Phá thai trái phép không chỉ là hành vi xâm phạm nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của thai phụ, mà còn là sự chối bỏ quyền sống của thai nhi – một quyền được pháp luật bảo vệ.
Dù vì mục đích lợi nhuận hay thiếu hiểu biết pháp lý, việc thực hiện phá thai không đúng quy định đều có thể bị xử lý hình sự với những chế tài nghiêm khắc.
Trong bài viết dưới đây, luật sư tại Luật Thiên Mã sẽ phân tích chi tiết các quy định liên quan đến tội phá thai trái phép theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) và các văn bản pháp luật hiện hành, giúp bạn hiểu rõ hành vi nào bị coi là vi phạm và mức hình phạt tương ứng.
Nếu bạn đang cần tư vấn pháp lý về vấn đề này, đừng ngần ngại đặt lịch với các luật sư giàu kinh nghiệm tại Luật Thiên Mã để được hỗ trợ nhanh chóng và chính xác.
>>> Đừng chần chừ, giải pháp pháp lý về vụ việc/vụ án phá thai trái phép tốt nhất từ luật sư hình sự giỏi đang chờ bạn – đặt lịch tư vấn ngay hôm nay!
Tội phá thai trái phép là gì?
1.1. Khái niệm pháp lý
Tội phá thai trái phép được quy định tại Điều 316 Bộ luật Hình sự năm 2015, đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Theo quy định này, đây là hành vi của cá nhân không đủ điều kiện chuyên môn hoặc không được pháp luật cho phép nhưng vẫn cố ý thực hiện việc phá thai, trái với các quy định về an toàn y tế, đạo đức nghề nghiệp và pháp luật bảo vệ sức khỏe sinh sản.
Hành vi phá thai trái phép không chỉ xâm phạm đến sức khỏe, tính mạng của thai phụ mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thuần phong mỹ tục và trật tự quản lý xã hội trong lĩnh vực y tế.
Tùy theo mức độ hậu quả, người thực hiện hành vi có thể bị xử phạt hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự, thậm chí chịu hình phạt tù đến 15 năm nếu làm chết người hoặc gây hậu quả nghiêm trọng khác.
1.2. Dấu hiệu nhận biết
Một số hành vi cụ thể có thể cấu thành tội phá thai trái phép gồm:
- Thực hiện phá thai ngoài cơ sở y tế được cấp phép, ví dụ như phá thai tại nhà, cơ sở thẩm mỹ không đủ chức năng chuyên môn.
- Người thực hiện không có chuyên môn y tế, không phải là bác sĩ sản khoa hoặc không được đào tạo đúng chuyên ngành.
- Phá thai khi thai nhi đã vượt quá giới hạn tuần tuổi được phép theo quy định của Bộ Y tế, mà không có chỉ định chuyên môn bắt buộc về mặt y khoa.
- Phá thai vì mục đích thương mại, trục lợi cá nhân mà không quan tâm đến sức khỏe, tính mạng của người mang thai.
Ví dụ thực tế và số liệu năm 2024
Theo báo cáo của Bộ Y tế năm 2024, đã có trên 2.000 trường hợp phá thai trái phép bị phát hiện, chủ yếu tại các phòng khám chui, cơ sở y tế tư nhân không đủ điều kiện. Trong đó có hơn 50 vụ việc nghiêm trọng dẫn đến tử vong hoặc biến chứng nặng cho thai phụ, gây bức xúc trong dư luận và đòi hỏi tăng cường xử lý hình sự để răn đe.
Một vụ án điển hình xảy ra tại Hà Nội năm 2024: Một phòng khám tư do người không có giấy phép hành nghề thực hiện phá thai cho thai phụ 20 tuần tuổi dẫn đến tử vong. Cơ quan công an đã khởi tố vụ án và xử lý hình sự đối tượng theo Điều 316 Bộ luật Hình sự.
>>> Đừng chần chừ, giải pháp pháp lý về vụ việc/vụ án phá thai trái phép tốt nhất từ luật sư hình sự giỏi đang chờ bạn – đặt lịch tư vấn ngay hôm nay!
Dấu hiệu pháp lý của Tội phá thai trái phép
Khách thể của tội phạm
Tội phá thai trái phép xâm phạm đến:
- Quyền được bảo vệ tính mạng của thai nhi, một quyền pháp lý được thừa nhận gián tiếp thông qua các quy định liên quan đến sức khỏe sinh sản;
- Sức khỏe, tính mạng của người mang thai – vốn là đối tượng dễ bị tổn thương trong quá trình can thiệp y tế;
- Đồng thời, hành vi này xâm hại trật tự, đạo đức xã hội và vi phạm quy định của pháp luật về chuyên môn y tế trong lĩnh vực sản phụ khoa.
