Tranh chấp đất đai được quy định tại Khoản 16 Điều 3 Luật Đất đai 2024, là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ liên quan đến đất đai giữa các cá nhân, giữa cá nhân và tổ chức, hoặc giữa các tổ chức.

• Tranh chấp đất đai giữa cá nhân với nhau thường liên quan đến quyền sử dụng đất, ranh giới thửa đất, hoặc quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
• Tranh chấp giữa cá nhân và tổ chức xảy ra khi một bên là cá nhân và bên kia là tổ chức (như doanh nghiệp, công ty, tổ chức nước ngoài, tổ chức tôn giáo), liên quan đến quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, hoặc các nghĩa vụ pháp lý về đất đai.

Luật Đất đai 2024 khuyến khích giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã. Nếu hòa giải không thành, tranh chấp có thể được giải quyết tại Tòa án hoặc Trọng tài thương mại (đối với tranh chấp thương mại về đất đai).

Anh Đông ở Thanh Hóa có câu hỏi như sau:

“anh có một mảnh đất vườn được thừa kế từ cha anh, sau khi làm giấy tờ anh mới biết mảnh đất này trước kia từng được đền bù do một nửa diện tích của mảnh đất nằm trong khu dự án của một công ty X tuy nhiên họ đã đền bù và sử dụng phần diện tích không đúng,

Vì khi đo đạc làm lại giấy tờ anh nhận ra phần diện tích sử dụng lớn hơn. Anh muốn biết cách giải quyết tranh chấp về diện tích sử dụng đất với tổ chức thì giải quyết như thế nào, mong được sự tư vấn từ luật sư.”

Trong tinh thần khuyến khích của Nhà nước về giải quyết tranh chấp đất đai, khi xảy ra tranh chấp, các bên nên thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã
Các bên nên ưu tiên giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải. Có thể tự thỏa thuận hòa giải hoặc nộp đơn yêu cầu Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã nơi có đất tranh chấp tổ chức hòa giải theo quy định tại Điều 237 Luật Đất đai 2024. Việc hòa giải phải được lập biên bản, ghi nhận kết quả (thành hoặc không thành).

Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ và bằng chứng nếu hòa giải không thành
Trường hợp hòa giải tại UBND cấp xã không đạt kết quả, các bên cần thu thập và chuẩn bị đầy đủ bằng chứng, giấy tờ pháp lý (như Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hợp đồng chuyển nhượng, hoặc các tài liệu liên quan) để chứng minh quyền lợi hợp pháp của mình. Những tài liệu này sẽ được sử dụng để khởi kiện hoặc nộp đơn yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết.

Bước 3: Khởi kiện hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết

• Khởi kiện tại Tòa án: Các bên có thể nộp đơn khởi kiện vụ án dân sự tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Hồ sơ khởi kiện cần bao gồm đơn khởi kiện, các tài liệu chứng minh quyền lợi hợp pháp, và thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo hướng dẫn của pháp luật.
• Yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết: Trong một số trường hợp đặc thù được quy định tại Điều 236 Luật Đất đai 2024, tranh chấp đất đai có thể được chuyển đến UBND cấp tỉnh để giải quyết, đặc biệt khi liên quan đến các vấn đề hành chính về đất đai. Ngoài ra, đối với tranh chấp đất đai liên quan đến hoạt động thương mại, các bên có thể lựa chọn giải quyết thông qua Trọng tài thương mại theo pháp luật về trọng tài.

Trường hợp cụ thể liên quan đến công ty X:
Nếu có căn cứ cho rằng việc sử dụng đất của công ty X là không hợp pháp (ví dụ: lấn chiếm đất hoặc diện tích đền bù, sử dụng đất sai lệch so với quy định), các bên có thể:

• Yêu cầu UBND cấp xã tổ chức hòa giải và lập biên bản có sự chứng kiến để đảm bảo tính minh bạch, giảm thiểu rủi ro pháp lý.
• Nếu hòa giải không đạt được thỏa thuận chung, bạn có thể tiếp tục thực hiện các bước pháp lý như đã nêu ở trên, bao gồm khởi kiện tại Tòa án hoặc yêu cầu UBND cấp tỉnh giải quyết, tùy thuộc vào tính chất tranh chấp.

Lưu ý: Để đảm bảo quyền lợi, các bên cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, tài liệu chứng minh và tuân thủ đúng trình tự pháp luật. Nếu cần hỗ trợ pháp lý, nên tham khảo ý kiến của luật sư hoặc cơ quan tư vấn pháp luật để đảm bảo quá trình giải quyết tranh chấp diễn ra thuận lợi.

