Buôn bán động vật quý hiếm là hành vi vi phạm nghiêm trọng pháp luật Việt Nam và công ước quốc tế CITES mà Việt Nam đã ký kết. Hành vi này không chỉ đe dọa đa dạng sinh học, mà còn có thể bị xử phạt hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự, với mức phạt lên đến 15 năm tù và phạt tiền tới 3 tỷ đồng, tùy theo loài và số lượng tang vật.
Theo số liệu từ Bộ Công an và Tổng cục Lâm nghiệp, trong giai đoạn 2022–2024, các cơ quan chức năng đã xử lý hơn 2.700 vụ vận chuyển – tàng trữ – buôn bán trái phép động vật hoang dã, thu giữ hơn 4.000 cá thể động vật quý hiếm, trong đó có nhiều loài thuộc Danh mục nguy cấp, quý hiếm nhóm IB như hổ, tê tê, voọc, rùa hộp trán vàng…. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều đường dây hoạt động tinh vi qua mạng xã hội, sàn TMĐT hoặc ngụy trang dưới hình thức buôn bán sản phẩm nông sản.
Dự báo đến năm 2030, việc quản lý và kiểm soát loài nguy cấp quý hiếm sẽ được số hóa hoàn toàn, kết nối với dữ liệu CITES toàn cầu và đẩy mạnh truy xuất nguồn gốc động vật qua chip điện tử, mã QR, định danh ADN. Đồng thời, pháp luật Việt Nam sẽ gia tăng mức xử lý hình sự, mở rộng trách nhiệm liên đới cho các nhà hàng, cơ sở kinh doanh tiếp tay.
👉 Luật Thiên Mã hỗ trợ pháp lý và bảo vệ quyền lợi hợp pháp trong các vụ việc liên quan đến động vật quý hiếm, gồm:
✅ Giải thích 5 quy định xử lý nghiêm khắc trong Bộ luật Hình sự, Luật Lâm nghiệp, Luật Bảo vệ môi trường
✅ Tư vấn trách nhiệm pháp lý với cá nhân, tổ chức, cơ sở kinh doanh liên quan
✅ Đại diện bào chữa hoặc bảo vệ quyền lợi người tố giác – bị hại – người tiêu dùng
✅ Soạn đơn tố cáo, khiếu nại, hướng dẫn trình báo vi phạm bảo vệ động vật hoang dã
Luật Thiên Mã tự hào là đơn vị đi đầu trong lĩnh vực tư vấn và đại diện pháp lý trong các vụ việc liên quan đến buôn bán động vật quý hiếm. Chúng tôi đã hỗ trợ thành công cho nhiều thân chủ trong các vụ án hình sự, dân sự và hành chính liên quan đến lĩnh vực này.
>>> Hãy để các luật sư hình sự giỏi của Luật Thiên Mã đồng hành cùng bạn trong các vấn đề pháp lý về hình sự nói chung và vấn đề liên quan tới động vật quý hiếm nói riêng, mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi tối đa!
BUÔN BÁN ĐỘNG VẬT HOANG DÃ LÀ GÌ? QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ BUÔN BÁN ĐỘNG VẬT QUÝ HIẾM
Buôn bán động vật hoang dã là gì?
Nghị quyết 05/2018/NQ-HĐTP đã ban hành để nâng cao sự rõ ràng và đầy đủ hơn về khái niệm động vật hoang dã. Trước đó, Điều 234 của Bộ luật Hình sự năm 2015 đã đề cập đến động vật rừng thông thường, nhưng với sự bổ sung từ nghị quyết này, phạm vi của động vật hoang dã được mở rộng hơn nhiều.
Định nghĩa
Theo Nghị quyết, động vật hoang dã không chỉ giới hạn trong nhóm động vật rừng thông thường mà còn bao gồm các loài động vật thuộc danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB theo quy định của Chính phủ hoặc Phụ lục II, Phụ lục III Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ và quản lý các loài động vật quý hiếm, nguy cấp và đang gặp nguy cơ tuyệt chủng.