Như vậy, khách thể bị xâm phạm vừa là quyền cá nhân (người mang thai và thai nhi), vừa là lợi ích công cộng về y tế và đạo đức nghề nghiệp.
Mặt khách quan của tội phạm
Hành vi khách quan là thực hiện việc phá thai trái pháp luật. Tức là hành vi can thiệp vào cơ thể phụ nữ mang thai nhằm làm chấm dứt thai kỳ, mà không có cơ sở pháp lý hoặc không đúng thẩm quyền, không đúng điều kiện luật định.
Các biểu hiện cụ thể của hành vi có thể bao gồm:
- Phá thai khi không được pháp luật cho phép (trái với các quy định tại Luật khám chữa bệnh, Luật bảo vệ sức khỏe nhân dân, các quy chuẩn y tế hiện hành);
- Người không đủ điều kiện chuyên môn thực hiện thủ thuật phá thai (ví dụ: người không phải là bác sĩ sản khoa, không có giấy phép hành nghề);
- Phá thai tại cơ sở không được cấp phép y tế;
- Sử dụng phương pháp phá thai không an toàn, không đúng quy trình chuyên môn;
- Thực hiện phá thai khi người mang thai không tự nguyện hoặc không có sự đồng ý hợp pháp.
Hậu quả có thể xảy ra là:
- Gây tổn hại cho sức khỏe, tính mạng của người mang thai;
- Làm chết thai nhi một cách trái pháp luật;
- Gây ảnh hưởng xấu đến xã hội, làm mất niềm tin vào y tế, làm gia tăng nạn phá thai chui.
Lưu ý: Tội phạm hoàn thành kể từ thời điểm hành vi phá thai trái phép xảy ra, không bắt buộc phải có hậu quả nghiêm trọng (nhưng hậu quả là tình tiết tăng nặng).
Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm là người có năng lực trách nhiệm hình sự, từ đủ 16 tuổi trở lên.
Tuy nhiên, trong thực tiễn, chủ thể thường là:
- Người không có chuyên môn y tế hoặc không được cấp phép hành nghề nhưng vẫn thực hiện phá thai cho người khác;
- Người có chuyên môn nhưng cố ý phá thai trong điều kiện trái quy định (ví dụ: bác sĩ làm việc tại phòng khám “chui” hoặc không đảm bảo điều kiện hành nghề);
- Người thực hiện phá thai với mục đích vụ lợi, trái đạo đức nghề nghiệp, thậm chí không quan tâm đến an toàn tính mạng của người mang thai.
Trong trường hợp phá thai gây hậu quả chết người hoặc tổn hại nghiêm trọng sức khỏe, hành vi sẽ bị xử lý với khung hình phạt nặng hơn.
Mặt chủ quan của tội phạm
Tội phạm được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội:
- Biết rõ hành vi phá thai là trái pháp luật, không đúng quy định chuyên môn, không đủ điều kiện nhưng vẫn thực hiện;
- Có thể vì vụ lợi, vì yêu cầu của người mang thai hoặc vì lý do cá nhân, nhưng biết rõ hành vi đó có thể gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng người khác.
Nếu hành vi phá thai được thực hiện một cách vô ý hoặc do nhầm lẫn trong khám, chẩn đoán, thì không cấu thành tội phá thai trái phép, nhưng có thể bị xử lý hành chính hoặc dân sự.
>>> Đừng chần chừ, giải pháp pháp lý về vụ việc/vụ án phá thai trái phép tốt nhất từ luật sư hình sự giỏi đang chờ bạn – đặt lịch tư vấn ngay hôm nay!
Mức xử phạt tội phá thai trái phép theo Điều 316 Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017
Điều 316. Tội phá thai trái phép
- Người nào không phải là bác sĩ chuyên khoa sản mà thực hiện việc phá thai cho người khác thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
o a) Làm chết người;
o b) Gây tổn hại cho sức khỏe của người bị phá thai mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên;
o c) Làm phụ nữ có thai từ 13 tuần tuổi trở lên bị tổn hại sức khỏe mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
o d) Đối với 02 người trở lên.
- Phạm tội dẫn đến chết người và có một trong các tình tiết quy định tại khoản 2 Điều này thì bị phạt tù từ 08 năm đến 15 năm.
