Đằng sau mỗi hành vi săn bắt, buôn bán, vận chuyển trái phép động vật hoang dã là một mắt xích góp phần phá hủy hệ sinh thái, làm suy giảm nghiêm trọng sự đa dạng sinh học và đẩy nhiều loài vào nguy cơ tuyệt chủng. Không chỉ là vấn đề môi trường, đây còn là hành vi vi phạm pháp luật hình sự, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với những chế tài nghiêm khắc.

Trong bài viết dưới đây, luật sư tại Luật Thiên Mã sẽ phân tích rõ các quy định pháp lý hiện hành, bao gồm Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), giúp bạn nhận diện các hành vi vi phạm, hiểu rõ khung hình phạt và cách bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Nếu bạn đang gặp vướng mắc pháp lý liên quan đến lĩnh vực này, hãy đặt lịch hẹn với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm của chúng tôi để được hỗ trợ kịp thời và chuyên sâu.

>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư hình sự, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!

Đặt lịch tư vấn

Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm là gì?

1.1. Khái niệm pháp lý

Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm được quy định tại Điều 244 Bộ luật Hình sự năm 2015, đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Theo quy định này, đây là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức cố ý vi phạm các quy định của pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã, như: săn bắt, giết hại, nuôi nhốt, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ trái phép các loài động vật thuộc danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc được pháp luật quốc tế và Việt Nam bảo vệ.

Hành vi này không chỉ xâm phạm đến đa dạng sinh học, hệ sinh thái tự nhiên mà còn ảnh hưởng đến an ninh môi trường và có thể bị xử lý hình sự với mức hình phạt nghiêm khắc, tùy theo tính chất và mức độ vi phạm.

1.2. Dấu hiệu nhận biết

Một số hành vi cụ thể có thể cấu thành tội vi phạm quy định về quản lý, bảo vệ động vật hoang dã bao gồm:

• Săn bắt, giết hại động vật hoang dã thuộc danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm mà không có giấy phép của cơ quan có thẩm quyền.
• Buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép động vật hoang dã còn sống, đã chết hoặc sản phẩm, bộ phận từ các loài này (như ngà voi, sừng tê giác, da hổ…).
• Nuôi nhốt động vật hoang dã không có nguồn gốc hợp pháp hoặc không được cấp phép theo quy định.
• Xuất khẩu, nhập khẩu trái phép động vật hoang dã hoặc sản phẩm có nguồn gốc từ động vật hoang dã.

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường năm 2023, đã có hơn 300 vụ vi phạm liên quan đến động vật hoang dã bị phát hiện, với hàng trăm cá thể động vật quý hiếm bị tịch thu. Nhiều vụ việc có tính chất nghiêm trọng, có tổ chức và có yếu tố xuyên quốc gia

>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư hình sự, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!

Đặt lịch tư vấn

Dấu hiệu pháp lý của Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm

1. Khách thể của tội phạm

Tội phạm này xâm phạm đến chế độ quản lý và bảo vệ môi trường sinh thái, cụ thể là nguồn tài nguyên sinh học, trong đó có các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm đang được Nhà nước và quốc tế bảo vệ.

Các loài này thuộc nhóm có giá trị đặc biệt về sinh học, khoa học, môi trường và đa dạng sinh học, thường có nguy cơ tuyệt chủng. Hành vi xâm phạm đến chúng không chỉ làm suy giảm tài nguyên thiên nhiên mà còn đe dọa cân bằng sinh thái, ảnh hưởng đến nghĩa vụ bảo vệ môi trường mà Việt Nam cam kết trong các điều ước quốc tế như CITES.