Điều 236, Điều 237 Luật Đất đai 2024 và các quy định tại Nghị định 99/2024/NĐ-CP (thay thế Nghị định 43/2014/NĐ-CP và các nghị định sửa đổi trước đây):

Trình tự giải quyết tranh chấp đất đai

Bước 1: Hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã

• Các bên tranh chấp có thể tự thỏa thuận hòa giải. Nếu không tự hòa giải được, một trong các bên có quyền nộp đơn yêu cầu Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã nơi có đất tranh chấp tổ chức hòa giải theo quy định tại Điều 237 Luật Đất đai 2024.
• UBND cấp xã có trách nhiệm thẩm tra, xác minh nguyên nhân tranh chấp và thu thập tài liệu liên quan. Một hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai sẽ được thành lập để hỗ trợ quá trình này.
• Cuộc họp hòa giải được tổ chức với sự tham gia của hội đồng hòa giải và các bên tranh chấp. Hòa giải chỉ bắt đầu khi cả hai bên có mặt. Nếu một bên được mời hợp lệ đến lần thứ hai nhưng vẫn vắng mặt không lý do, hòa giải được xem là không thành.
• Thời gian giải quyết hòa giải không quá 45 ngày kể từ ngày UBND cấp xã nhận đơn (không tính ngày nghỉ, lễ, Tết). Biên bản hòa giải (thành hoặc không thành) phải được lập và gửi đến các bên.

Bước 2: Giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền
Nếu hòa giải tại UBND cấp xã không thành, các bên có thể thực hiện một trong các phương án sau:

1. Nộp đơn yêu cầu UBND cấp huyện hoặc cấp tỉnh giải quyết (đối với một số trường hợp đặc thù):
   • Theo Điều 236 Luật Đất đai 2024, một số tranh chấp đất đai liên quan đến quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về đất đai có thể được yêu cầu UBND cấp huyện hoặc cấp tỉnh giải quyết, tùy thuộc vào thẩm quyền.
   • Hồ sơ yêu cầu giải quyết bao gồm đơn yêu cầu, biên bản hòa giải không thành, và các tài liệu chứng minh quyền lợi hợp pháp.
   • Chủ tịch UBND cấp có thẩm quyền sẽ giao cơ quan chuyên môn thẩm tra, xác minh, tham vấn các ban ngành liên quan để chỉnh lý hồ sơ và trình phương án giải quyết.
2. Khiếu nại hoặc khởi kiện:
   • Nếu không đồng ý với quyết định giải quyết của UBND cấp huyện, các bên có thể khiếu nại đến Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
   • Nếu không đồng ý với quyết định của UBND cấp tỉnh, các bên có thể khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền.
   • Trường hợp tranh chấp không thuộc thẩm quyền của UBND (ví dụ: tranh chấp dân sự về quyền sử dụng đất), các bên có thể khởi kiện trực tiếp tại Tòa án nhân dân theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
   • Ngoài ra, đối với tranh chấp đất đai liên quan đến hoạt động thương mại, các bên có thể lựa chọn giải quyết thông qua Trọng tài thương mại theo quy định pháp luật về trọng tài (Khoản 5 Điều 236 Luật Đất đai 2024).

Lưu ý đối với tranh chấp của anh Hà với công ty M

Dựa trên các bước nêu trên, để giải quyết tranh chấp giữa anh và công ty M, anh có thể:

• Ưu tiên hòa giải tại UBND cấp xã để tìm tiếng nói chung, đảm bảo có biên bản hòa giải làm cơ sở pháp lý.
• Nếu hòa giải không thành, anh cần chuẩn bị đầy đủ tài liệu chứng minh quyền sử dụng đất hợp pháp (như Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hợp đồng, hoặc biên bản xác minh ranh giới) để nộp đơn yêu cầu UBND cấp huyện/tỉnh giải quyết (nếu tranh chấp thuộc thẩm quyền hành chính) hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền.
• Trường hợp tranh chấp liên quan đến hoạt động thương mại, anh có thể cân nhắc giải quyết qua Trọng tài thương mại để đảm bảo nhanh chóng và hiệu quả.

Chúng tôi hy vọng các thông tin trên sẽ giúp anh Hà giải quyết tranh chấp với công ty M một cách thuận lợi và nhanh chóng. Nếu cần hỗ trợ thêm về hồ sơ, thủ tục, hoặc mẫu đơn, xin vui lòng liên hệ để chúng tôi hướng dẫn chi tiết hơn.

Theo Điều 236 Luật Đất đai 2024, việc giải quyết tranh chấp đất đai được quy định như sau:

Tranh chấp đất đai có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc các giấy tờ hợp pháp:

• Đối với tranh chấp đất đai mà các bên có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc các giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024 (tương ứng với Điều 100 của Luật Đất đai 2013), vụ việc sẽ do Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Tranh chấp đất đai không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc các giấy tờ hợp pháp:

• Trường hợp các bên tranh chấp không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc các giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024, các bên có thể
• Nộp đơn yêu cầu Ủy ban nhân dân (UBND) cấp có thẩm quyền (thường là UBND cấp huyện hoặc cấp tỉnh, tùy thuộc vào tính chất tranh chấp) giải quyết theo trình tự hành chính.
• Hoặc khởi kiện trực tiếp tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.