- Người phạm tội còn có thể bị cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Hậu quả của tội phá thai trái phép
Gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của phụ nữ
Phá thai trái phép thường được thực hiện trong điều kiện không đảm bảo an toàn y tế, không có sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa, hoặc không theo quy trình y tế hợp pháp. Hậu quả trước mắt là nguy cơ chảy máu, nhiễm trùng, thủng tử cung, vô sinh vĩnh viễn hoặc thậm chí tử vong.
Ngoài tổn hại về thể chất, phụ nữ còn có thể chịu di chứng tâm lý nặng nề như lo âu, trầm cảm, rối loạn cảm xúc hoặc mặc cảm kéo dài. Đặc biệt đối với phụ nữ chưa kết hôn, hành vi phá thai trái phép còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm và cuộc sống cá nhân.
Xâm phạm nghiêm trọng quyền được bảo vệ sức khỏe sinh sản
Pháp luật Việt Nam cho phép phá thai trong những trường hợp nhất định theo quy định của Luật khám chữa bệnh và các văn bản hướng dẫn chuyên ngành. Tuy nhiên, việc thực hiện phá thai phải do cơ sở y tế được cấp phép và người có chuyên môn thực hiện. Hành vi phá thai trái phép đã xâm phạm quyền được chăm sóc, bảo vệ sức khỏe sinh sản của phụ nữ – một quyền cơ bản được pháp luật và điều ước quốc tế bảo hộ.
Làm gia tăng các hành vi vi phạm đạo đức và trật tự xã hội
Phá thai trái phép thường gắn liền với các hành vi vi phạm đạo đức như hành nghề y không giấy phép, lợi dụng phụ nữ nhẹ dạ, thiếu hiểu biết để trục lợi. Các cơ sở “phá thai chui” hoạt động bất hợp pháp gây mất an toàn xã hội, tiếp tay cho các đường dây mại dâm, xâm hại tình dục, hoặc che giấu hậu quả của hành vi giao cấu với người chưa thành niên. Điều này làm rối loạn trật tự đạo đức và làm suy giảm niềm tin của người dân vào hệ thống y tế hợp pháp.
Hậu quả pháp lý nghiêm trọng đối với người thực hiện hành vi
Theo Điều 316 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), người nào không có chuyên môn hoặc không được cấp phép hành nghề nhưng vẫn thực hiện phá thai, hoặc phá thai không đúng quy định gây hậu quả nghiêm trọng, sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Mức hình phạt như sau:
- Phạt tù từ 1 năm đến 5 năm, nếu gây tổn hại cho sức khỏe của người bị phá thai.
- Phạt tù từ 5 năm đến 10 năm, nếu dẫn đến chết người, phạm tội với nhiều người, hoặc tái phạm nguy hiểm.
- Ngoài ra, còn có thể bị cấm hành nghề, cấm đảm nhiệm chức vụ từ 1 đến 5 năm.
Ví dụ thực tế
Năm 2022, tại Hà Nội, một người phụ nữ đã tử vong sau khi thực hiện phá thai trái phép tại một phòng khám tư không có giấy phép. Chủ cơ sở là người không có chuyên môn y khoa, chỉ học qua truyền miệng. Sau khi vụ việc xảy ra, cơ quan chức năng đã khởi tố bị can về tội phá thai trái phép theo Điều 316 Bộ luật hình sự. Vụ việc đã làm dấy lên làn sóng cảnh báo mạnh mẽ về nạn hành nghề y trái phép trong lĩnh vực phá thai.
>>> Đừng chần chừ, giải pháp pháp lý về vụ việc/vụ án phá thai trái phép tốt nhất từ luật sư hình sự giỏi đang chờ bạn – đặt lịch tư vấn ngay hôm nay!
Giải pháp phòng ngừa và hỗ trợ pháp lý của Luật Thiên Mã về tội phá thai trái phép
Tội phá thai trái phép là hành vi xâm phạm nghiêm trọng đến quyền được sống của thai nhi, đồng thời ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của phụ nữ mang thai. Hành vi này được quy định tại Điều 316 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án lên đến 10 năm tù.
Trước thực tế nhiều cơ sở y tế hoạt động không phép, hoặc người hành nghề y thực hiện phá thai không đúng quy định, Luật Thiên Mã triển khai các giải pháp phòng ngừa và hỗ trợ pháp lý toàn diện.
