Không khởi tố vụ án hình sự khi nào? Khởi tố vụ án là giai đoạn quan trọng đánh dấu sự khởi đầu của quá trình tố tụng hình sự, trong đó các chủ thể có thẩm quyền, theo quy định của Bộ Luật Tố tụng Hình sự năm 2015, thực hiện việc kiểm tra thông tin và tài liệu thu được để xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm.
Tuy nhiên, quyết định khởi tố vụ án sẽ phụ thuộc vào căn cứ được quy định trong Bộ Luật Tố tụng Hình sự năm 2015 và do các cơ quan nhà nước, chủ thể có thẩm quyền thực hiện. Có thể sẽ có quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự tùy thuộc vào sự tồn tại và sự chứng minh của các căn cứ liên quan. Đội ngũ Luật sư giàu kinh nghiệm của Luật Thiên Mã xin gửi đến quý bạn đọc câu trả lời qua bài viết dưới đây! Để được đảm bảo quyền lợi, quý khách hàng có thể liên hệ với chúng tôi qua hotline 1900.6174 để được hỗ trợ.
>>> Liên hệ luật sư tư vấn miễn phí không tiến hành khởi tố vụ án hình sự khi nào? Gọi ngay: 1900.6174
Không khởi tố vụ án hình sự là gì?
Không khởi tố vụ án hình sự có thể xảy ra trong các trường hợp sau đây:
Thứ nhất, không có sự việc vi phạm pháp luật: Điều này có thể xảy ra khi thông tin về tội phạm không chính xác hoặc hoàn toàn không có sự việc xảy ra như đã thông báo cho các cơ quan có thẩm quyền. Có thể có hai trường hợp: thông tin về tội phạm là sai lầm, không chính xác hoặc sự việc xảy ra không chứa các yếu tố của tội phạm.
Thứ hai, hành vi không đủ điều kiện để được xem là tội phạm: Để được xem là tội phạm, một hành vi phải đáp ứng các yếu tố pháp lý cụ thể được quy định trong Bộ Luật Hình sự. Nếu hành vi không đáp ứng đủ các yếu tố pháp lý để được xem là một tội phạm cụ thể, thì nó không được coi là một hành vi vi phạm pháp luật.
Thứ ba, một trường hợp khác là khi người thực hiện hành vi có nguy hiểm cho xã hội chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 12 của Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Theo quy định này, người từ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự cho mọi tội phạm mà họ phạm phải.
Người từ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi, chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng và có tính chất đặc biệt, bao gồm: tội giết người, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, tội hiếp dâm, tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, tội cướp tài sản, tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản và một số tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Thứ tư, một trường hợp khác là khi người phạm tội đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật.
Nguyên tắc “không ai bị kết án hai lần vì cùng một tội phạm” được áp dụng, do đó, các cơ quan có thẩm quyền không được khởi tố, tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử đối với người mà hành vi phạm tội của họ đã được kết án bởi Tòa án và có hiệu lực pháp luật.
Quyết định đình chỉ vụ án là một quyết định tố tụng do Viện kiểm sát đưa ra trong giai đoạn truy tố hoặc do Tòa án đưa ra trong giai đoạn xét xử, có tác dụng chấm dứt quá trình tố tụng và giải quyết vụ án. Quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật ngay sau khi được cơ quan có thẩm quyền ra quyết định. Khi đã xác định được rằng người phạm tội đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật, các cơ quan có thẩm quyền không được tiến hành khởi tố vụ án hình sự đối với người đó, trừ khi họ tiến hành một hành vi khác mà luật hình sự xem là tội phạm.
Thứ năm, một trường hợp khác là khi đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.
Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là thời hạn do Bộ luật Hình sự quy định, trong đó cơ quan có thẩm quyền được tiến hành các hoạt động truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội. Khi đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, người phạm tội sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định (theo Điều 27 Bộ luật Hình sự). Việc xác định đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ là căn cứ để không khởi tố vụ án hình sự đối với người đó.
Thứ sáu, một trường hợp khác là khi tội phạm đã được đại xá.
Đại xá là một biện pháp khoan hồng đặc biệt do Nhà nước áp dụng, được Quốc hội quyết định và có nội dung là miễn toàn bộ trách nhiệm pháp lý đối với một nhóm người phạm tội đã vi phạm một hoặc một số loại tội phạm cụ thể. Văn bản đại xá thường được ban hành trong những sự kiện chính trị quan trọng của quốc gia và có hiệu lực áp dụng cho những tội phạm đã xảy ra trước và sau thời điểm văn bản đại xá được ban hành.
Tội phạm đã được đại xá sẽ là căn cứ để không khởi tố vụ án hình sự đối với những người đó. Điều này có nghĩa là tội phạm đã được miễn trách nhiệm pháp lý và không phải chịu bất kỳ hình phạt hay truy cứu trách nhiệm hình sự nào liên quan đến tội phạm đó.