2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi khách quan được thể hiện qua một trong các hành vi trái pháp luật đối với loài động vật nguy cấp, quý, hiếm thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, hoặc nhóm IB, IIB theo Nghị định của Chính phủ hoặc Công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Cụ thể:

• Săn bắt, giết, nuôi, nhốt, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ, xuất khẩu, nhập khẩu trái phép các loài động vật nguy cấp, quý, hiếm hoặc sản phẩm của chúng;
• Chế biến, tiêu thụ, quảng cáo, trưng bày, mua bán dưới bất kỳ hình thức nào;
• Vi phạm quy định về quản lý loài này trong điều kiện nuôi sinh sản, nuôi sinh trưởng, hoặc vườn thú, cơ sở cứu hộ… nếu không được cơ quan có thẩm quyền cho phép.

Tội phạm chỉ được coi là hoàn thành khi hành vi vi phạm đã xảy ra, không phụ thuộc vào hậu quả (trừ trường hợp được quy định là tình tiết tăng nặng). Đặc biệt, chỉ cần động vật hoặc sản phẩm thuộc Danh mục cấm là đã có thể bị xử lý hình sự, không cần chứng minh giá trị lớn hay gây thiệt hại.

3. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm là người từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự, thực hiện hành vi nêu trên. Có thể là:

• Người dân, người đi rừng, thợ săn, người kinh doanh động vật, sản phẩm từ động vật;
• Người tiêu dùng, mua bán, tàng trữ các sản phẩm làm từ động vật nguy cấp;
• Chủ các cơ sở nhà hàng, du lịch, cơ sở nuôi nhốt, vận chuyển có hành vi vi phạm quy định về bảo vệ loài cấm;
• Cán bộ công chức, nhân viên bảo vệ rừng, kiểm lâm nếu tiếp tay hoặc bao che cho hành vi vi phạm.

Trong một số trường hợp, nếu hành vi vi phạm do một tổ chức thực hiện, tổ chức đó có thể bị xử lý trách nhiệm hình sự theo quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân.

4. Mặt chủ quan của tội phạm

Tội phạm được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội:

• Biết rõ hành vi của mình là vi phạm pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm;
• Nhận thức được hậu quả có thể gây ra, như ảnh hưởng đến môi trường, vi phạm cam kết quốc tế, gây tổn thất cho đa dạng sinh học;
• Tuy nhiên vẫn cố tình thực hiện hành vi, thường vì mục đích trục lợi, mua bán kiếm lời, hoặc sử dụng vào mục đích cá nhân (như làm thuốc, làm thực phẩm, đồ trang trí…).

Không loại trừ trường hợp một số người cố tình che giấu danh tính thật sự của sản phẩm (ví dụ: làm giả giấy tờ, khai báo sai loài) để hợp pháp hóa hành vi vi phạm, đây là tình tiết tăng nặng

>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư hình sự, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!

Đặt lịch tư vấn

Mức xử phạt tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm

(Điều 244 Bộ luật Hình sự)

Hành vi săn bắt, giết, nuôi, nhốt, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật nguy cấp, quý, hiếm thuộc danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc thuộc Nhóm I trong danh mục do pháp luật quy định có thể bị xử lý hình sự với các mức phạt như sau:

1. Mức phạt cơ bản:

Người phạm tội có thể bị:

• Phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 300 triệu đồng, hoặc
• Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

2. Mức phạt khi có tình tiết tăng nặng:

Trường hợp phạm tội có tổ chức, mang tính chất chuyên nghiệp, gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính hoặc đã bị kết án mà chưa được xóa án tích, thì bị:

• Phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

3. Mức phạt cao nhất:

Trường hợp gây hậu quả rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng hoặc liên quan đến số lượng lớn động vật, sản phẩm từ động vật nguy cấp, quý, hiếm thì bị:

• Phạt tù từ 10 năm đến 15 năm.

4. Hình phạt bổ sung:

Ngoài hình phạt chính, người phạm tội còn có thể bị:

• Phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 500 triệu đồng, và/hoặc
• Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm,
• Tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư hình sự, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!

