Trong các vụ việc liên quan đến phân chia di sản, hai khái niệm thường khiến nhiều người nhầm lẫn là thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật.
Theo thống kê của Bộ Tư pháp giai đoạn 2022–2024, cứ 10 hồ sơ thừa kế được nộp thì có tới 6 hồ sơ không kèm di chúc hợp lệ, dẫn đến việc chia di sản theo pháp luật — dễ phát sinh tranh chấp, kéo dài thủ tục và làm giảm quyền lợi của các bên.
Bước sang giai đoạn 2025–2030, xu hướng chủ động lập di chúc hợp pháp ngày càng tăng, đặc biệt trong nhóm các gia đình có tài sản lớn, doanh nghiệp gia đình, cá nhân sở hữu nhà đất hoặc cổ phần công ty. Việc lập di chúc sớm và đúng pháp luật không chỉ bảo vệ ý chí của người để lại di sản mà còn giúp người thân tránh kiện tụng, rút ngắn thời gian giải quyết thừa kế.
👉 Luật Thiên Mã – đơn vị luật sư chuyên về tư vấn thừa kế và di chúc – hiện cung cấp trọn gói các dịch vụ:
- Tư vấn lập di chúc đúng pháp luật, công chứng và lưu trữ an toàn;
- Tư vấn chia di sản, xác định hàng thừa kế;
- Soạn hồ sơ khai nhận, phân chia di sản;
- Giải quyết tranh chấp thừa kế, đại diện ủy quyền tại Tòa án;
- Tư vấn thuế, phí, sang tên tài sản sau khi thừa kế.
Với hơn 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thừa kế – di chúc – tài sản gia đình, đội ngũ luật sư của Luật Thiên Mã luôn đồng hành cùng khách hàng để bảo vệ ý chí, quyền lợi và sự minh bạch pháp lý trong từng hồ sơ thừa kế.
>>> Đặt lịch tư vấn với luật sư chuyên về di chúc – thừa kế của chúng tôi và trải nghiệm dịch vụ pháp lý uy tín, nơi mọi vấn đề của bạn sẽ được giải quyết hiệu quả và nhanh chóng!
Đặt lịch tư vấn
Thừa kế theo di chúc là gì?
Hiện nay, Bộ luật dân sự 2015 có quy định giải thích rõ khái niệm thừa kế theo di chúc mà có quy định giải thích về khái niệm di chúc tại Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, di chúc là sự thể hiện ý chí của người nào đó (có tài sản) nhằm chuyển quyền tài sản của mình cho cá nhân, cơ quan, tổ chức khác sau khi chết.
Từ đó, khái niệm thừa thế theo di chúc được hiểu như sau: Thừa kế theo di chúc là việc dịch chuyển quyền tài sản của người đã chết cho cá nhân, cơ quan, tổ chức còn sống, còn tồn tại tại thời điểm mở thừa kế (thời điểm người lập di chúc chết) theo ý chí mà người lập di chúc để lại được thể hiện qua các nội dung của di chúc.
Người thừa kế theo di chúc
Người thừa kế theo di chúc có thể là cá nhân, cơ quan, tổ chức. Tuy nhiên, người thừa thế theo di chúc phải đáp ứng các điều kiện mà pháp luật quy định:
– Người thừa kế là cá nhân: Cá nhân là người thừa kế thì phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế. Đối với thai nhi phải được sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước thời điểm người để lại di sản chết.
– Người thừa kế là cơ quan, tổ chức: Cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế di sản theo di chúc phải còn tồn tại tại thời điểm mở thừa kế (thời điểm người lập di chúc chết hoặc tuyên bố chết).
Mặt khác, người thừa kế không thuộc trường hợp không được di sản thừa kế theo quy định tại Điều 261 Bộ luật Dân sự 2015, trừ trường hợp người lập di chúc biết về hành vi vi phạm của họ nhưng vẫn cho hưởng di sản thừa kế.
Đối với người thừa kế theo di chúc, họ sẽ được hưởng di sản thừa kế mà người chết để lại theo đúng nội dung trong di chúc. Người thừa kế có thể là bất kỳ ai do người lập di chúc chỉ định.
Lưu ý:
– Người được thừa kế theo di chúc không được đồng thời là người làm chứng, người công chứng, chực thực di chúc
– Người thừa kế theo di chúc hoàn toàn có quyền từ chối nhận di sản thừa kế, trừ trường hợp từ chối nhận di sản thừa kế nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
>>> Chỉ một cuộc hẹn với luật sư tư vấn về thừa kế di chúc mọi vấn đề pháp lý sẽ được giải quyết triệt để, tiết kiệm thời gian và chi phí cho bạn!
Thừa kế theo di chúc khác gì thừa kế theo pháp luật?