Thứ bảy, trong trường hợp người đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã qua đời, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác:
Mục đích chính của việc áp dụng trách nhiệm hình sự và hình phạt đối với người phạm tội là để giáo dục họ nhận thức về việc tuân thủ pháp luật và các quy tắc cuộc sống, đồng thời ngăn chặn họ tái phạm tội. Mục tiêu này chỉ có thể đạt được khi áp dụng đối với những người còn sống. Do đó, trong quá trình giải quyết tố giác, thông tin tội phạm, và kiến nghị khởi tố, nếu xác định rằng người đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã qua đời, cơ quan có thẩm quyền sẽ ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự, trừ trường hợp có yêu cầu tái thẩm đối với người khác.
Thứ tám, tội phạm có quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 và 226 của Bộ luật Hình sự mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã qua đời, không yêu cầu khởi tố:
Theo Điều 155 của Bộ luật Tố tụng hình sự, cơ quan có thẩm quyền chỉ được khởi tố vụ án hình sự về tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 và 226 của Bộ luật Hình sự khi có yêu cầu từ bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã qua đời.
Trường hợp bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã qua đời không yêu cầu khởi tố, thì cơ quan có thẩm quyền không được khởi tố vụ án hình sự. Điều này đảm bảo rằng việc khởi tố vụ án chỉ xảy ra khi có sự đồng ý và yêu cầu từ những đối tượng bị hại đặc biệt nhạy cảm và đặc biệt cần được bảo vệ.
>>> Xem thêm: Thủ tục khởi tố đảng viên được thực hiện theo tiến trình nào?
Quy định về quyết định không khởi tố vụ án hình sự và hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự
Quy định về quyết định không khởi tố vụ án hình sự và quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự theo Điều 158 của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 mang tính chi tiết và rõ ràng như sau:
– Khi có một trong các căn cứ quy định tại mục 1 thì người có quyền khởi tố vụ án có thể ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự;
Nếu vụ án đã được khởi tố, cơ quan có thẩm quyền phải ra quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự và thông báo rõ lý do cho cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Trong trường hợp cơ quan xét thấy cần thiết, họ có thể chuyển hồ sơ cho cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo các biện pháp phù hợp khác.
Quyết định không khởi tố vụ án hình sự, quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự và các tài liệu có liên quan là những quyết định quan trọng và cần được xử lý một cách nhanh chóng và chính xác. Để đảm bảo tính chính xác trong quyết định này, quyền quản lý của cơ quan tiến hành tố tụng phải gửi toàn bộ quyết định không khởi tố vụ án hình sự, quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự và các tài liệu liên quan cho Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền liên quan trong thời hạn nhanh chóng.
Thời hạn gửi các quyết định và tài liệu tới Viện kiểm sát là 24 giờ kể từ khi quyết định được ra. Việc này đảm bảo rằng Viện kiểm sát có thể tiếp nhận, xem xét và kiểm tra lại quyết định không khởi tố vụ án hình sự, quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự và tài liệu liên quan trong thời gian ngắn.
– Cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân đã tố giác hoặc báo tin về tội phạm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ công lý và đảm bảo sự tuân thủ pháp luật. Để đảm bảo quyền và lợi ích của những người này, họ được cung cấp quyền khiếu nại khi quyết định không khởi tố vụ án hình sự được đưa ra. Quyền khiếu nại này đảm bảo rằng cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân đã tố giác hoặc báo tin về tội phạm có thể yêu cầu xem xét lại quyết định không khởi tố vụ án hình sự. Quy trình giải quyết khiếu nại được thực hiện theo quy định tại Chương XXXIII của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
>>> Quy định về quyết định không khởi tố vụ án hình sự và hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự? Gọi ngay: 1900.6174
Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Theo quy định tại Điều 153 của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự được thực hiện như sau:
- Cơ quan điều tra có quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các vụ việc có dấu hiệu của tội phạm. Tuy nhiên, có một số trường hợp cụ thể mà cơ quan điều tra không khởi tố vụ án, bao gồm: những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, những vụ việc đang được Viện kiểm sát hoặc Hội đồng xét xử thu xếp, cũng như những vụ việc đã được quy định tại các khoản 2, 3 và 4 của Điều 153 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
- Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra cũng có quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong những trường hợp cụ thể được quy định tại Điều 164 của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
- Viện kiểm sát có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong các trường hợp sau đây:
- Khi Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án hình sự của cơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.
- Khi Viện kiểm sát trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố. Trong trường hợp này, Viện kiểm sát nhận được thông tin về tội phạm từ cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân khác, sau đó tiến hành xem xét và điều tra để xác định xem có đủ căn cứ để khởi tố vụ án hay không.
- Khi Viện kiểm sát trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc khi Hội đồng xét xử yêu cầu khởi tố. Trong trường hợp này, Viện kiểm sát tự mình tiến hành điều tra, thu thập chứng cứ và xác định xem có đủ căn cứ để khởi tố vụ án hay không. Nếu Hội đồng xét xử phát hiện dấu hiệu tội phạm trong quá trình xét xử, họ có quyền yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án.