Mở rộng phạm vi động vật hoang dã theo quy định này mang lại lợi ích lớn cho công tác bảo tồn môi trường và sự đa dạng sinh học. Việc xác định rõ hơn về những loài động vật cần được bảo vệ và hạn chế buôn bán quốc tế sẽ góp phần vào việc ngăn chặn nạn buôn lậu và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Đồng thời, việc mở rộng phạm vi động vật hoang dã cũng tạo ra những cơ hội mới cho nghiên cứu và khám phá về sự đa dạng của hệ sinh thái rừng.
Các nỗ lực bảo vệ và bảo quản động vật hoang dã không chỉ là trách nhiệm của chính phủ mà còn đòi hỏi sự tham gia và nhận thức của cả cộng đồng. Với sự mở rộng và rõ ràng hơn về định nghĩa động vật hoang dã, hy vọng rằng các biện pháp bảo vệ và quản lý sẽ được thực hiện một cách hiệu quả hơn. Chúng ta cần cùng nhau hành động và chung tay bảo vệ những loài động vật quý hiếm, nguy cấp và đảm bảo rằng chúng sẽ tồn tại và phát triển trong tương lai.
Ví dụ gần nhất về nuôi giữ buôn bán động vật hoang dã bị cấm
Vụ gần nhất liên quan đến hổ
Ngày 15/5/2025: Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã xét xử sơ thẩm và tuyên phạt ông Cao Xuân Mạnh (người cầm đầu đường dây buôn lậu hổ xuyên quốc gia) 7 năm tù, cùng với hai đồng phạm là Nguyễn Văn Bá (5 năm tù) và Nguyễn Văn Cung (4 năm tù). Đây là vụ chuyên án buôn bán hổ ở quy mô lớn, được xử lý nghiêm minh theo Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017)
Trước đó, cơ quan chức năng cũng từng phát hiện vụ 17 cá thể hổ trưởng thành bị nuôi nhốt trái phép trong hầm nhà ở huyện Yên Thành (Nghệ An) — đây là dấu hiệu nghiêm trọng về tình trạng buôn bán và nuôi nhốt hổ trái pháp luật
Vụ gần nhất liên quan đến gà lôi trắng
Vụ việc nổi bật hiện nay là anh Thái Khắc Thành (Nghệ An) bị tuyên 6 năm tù vì hành vi nuôi, nhân giống và buôn bán trái phép 13 cá thể gà lôi trắng — loài chim nằm trong nhóm động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm.
Theo hồ sơ, từ năm 2022 anh Thành mua 3 cá thể gà lôi trắng và nhân giống; sau đó, anh đăng bán 10 con non qua mạng xã hội, bị phát hiện và bắt giữ đầu năm 2025 — tòa xử sơ thẩm vào ngày 8/8/2025.
Hiện anh Thành đã nộp đơn kháng cáo, bên Viện Kiểm sát cũng đã kháng nghị toàn bản án sơ thẩm xem xét điều tra lại
Quy định về tội buôn bán động vật hoang dã
Theo Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), tội buôn bán động vật quý hiếm bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi thỏa mãn các yếu tố sau:
- Loại động vật: Chỉ các loài động vật thuộc danh mục loài nguy cấp, quý hiếm được quy định tại Nghị định số 160/2018/NĐ-CP. Các loài này bao gồm hổ, tê tê, voi, và nhiều loài khác có giá trị bảo tồn cao.
- Khối lượng và số lượng: Hành vi buôn bán phải đạt đến một mức độ nhất định về khối lượng và số lượng để bị xử lý hình sự. Ví dụ, việc buôn bán từ 2 con hổ trở lên mà không có giấy phép có thể bị xử lý hình sự.
- Hành vi thực hiện: Phải có các hành vi cụ thể như mua bán, vận chuyển, tiêu thụ hoặc tàng trữ động vật quý hiếm mà không có giấy phép hoặc vượt quá giới hạn cho phép.
>>> Hãy để các luật sư hình sự giỏi của Luật Thiên Mã đồng hành cùng bạn trong các vấn đề pháp lý về hình sự nói chung và vấn đề liên quan tới động vật quý hiếm nói riêng, mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi tối đa!
BUÔN BÁN ĐỘNG VẬT QUÝ HIẾM CÓ BỊ TRUY CỨU HÌNH SỰ KHÔNG?
Căn cứ Điều 234 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) có quy định về tội vi phạm bảo vệ động vật hoang dã.
– Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 242 và Điều 244 của Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017), thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
+ Săn bắt, giết, nuôi, nhốt, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB hoặc Phụ lục II Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp trị giá từ 150.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc động vật hoang dã khác trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 700.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
+ Tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB hoặc Phụ lục II Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp trị giá từ 150.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc của động vật hoang dã khác trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 700.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
+ Săn bắt, giết, nuôi, nhốt, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật thu lợi bất chính hoặc trị giá dưới mức quy định tại điểm a, điểm b khoản 1 Điều 234 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều 234 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) hoặc đã bị kết án về tội vi phạm bảo vệ động vật hoang dã, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
>>> Hãy để các luật sư hình sự giỏi của Luật Thiên Mã đồng hành cùng bạn trong các vấn đề pháp lý về hình sự nói chung và vấn đề liên quan tới động vật quý hiếm nói riêng, mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi tối đa!
– Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
+ Có tổ chức;
+ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
+ Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;
+ Sử dụng công cụ hoặc phương tiện săn bắt bị cấm;
+ Săn bắt trong khu vực bị cấm hoặc vào thời gian bị cấm;
+ Vận chuyển, buôn bán qua biên giới;
+ Động vật, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB hoặc Phụ lục II Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng hoặc của động vật hoang dã khác trị giá từ 700.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng;
+ Thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
+ Tái phạm nguy hiểm.
– Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm:
+ Động vật, bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB hoặc Phụ lục II Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên hoặc của động vật hoang dã khác trị giá 1.500.000.000 đồng trở lên;
+ Thu lợi bất chính 500.000.000 đồng trở lên.
– Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
– Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều 234 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017), thì bị phạt như sau:
+ Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 234 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017), thì bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng;
+ Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, d, đ, e, g, h và i khoản 2 Điều 234 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017), thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng;
+ Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 234 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017), thì bị phạt tiền từ 3.000.000.000 đồng đến 6.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 03 năm;
+ Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017), thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
+ Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.
Như vậy, người buôn bán động vật hoang dã quý hiếm hoàn toàn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự đến 12 năm tù.
>>> Hãy để các luật sư hình sự giỏi của Luật Thiên Mã đồng hành cùng bạn trong các vấn đề pháp lý về hình sự nói chung và vấn đề liên quan tới động vật quý hiếm nói riêng, mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi tối đa!
XỬ LÝ NHƯ THẾ NÀO KHI PHÁT HIỆN BUÔN BÁN ĐỘNG VẬT QUÝ HIẾM?
Khi phát hiện hành vi buôn bán động vật quý hiếm, người dân hoặc tổ chức cần bình tĩnh và thực hiện theo đúng trình tự pháp luật để đảm bảo hiệu quả xử lý và tránh nguy hiểm cá nhân. Dưới đây là các bước cần thực hiện:
Báo ngay cho cơ quan chức năng gần nhất
Người dân cần lập tức báo cáo với lực lượng công an, kiểm lâm hoặc chính quyền địa phương nơi phát hiện hành vi buôn bán. Các kênh tiếp nhận gồm:
- Công an xã, phường, thị trấn
- Chi cục Kiểm lâm khu vực
- Đường dây nóng bảo vệ động vật hoang dã: 18001522 (miễn phí)
Việc báo tin sớm giúp cơ quan chức năng kịp thời thu giữ tang vật, ngăn chặn tổn thất cho hệ sinh thái và khởi tố hành vi nếu đủ dấu hiệu hình sự.
Cung cấp thông tin và bằng chứng (nếu có)
Người tố giác nên cung cấp các dữ liệu như:
- Ảnh, video, ghi âm
- Biển số xe, thời gian, địa điểm
- Tài khoản mạng xã hội, số điện thoại liên quan
Các bằng chứng này có giá trị cao để hỗ trợ quá trình điều tra.
Luật Thiên Mã khuyến khích người dân cung cấp thông tin trung thực, đồng thời sẵn sàng hỗ trợ pháp lý nếu bạn cần đại diện trong quá trình làm việc với cơ quan chức năng.
