Vấn đề vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới: Mối đe dọa ngày càng gia tăng
Tình trạng vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới đang có chiều hướng gia tăng tại nhiều tỉnh thành có đường biên giới, đặc biệt là tại các cửa khẩu phía Bắc và Tây Nam. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, trong 6 tháng đầu năm, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý hơn 3.200 vụ việc liên quan đến hành vi buôn lậu, trong đó phần lớn là vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Hành vi này không chỉ gây thất thu ngân sách nhà nước mà còn tiềm ẩn rủi ro an ninh quốc gia.
Là đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý trong lĩnh vực hình sự và kinh tế, Luật Thiên Mã mang đến cái nhìn toàn diện về quy định pháp luật vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới, cơ sở pháp lý hiện hành và hình thức xử lý theo quy định pháp luật hiện hành.
Nếu bạn đang gặp vướng mắc về pháp lý liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu hoặc vận chuyển hàng hóa qua biên giới, hãy liên hệ Luật Thiên Mã để được tư vấn chi tiết và kịp thời.
>>> Đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi và trải nghiệm dịch vụ pháp lý uy tín, nơi mọi vấn đề của bạn sẽ được giải quyết hiệu quả và nhanh chóng!
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ VẬN CHUYỂN HÀNG HÓA TRÁI PHÉP QUA BIÊN GIỚI
Vận chuyển trái phép là hành vi đưa hàng hóa từ địa điểm này đến địa điểm khác không được sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền mà không nhằm mục đích bán.
Theo quy định của Điều 189 Bộ luật Hình sự thì vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới được hiểu là hành vi vận chuyển hàng hóa, tiền tệ (bao gồm tiền Việt Nam và ngoại tệ), kim khí quý, đá quý, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia qua biên giới hoặc từ khu phi thuế quan vào nội địa hoặc từ nội địa qua khu phi thuế quan nhưng không có giấy phép hoặc không đúng với quy định của Nhà nước về vận chuyển hàng hóa, tiền tệ qua biên giới Việt Nam.
Điều kiện cấu thành tội phạm vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới có 4 yếu tố gồm:
- Khách thể của tội phạm:
Khách thể của Tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới là xâm phạm trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, thương mại và chính sách quản lý tiền tệ của Nhà nước Việt Nam.
- Mặt khách quan của tội phạm:
Thứ nhất: Có hành vi đưa (mang) hàng hóa, tiền tệ trái phép qua biên giới (gồm biên giới trên bộ, biên giới trên không và biên giới trên biển) hoặc từ khu phi thuế quan vào nội địa hoặc ngược lại. Những hành vi đưa hàng hóa, tiền tệ từ địa điểm này đến địa điểm khác không được sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền mà không nhằm mục đích bán.
Ví dụ: thông đồng với cán bộ Hải quan cửa khẩu để vận chuyển hàng hóa không đúng với giấy phép, hoặc lợi dụng hành lý xách tay để vận chuyển hàng hóa, tiền tệ với số lượng vượt quá mức cho phép mà không khai báo với Hải quan.
Thứ hai: Đối với hàng hóa, tiền Việt Nam, ngoại tệ, kim khí quý, đá quý có giá trị tới 100.000.000 VNĐ hoặc dưới 100.000.000 VNĐ nhưng thuộc một trong các trường hợp: (i) Vật phạm pháp là di vật, cổ vật; (ii) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới hoặc tại một trong các tội: Buôn lậu; tội sản xuất, buôn bán hàng cấm; tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm; tội sản xuất, buôn bán hàng giả; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi; tội đầu cơ; tội trốn thuế quy định tại BLHS 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 hoặc đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm. Thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội này.
- Mặt chủ quan của tội phạm:
Người thực hiện hành vi phạm tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới với lỗi cố ý, tức là phạm tội trong những trường hợp sau đây: (i) Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước được hậu quả của hành vi hành đó và mong muốn cho hậu quả xảy ra; (ii) Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó có thể xảy ra, tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra.
- Chủ thể của tội phạm:
Chủ thể của tội phạm này là người có năng lực trách nhiệm hình sự, tức là (i) Người từ đủ 16 tuổi trở lên thì phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật; (ii) Pháp nhân thương mại được thành lập, hoạt động và chấm dứt theo quy định của pháp luật.
>>> Đặt lịch tư vấn với luật sư hình sự giỏi của chúng tôi và trải nghiệm dịch vụ pháp lý, tư vấn, tham gia bào chữa vụ án Vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới của bạn sẽ được giải quyết hiệu quả và nhanh chóng!