Nhận diện hành vi phạm tội theo quy định pháp luật
Theo Điều 316 BLHS, người thực hiện hành vi phá thai trái phép có thể bị xử lý hình sự nếu:
- Không có chuyên môn y tế hoặc không được cấp phép hành nghề nhưng vẫn thực hiện phá thai cho người khác.
- Là người có chuyên môn nhưng phá thai không đúng quy trình, vượt quá phạm vi chuyên môn được cấp phép.
- Thực hiện phá thai khi không có sự đồng ý của người mang thai (trừ trường hợp khẩn cấp y tế được luật cho phép).
- Thực hiện phá thai gây hậu quả nghiêm trọng như: tổn hại sức khỏe, gây chết người, hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của sản phụ.
Mức hình phạt có thể từ phạt tù 1 năm đến 10 năm, tùy theo mức độ hậu quả và tình tiết tăng nặng.
Giải pháp phòng ngừa rủi ro pháp lý từ Luật Thiên Mã
Luật Thiên Mã cung cấp các giải pháp thiết thực giúp cá nhân và cơ sở y tế phòng tránh vi phạm pháp luật hình sự trong lĩnh vực phá thai:
- Tư vấn pháp lý cho các cơ sở y tế, phòng khám sản phụ khoa về điều kiện hành nghề, phạm vi chuyên môn và quy trình thực hiện phá thai hợp pháp.
- Rà soát tính hợp lệ của giấy phép hoạt động, chứng chỉ hành nghề, và quy định chuyên môn áp dụng theo Bộ Y tế.
- Đào tạo, tập huấn pháp lý cho y, bác sĩ và nhân viên y tế về các giới hạn pháp lý trong hành nghề sản phụ khoa.
- Hướng dẫn quy trình tiếp nhận, tư vấn và lập hồ sơ đầy đủ cho trường hợp yêu cầu phá thai, bảo đảm tính hợp pháp và phòng ngừa tranh chấp.
Hỗ trợ pháp lý khi bị điều tra, truy cứu trách nhiệm hình sự
Đối với những người hành nghề y bị điều tra hoặc truy tố về tội phá thai trái phép, Luật Thiên Mã cung cấp dịch vụ pháp lý toàn diện:
- Luật sư bảo vệ ngay từ giai đoạn điều tra, làm việc với cơ quan Công an, Viện Kiểm sát và Tòa án.
- Phân tích tình huống cụ thể để xác định có dấu hiệu tội phạm hay không, đánh giá chứng cứ và mức độ sai phạm (nếu có).
- Xây dựng chiến lược bào chữa, xin miễn hoặc giảm nhẹ hình phạt, nhất là với những người có yếu tố nhầm lẫn, thiếu sót thủ tục hoặc không cố ý vi phạm.
- Đại diện pháp lý trong các tranh chấp dân sự hoặc khiếu nại hành chính đi kèm, liên quan đến giấy phép, xử phạt hành chính, đình chỉ hoạt động…
- Bảo vệ quyền và lợi ích của nạn nhân nếu bị tổn hại do phá thai trái phép, bao gồm cả thương tích, tổn thất tinh thần và sức khỏe sinh sản.
Cam kết hỗ trợ từ Luật Thiên Mã
- Đội ngũ luật sư có kinh nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực hình sự – y tế – hành chính.
- Bảo mật tuyệt đối thông tin khách hàng, đặc biệt trong các vụ việc liên quan đến quyền riêng tư, giới tính và nhân thân.
- Phối hợp hiệu quả với các chuyên gia y tế, hiệp hội y khoa, và cơ quan nhà nước để đưa ra giải pháp hợp pháp và nhân đạo nhất.
- Hỗ trợ song song cả bên hành nghề và người bị hại, tuân thủ nguyên tắc công bằng và bảo vệ quyền con người.
>>> Đừng chần chừ, giải pháp pháp lý về vụ việc/vụ án phá thai trái phép tốt nhất từ luật sư hình sự giỏi đang chờ bạn – đặt lịch tư vấn ngay hôm nay!
Tội phá thai trái phép không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng thai phụ và trật tự xã hội. Việc nắm rõ quy định pháp luật, dấu hiệu vi phạm và mức xử phạt là cần thiết để phòng ngừa rủi ro. Nếu bạn cần hỗ trợ pháp lý, Luật Thiên Mã luôn sẵn sàng đồng hành. Hãy đặt lịch tư vấn tại Luật Thiên Mã để được các luật sư giàu kinh nghiệm giải đáp và bảo vệ quyền lợi của bạn!