Cơ quan chức năng tiếp nhận và xử lý theo quy định
Sau khi tiếp nhận tố giác, cơ quan chức năng sẽ:
- Lập biên bản vụ việc
- Niêm phong tang vật, thu giữ động vật/quần thể vi phạm
- Khởi tố vụ án nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm (theo Điều 244 Bộ luật Hình sự)
- Chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra hình sự hoặc xử phạt hành chính
Trường hợp bạn bị liên quan hoặc bị cáo buộc sai
Nếu bạn bị cáo buộc là người liên quan đến hoạt động buôn bán động vật quý hiếm nhưng không có ý định vi phạm, bạn cần:
- Giữ im lặng và yêu cầu có luật sư bảo vệ quyền lợi
- Liên hệ ngay với Luật Thiên Mã để được tư vấn pháp lý và đại diện làm việc với cơ quan điều tra
Không tự ý nhận tội hoặc khai báo thiếu căn cứ khi chưa có sự tư vấn từ luật sư chuyên môn.
>>> Hãy để các luật sư hình sự giỏi của Luật Thiên Mã đồng hành cùng bạn trong các vấn đề pháp lý về hình sự nói chung và vấn đề liên quan tới động vật quý hiếm nói riêng, mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi tối đa!
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
Danh sách động vật quý hiếm được pháp luật bảo vệ gồm những loài nào?
Danh sách này được cập nhật trong Nghị định số 84/2021/NĐ-CP và các Phụ lục CITES, bao gồm nhiều loài có nguy cơ tuyệt chủng như: voọc, tê tê, rùa hộp trán vàng miền Trung, hổ, gấu, chim trĩ, cu li nhỏ, v.v. Danh sách có thể thay đổi theo thời gian, vì vậy cần tra cứu bản cập nhật mới nhất tại cổng thông tin Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
Có được nuôi động vật quý hiếm tại nhà nếu không buôn bán?
Không, hành vi nuôi nhốt, giữ động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm mà không có giấy phép hợp pháp vẫn bị xem là vi phạm pháp luật. Bạn cần xin phép cơ quan kiểm lâm và chứng minh được nguồn gốc hợp pháp (như nuôi sinh sản, nhập khẩu hợp lệ).
Buôn bán động vật quý hiếm qua mạng xã hội có bị xử lý không?
Có. Dù giao dịch qua Facebook, Zalo, TikTok hay sàn thương mại điện tử, nếu đối tượng buôn bán, tàng trữ, rao bán động vật thuộc danh sách cấm, thì vẫn bị xử lý về hành chính hoặc hình sự, không phân biệt phương thức giao dịch.
Người nước ngoài vi phạm hành vi buôn bán động vật quý hiếm tại Việt Nam sẽ bị xử lý ra sao?
Người nước ngoài vi phạm tại lãnh thổ Việt Nam vẫn bị xử lý theo pháp luật Việt Nam như công dân trong nước. Ngoài xử lý hình sự, còn có thể trục xuất, cấm nhập cảnh, hoặc phối hợp với tổ chức bảo vệ động vật quốc tế theo các cam kết của Việt Nam.
Tổ chức, doanh nghiệp vận chuyển hàng hoá mà không biết có động vật quý hiếm bên trong thì có bị phạt không?
Trường hợp chứng minh được không biết và không có lỗi chủ quan (ví dụ: hàng hóa được giấu kín, giả danh hàng thông thường, có giấy tờ giả mạo), tổ chức có thể được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, nếu có dấu hiệu thiếu trách nhiệm, không kiểm soát hàng hóa theo đúng quy trình, thì vẫn có thể bị xử phạt hành chính hoặc hình sự tùy mức độ.
>>> Hãy để các luật sư hình sự giỏi của Luật Thiên Mã đồng hành cùng bạn trong các vấn đề pháp lý về hình sự nói chung và vấn đề liên quan tới động vật quý hiếm nói riêng, mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi tối đa!
Kết luận từ Luật sư hình sự Luật Thiên Mã về nội dung buôn bán động vật quý hiếm
Buôn bán động vật quý hiếm không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật mà còn góp phần hủy hoại hệ sinh thái.
Do vậy, việc hiểu rõ các quy định pháp lý và có sự hỗ trợ từ đơn vị tư vấn chuyên nghiệp như Luật Thiên Mã là hết sức cần thiết.
Liên hệ Luật Thiên Mã để được tư vấn chi tiết, tránh rủi ro pháp lý và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn!