Theo quy định pháp luật hiện nay, việc phân chia thừa kế sẽ được thực hiện theo 02 phương thức là phân chia di sản thừa kế theo di chúc hoặc chia di sản thừa kế theo quy định pháp luật (trong trường hợp không có di chúc hoặc di chúc bị vô hiệu). Thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật có những điểm khác nhau như sau:
Tiêu chí | Thừa kế theo di chúc | Thừa kế theo pháp luật |
| Căn cứ | Chương XXII Bộ luật Dân sự | Chương XXIII Bộ luật Dân sự |
| Khái niệm | Chuyển quyền tài sản của người lập di chúc sang cho người khác dựa trên ý chí của người lập di chúc được thể hiện trong di chúc | Thực hiện thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế theo quy định của pháp luật dân sự. |
| Người thừa kế | – Được nêu trong di chúc – Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc (dù không có tên trong di chúc vẫn được hưởng 2/3 suất thừa kế): Cha, mẹ, vợ, chồng; Con chưa thành niên hoặc đã thành niên nhưng không có khả năng lao động của người lập di chúc | Chia theo thứ tự 03 hàng thừa kế. Nếu tất cả người thừa kế thuộc hàng thừa kế bên trên không còn (hoặc ko có quyền nhận, từ chối nhận di sản) thì chia thừa kế cho những người thừa kế hàng tiếp theo. Hàng thừa kế được phân theo thứ tự quan hệ nuôi dưỡng, thân thích giữa người chết và người thừa kế. |
| Hưởng di sản thế nào | Phân chia di sản theo ý nguyện của người lập di chúc được thể hiện trong nội dung của di chúc | – Những người thừa kế cùng hàng hưởng phần di sản bằng nhau – Người thừa kế ở hàng sau hưởng di sản khi những người thuộc hàng trước đã chết, không có quyền hưởng, bị truất quyền hoặc từ chối hưởng di sản theo quy định pháp luật |
| Người để lại di sản | – Người thành niên, khi lập di chúc đang trong tình trạng minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối. – Người từ đủ 15 tuổi – chưa đủ 18 tuổi được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc. | Là bất kỳ cá nhân nào có di sản thừa kế mà không lập di chúc hoặc di chúc bị vô hiệu một phần hoặc toàn bộ |
| Hình thức | Do người để lại di sản lập: – Bằng văn bản – Di chúc miệng | Bằng văn bản do các đồng thừa kế lập |
| Trường hợp áp dụng | Người chết để lại di chúc hợp pháp | – Không có di chúc. – Di chúc không hợp pháp. – Người hưởng di sản theo di chúc chết trước/ cùng thời điểm với người lập di chúc, từ chối nhận hoặc không có quyền hưởng di sản thừa kế |
| Thời điểm làm thủ tục | Khi người có tài sản đang còn sống, lập di chúc trước để định đoạt tài sản sau khi chết | Sau khi người để lại di sản đã chết |
Phân chia di sản thừa kế theo di chúc
– Về nguyên tắc, khi người lập di chúc chết, di sản thừa kế được chia theo ý nguyện của người lập di chúc được thể hiện trong nội dung di chúc. Tức là, người lập di chúc phân chia tài sản và nghĩa vụ như thế nào trong di chúc thì người thừa kế được hưởng phần di sản theo di chúc, đồng thời, có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ theo di chúc trong phạm vi di sản mà mình được hưởng.
Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi cho những người thân thích với người lập di chúc và những người mà người lập di chúc có nghĩa vụ cấp dưỡng thì tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 đã nêu ra một số trường hợp người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc. Tức là, dù người lập di chúc không cho họ hưởng di sản hoặc cho họ hưởng ít hơn phần mà pháp luật quy định (2/3 suất thừa kế) thì họ vẫn được hưởng 2/3 suất thừa kế. Cụ thể như sau:
– Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
– Con thành niên mà không có khả năng lao động.
Lưu ý: Trưởng hợp hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc không áp dụng đối với những người từ chối nhận di sản hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại Điều 620, Điều 621 Bộ luật dân sự 2015.
Nếu lập di chúc để lại một phần di sản để phục vụ cho việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế mà sẽ được giao cho một người quản lý phần di sản này. Người quản lý sẽ do người lập di chúc chỉ định hoặc do người thừa kế thỏa thuận.
>>> Hãy để các luật sư của chúng tôi đồng hành cùng bạn trong mọi vấn đề pháp luật, mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi tối đa!
Khi nào áp dụng thừa kế theo pháp luật dù có di chúc
Theo Điều 650 BLDS 2015, thừa kế theo pháp luật vẫn được áp dụng trong các trường hợp sau:
- Người được chỉ định trong di chúc chết trước hoặc cùng thời điểm với người lập di chúc.
- Cơ quan, tổ chức được chỉ định trong di chúc không còn tồn tại.