XỬ LÝ NHƯ THẾ NÀO VỚI HÀNH VI VẬN CHUYỂN HÀNG HÓA TRÁI PHÉP QUA BIÊN GIỚI?
Hành vi vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới nếu chưa đạt mức bị coi là tội phạm, thì có thể bị xử lý hành chính theo quy định tại Nghị định số 96/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, với mức phạt tiền lên tới 75.000.000 đồng, nhưng nếu đạt đủ điều kiện cấu thành tội phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Theo Điều 189 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định về các mức hình phạt đối với tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới như sau:
Đối với cá nhân phạm tội:
- Bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm khi thuộc một trong các trường hợp sau:
- Giá trị hàng hóa, tiền tệ, kim khí, đá quý có giá trị từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng;
- Giá trị hàng hóa, tiền tệ, kim khí, đá quý có giá trị dưới 100.000.000 đồng nhưng vật phạm pháp là di vật, cổ vật; hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới hoặc tại một trong các tội: Buôn lậu; tội sản xuất, buôn bán hàng cấm; tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm; tội sản xuất, buôn bán hàng giả; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi; tội đầu cơ; tội trốn thuế quy định tại BLHS 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 hoặc đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
- Bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 05 năm khi thuộc một trong các trường hợp sau:
- Có tổ chức;
- Vật phạm pháp trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
- Vật phạm pháp là bảo vật quốc gia;
- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
- Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;
- Phạm tội 02 lần trở lên;
- Tái phạm nguy hiểm
- Đối với trường hợp vật phạm pháp có trị giá 500.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
- Ngoài những mức hình phạt nêu trên, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Đối với pháp nhân phạm tội:
Pháp nhân thương mại phạm tội thì bị xử phạt như sau:
– Bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng nếu:
- Hàng hóa, tiền Việt Nam, ngoại tệ, kim khí quý, đá quý có trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng;
- Hàng hóa trị giá dưới 200.000.000 đồng nhưng là di vật, cổ vật;
- Hàng hóa, tiền Việt Nam, ngoại tệ, kim khí quý, đá quý trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về các tội tương tự như đối với các nhân phạm tội đã nêu ở trên hoặc đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà vi phạm.
– Bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng nếu phạm tội thuộc một trong các trường hợp:
- Có tổ chức;
- Vật phạm pháp trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
- Vật phạm pháp là bảo vật quốc gia;
- Phạm tội 02 lần trở lên;
- Tái phạm nguy hiểm.
– Bị phạt tiền từ 2.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 03 năm khi phạm tội trong trường hợp vật phạm pháp giá trị từ 500.000.000 đồng trở lên.
– Pháp nhân phạm tội gây ra thiệt hại hoặc có khả năng thực tế gây thiệt hại đến tính mạng của nhiều người, gây sự cố môi trường hoặc gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội và không có khả năng khắc phục hậu quả gây ra thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
– Ngoài những mức hình phạt đã nêu trên, Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.
Có thể thấy hành vi phạm tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới có thể ít xâm phạm đến tính mạng, thiệt hại của cá nhân, tổ chức khác nhưng mức hình phạt về tội này là rất nghiêm khắc. Mục đích của Nhà nước quy định mức hình phạt nghiêm khắc là để hạn chế được những cá nhân, tổ chức có hành vi lợi dụng kẽ hở để trục lợi, gây tổn thất nghiêm trọng đến sự phát triển của nền kinh tế đất nước, gây trở ngại khó khăn trong trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, thương mại.
THỦ TỤC VÀ CƠ QUAN XỬ LÝ CÁC VỤ VẬN CHUYỂN TRÁI PHÉP QUA BIÊN GIỚI
- Cơ quan có thẩm quyền xử lý
Tùy vào tính chất, mức độ vi phạm và dấu hiệu pháp lý, các cơ quan sau đây có trách nhiệm tiếp nhận, xử lý:
Hải quan cửa khẩu
- Là lực lượng tiếp nhận và kiểm tra trực tiếp hàng hóa tại khu vực biên giới, cửa khẩu.
- Nếu phát hiện vi phạm sẽ lập biên bản tạm giữ tang vật, chuyển hồ sơ xử lý ban đầu.
Công an kinh tế hoặc Công an biên phòng
- Tiếp nhận hồ sơ từ Hải quan để điều tra sâu nếu có dấu hiệu hình sự.
- Có quyền tạm giữ người, phương tiện, khám xét nơi chứa hàng hóa hoặc nơi ở.