- Hội đồng xét xử, sau khi tiến hành phiên tòa và xem xét các chứng cứ, có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp phát hiện việc bỏ lỡ tội phạm.
Qua quá trình xét xử tại phiên tòa, Hội đồng xét xử tiến hành phân tích và đánh giá các chứng cứ, bằng chứng, và lập luận từ các bên tham gia. Nếu trong quá trình này, Hội đồng xét xử phát hiện có những việc bỏ sót, lờ đi, không chú ý đến tội phạm đã xảy ra và không khởi tố vụ án, Hội đồng xét xử có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.
>>> Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự? Gọi ngay: 1900.6174
Nội dung của quyết định khởi tố vụ án hình sự
Quyết định khởi tố Vụ án hình sự (VAHS) có nội dung được quy định chi tiết trong Khoản 1 Điều 154 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015. Theo đó, quyết định khởi tố VAHS phải đầy đủ các thông tin sau đây:
- Số, ngày, tháng, năm và địa điểm ban hành quyết định khởi tố VAHS. Thông qua việc cung cấp thông tin này, quyết định khởi tố sẽ có sự xác định rõ ràng về thời điểm và địa điểm ban hành.
- Căn cứ pháp lý được áp dụng cho quyết định khởi tố. Đây là việc chỉ ra cụ thể những điều, khoản trong Bộ luật hình sự mà quyết định khởi tố VAHS dựa trên để xác định hành vi phạm tội và quyết định tiến hành xét xử.
- Nội dung của quyết định khởi tố VAHS. Đây là phần quan trọng nhất, nơi ghi rõ hành vi phạm tội cụ thể và thông tin liên quan đến tội phạm. Nội dung này cần được trình bày một cách rõ ràng, chi tiết và chính xác để đảm bảo tính chính xác và công bằng trong quá trình tiến hành tố tụng.
- Thông tin về người ban hành quyết định khởi tố VAHS, bao gồm họ tên, chức vụ và chữ ký của người đó. Đồng thời, cần có đóng dấu của cơ quan có thẩm quyền để xác nhận tính chính thức và pháp lý của quyết định này.
Trong khoảng thời gian 24 giờ kể từ khi quyết định khởi tố Vụ án hình sự (VAHS) được ban hành, Viện kiểm sát phải chuyển giao quyết định này đến Cơ quan điều tra có thẩm quyền để tiến hành các hoạt động điều tra.
Trong cùng khoảng thời gian 24 giờ kể từ khi quyết định khởi tố VAHS ra, Cơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra cần gửi quyết định khởi tố đó kèm theo các tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát có thẩm quyền để Viện kiểm sát kiểm tra việc khởi tố theo quy định.
Ngoài ra, trong cùng thời hạn 24 giờ kể từ khi quyết định khởi tố VAHS được ban hành, Tòa án phải gửi quyết định khởi tố đó kèm theo các tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp. Điều này nhằm đảm bảo Viện kiểm sát có đầy đủ thông tin và tư liệu để tiến hành các công tác kiểm sát và xem xét vụ án.
>>> Nội dung của quyết định khởi tố vụ án hình sự là gì? Gọi ngay: 1900.6174
Mẫu đơn quyết định không khởi tố vụ án hình sự
……
Số: ….
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
…., ngày…… tháng…… năm……..
QUYẾT ĐỊNH KHÔNG KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ
Tôi: …
Chức vụ: ……
Sau khi kiểm tra, xác minh nguồn tin về tội phạm thấy: …
Căn cứ khoản ….. Điều 157 Bộ luật Tố tụng hình sự;
Căn cứ Điều (1)….. và Điều 158 Bộ luật Tố tụng hình sự,
QUYẾT ĐỊNH:
Không khởi tố vụ án hình sự đối với ….
xảy ra tại: ….
Quyết định này gửi đến Viện kiểm sát …… và thông báo cho (2) …… biết.
Nơi nhận:
– VKS ….
– …
– Hồ sơ 02 bản.
……..
(1) Căn cứ thẩm quyền quy định tại Điều 36, Điều 39 hoặc Điều 40 BLTTHS;
(2) Ghi tên cá nhân/cơ quan/tổ chức đã tố giác, báo tin về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố.
>>> Xem thêm: Chi phí thuê Luật sư [Khởi kiện] và [Bào chữa] trong vụ án – Bảng giá mời Luật sư phí tốt nhất
Trên đây là toàn bộ thông tin để giải đáp thắc mắc về Không khởi tố vụ án hình sự mà Đội ngũ luật sư của Luật Thiên Mã muốn cung cấp cho quý bạn đọc. Trong quá trình theo dõi, nếu có bất kỳ vướng mắc nào, quý bạn đọc vui lòng liên hệ 1900.6174 để được hỗ trợ kịp thời và đầy đủ nhất!