- Phần di chúc bị vô hiệu do vi phạm quy định về hình thức hoặc người làm chứng.
- Di chúc không định đoạt hết toàn bộ tài sản.
📘 Ví dụ: Ông H để lại di chúc chỉ cho con trai cả quyền sở hữu ngôi nhà, nhưng không nhắc đến 2 thửa đất khác → phần nhà chia theo di chúc, phần đất chia theo pháp luật.
Ví dụ thực tế minh họa
Trường hợp 1 – Thừa kế theo di chúc:
Bà X lập di chúc để lại 2 căn hộ cho hai con A và B. → Sau khi bà X mất, A và B nhận tài sản theo đúng nội dung di chúc.
Trường hợp 2 – Thừa kế theo pháp luật:
Ông Y mất không để lại di chúc, tài sản là mảnh đất trị giá 2 tỷ đồng. → Vợ ông Y và hai con được chia mỗi người 1/3 giá trị tài sản.
Trường hợp 3 – Di chúc vô hiệu một phần:
Bà M lập di chúc nhưng không công chứng, trong khi bà đã gần 90 tuổi và bị hạn chế năng lực hành vi → di chúc có thể vô hiệu, khi đó tài sản sẽ chia theo pháp luật.
Dịch vụ tư vấn di chúc – thừa kế tại Luật Thiên Mã
Gói dịch vụ trọn gói bao gồm:
- Tư vấn lập di chúc hợp pháp, công chứng, chứng thực, lưu trữ.
- Tư vấn chia di sản, xác định hàng thừa kế, quyền và nghĩa vụ.
- Soạn thảo hồ sơ khai nhận di sản, phân chia, sang tên tài sản.
- Giải quyết tranh chấp thừa kế, đại diện làm việc tại Tòa án.
- Miễn giảm thuế, lệ phí trong trường hợp thừa kế giữa thân nhân trực hệ.
🎯 Cam kết của Luật Thiên Mã:
- Luật sư chuyên sâu 15+ năm kinh nghiệm về di sản và thừa kế.
- Xử lý nhanh – đúng luật – bảo mật tuyệt đối.
- Báo giá rõ ràng, không phát sinh chi phí ẩn.
💬 Đặt lịch tư vấn tại form Đặt lịch tư vấn – Hỗ trợ khách hàng toàn quốc qua trực tuyến và trực tiếp tại văn phòng.
Trong quá trình tư vấn hàng nghìn vụ việc về thừa kế, Luật sư Thiên Mã nhận thấy:
- 80% tranh chấp thừa kế xảy ra do không có di chúc hoặc di chúc sai hình thức.
- Lập di chúc công chứng giúp rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ thừa kế từ 3 tháng xuống còn 5–10 ngày.
- Lưu trữ di chúc hợp pháp giúp bảo vệ ý chí cá nhân và quyền lợi của con cháu.
📜 Nếu bạn đang sở hữu tài sản có giá trị, hãy lập di chúc công chứng ngay hôm nay để tránh rủi ro cho gia đình.
Câu hỏi thường gặp về thừa kế theo di chúc (FAQ)
1️⃣ Thừa kế theo di chúc là gì? → Là hình thức chia di sản theo ý chí của người để lại tài sản, được thể hiện trong di chúc hợp pháp.
2️⃣ Khi nào chia theo pháp luật? → Khi không có di chúc, di chúc vô hiệu, hoặc phần di sản không được định đoạt.
3️⃣ Có thể áp dụng cả hai hình thức không? → Có, nếu di chúc chỉ đề cập một phần tài sản, phần còn lại chia theo pháp luật.
4️⃣ Có nên lập di chúc công chứng không? → Có. Đây là hình thức an toàn và có giá trị pháp lý cao nhất.
5️⃣ Luật Thiên Mã có thể giúp gì trong quá trình này? → Soạn, công chứng, lưu trữ di chúc hợp pháp; đại diện chia di sản; giải quyết tranh chấp.
>>> Thanh toán phí tư vấn hôm nay để nhận được giải pháp pháp lý tối ưu từ luật sư, bảo vệ quyền lợi của bạn một cách tốt nhất!
Kết luận từ Luật sư thừa kế Luật Thiên Mã
Hiểu đúng về thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật giúp bạn chủ động bảo vệ ý chí, tài sản và quyền lợi hợp pháp của gia đình. Nếu bạn đang phân vân nên lập di chúc thế nào hoặc chia di sản ra sao, hãy để Luật Thiên Mã đồng hành — đưa ra giải pháp nhanh, rõ ràng, đúng luật.
Đặt lịch ngay để được các chuyên gia tư vấn kỹ càng. Nếu bạn còn thắc mắc – hãy liên hệ 0977.523.155 để được tư vấn chi tiết trước nhé!