Viện Kiểm sát Nhân dân và Tòa án Nhân dân
- Thực hiện truy tố và xét xử nếu hành vi cấu thành tội phạm theo Điều 189 Bộ luật Hình sự 2015.
- Thủ tục xử lý hành chính và hình sự
Trường hợp xử phạt hành chính (vi phạm chưa đến mức truy cứu hình sự):
Bước 1: Lập biên bản vi phạm hành chính tại hiện trường.
Bước 2: Tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm.
Bước 3: Ra quyết định xử phạt trong thời hạn không quá 7 ngày.
Bước 4: Người vi phạm thực hiện nộp phạt và nhận lại tài sản (nếu không bị tịch thu).
Thẩm quyền xử phạt: Hải quan, Bộ đội Biên phòng, hoặc Ủy ban Nhân dân cấp huyện/ tỉnh (tùy mức độ).
Trường hợp truy cứu trách nhiệm hình sự (với giá trị hàng hóa vi phạm lớn):
Bước 1: Tạm giữ người, tang vật theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự.
Bước 2: Khởi tố vụ án – khởi tố bị can nếu đủ căn cứ.
Bước 3: Điều tra, thu thập chứng cứ, giám định giá trị hàng hóa…
Bước 4: Truy tố và chuyển hồ sơ sang Viện Kiểm sát, sau đó Tòa án sẽ xét xử.
Thẩm quyền truy tố: Viện Kiểm sát Nhân dân.
Thẩm quyền xét xử: Tòa án Nhân dân cấp huyện hoặc tỉnh tùy theo khung hình phạt.
- Thời gian xử lý vụ việc
- Xử phạt hành chính: Từ 3 – 15 ngày làm việc.
- Điều tra vụ án hình sự: Tối đa 4 tháng (gia hạn thêm nếu phức tạp).
- Xét xử sơ thẩm hình sự: Trong vòng 2 – 3 tháng kể từ ngày truy tố.
- Tài liệu cần chuẩn bị khi làm việc với cơ quan chức năng
- Giấy tờ tùy thân, giấy phép kinh doanh (nếu là tổ chức).
- Hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc hàng hóa.
- Giấy tờ liên quan đến vận chuyển (vận đơn, hợp đồng…).
- Văn bản ủy quyền (nếu có luật sư tham gia bảo vệ).
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
- Chỉ vận chuyển hàng tiêu dùng nhỏ lẻ có bị coi là vận chuyển hàng trái phép qua biên giới không?
Có thể có. Nếu không khai báo hải quan hoặc vượt định mức cho phép, dù là hàng tiêu dùng cũng có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự tùy giá trị hàng hóa.
- Tôi đi nhờ xe và không biết có hàng cấm, tôi có bị xử lý không?
Không, nếu có chứng cứ cho thấy bạn hoàn toàn không biết và không liên quan đến việc vận chuyển trái phép. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể bị điều tra trong giai đoạn đầu.
- Vận chuyển hàng qua biên giới nội địa (như giữa các tỉnh biên giới) có bị xử phạt?
Không, nếu không vượt qua đường biên giới quốc gia và không vi phạm quy định nội địa. Tuy nhiên, cần tránh nhầm lẫn giữa “biên giới hành chính” và “biên giới quốc gia.”
- Có thể xin miễn hoặc giảm phạt nếu là lần đầu vi phạm không?
Có thể. Đây là tình tiết giảm nhẹ, nhưng không làm thay đổi bản chất vi phạm. Cơ quan chức năng có thể xem xét tùy theo hồ sơ vụ việc.
- Tôi muốn hợp pháp hóa hoạt động vận chuyển hàng, cần làm gì?
Bạn cần đăng ký mã số thuế, đăng ký kinh doanh, xin giấy phép xuất nhập khẩu, và tuân thủ đầy đủ quy định hải quan. Luật Thiên Mã có thể hỗ trợ trọn gói thủ tục này.
Vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới là hành vi vi phạm nghiêm trọng, có thể bị xử lý hình sự và hành chính nặng nề. Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp và hoạt động đúng pháp luật, doanh nghiệp và cá nhân cần chủ động nắm bắt các quy định pháp luật liên quan.
Liên hệ ngay với Luật Thiên Mã để được tư vấn, hỗ trợ và đồng hành trong mọi tình huống pháp lý về xuất nhập khẩu và thương mại biên giới.
>>> Chỉ một cuộc hẹn với luật sư, mọi vấn đề pháp lý sẽ được giải quyết triệt để, tiết kiệm thời gian và chi phí cho bạn!