Đặt lịch tư vấn

Hậu quả của tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm

Tác động nghiêm trọng đến đa dạng sinh học

Động vật nguy cấp, quý, hiếm là những loài có giá trị đặc biệt về sinh học, khoa học và môi trường, được pháp luật bảo vệ nghiêm ngặt. Khi các quy định bảo vệ bị vi phạm – như săn bắt, giết, nuôi nhốt, vận chuyển, buôn bán trái phép – sẽ dẫn đến sự suy giảm nhanh chóng số lượng cá thể, thậm chí tuyệt chủng hoàn toàn trong tự nhiên. Điều này gây tổn thất to lớn cho hệ sinh thái, làm mất cân bằng sinh học và đe dọa an ninh môi trường toàn cầu.

Gây tổn hại đến hình ảnh quốc gia và cam kết quốc tế

Việt Nam là thành viên của nhiều công ước quốc tế về bảo vệ động vật hoang dã, đặc biệt là Công ước CITES (Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp). Hành vi vi phạm quy định về bảo vệ động vật quý hiếm không chỉ vi phạm pháp luật quốc gia mà còn làm tổn hại đến uy tín và trách nhiệm của Việt Nam trên trường quốc tế, ảnh hưởng đến quan hệ hợp tác và nguồn tài trợ bảo tồn sinh học từ các tổ chức quốc tế.

Hệ lụy pháp lý và kinh tế

Các hành vi vi phạm có thể gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho Nhà nước thông qua việc làm giảm tài nguyên thiên nhiên, ảnh hưởng đến ngành du lịch sinh thái và gây tốn kém cho công tác bảo tồn. Đồng thời, người thực hiện hành vi vi phạm sẽ bị xử lý hình sự, có thể bị phạt tù lên đến 15 năm tù theo quy định tại Điều 244 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), kèm theo hình phạt bổ sung như phạt tiền, tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm.

Ví dụ thực tế

Trong năm 2024, lực lượng chức năng tại Nghệ An đã triệt phá một đường dây vận chuyển trái phép các cá thể hổ từ Lào vào Việt Nam. Đây là vụ việc lớn, thu hút sự quan tâm của dư luận và được Tổ chức Bảo vệ động vật hoang dã quốc tế đánh giá là “báo động đỏ” cho tình trạng buôn bán động vật nguy cấp tại khu vực Đông Nam Á.

>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư hình sự, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!

Đặt lịch tư vấn

Giải pháp phòng ngừa và hỗ trợ pháp lý của Luật Thiên Mã về tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm

Việc khai thác, buôn bán, tàng trữ trái phép động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm đang bị pháp luật Việt Nam và quốc tế xử lý ngày càng nghiêm khắc. Theo Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), các hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án lên đến 15 năm tù và phạt tiền đến 2 tỷ đồng.

Trước thực trạng đó, Luật Thiên Mã triển khai các giải pháp pháp lý chuyên sâu nhằm giúp doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân phòng ngừa rủi ro, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp nếu vướng vào các vụ việc liên quan.

1. Nhận diện các hành vi vi phạm phổ biến

Nhiều cá nhân, doanh nghiệp có thể vô tình hoặc cố ý vi phạm pháp luật khi thực hiện một trong các hành vi sau:

• Săn bắt, giết, nuôi, nhốt, vận chuyển, buôn bán động vật thuộc danh mục nguy cấp, quý, hiếm mà không có giấy phép.
• Tàng trữ, mua bán sản phẩm có nguồn gốc từ động vật hoang dã như ngà voi, sừng tê giác, da báo, móng gấu….
• Không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ pháp lý trong hoạt động trưng bày, nuôi dưỡng hoặc cứu hộ động vật hoang dã.
• Nhập khẩu, xuất khẩu mẫu vật trái phép, vi phạm quy định của Công ước CITES và pháp luật Việt Nam.
• Giả mạo hồ sơ, giấy tờ nguồn gốc động vật để hợp thức hóa hàng hóa buôn bán, vận chuyển.

2. Giải pháp phòng ngừa rủi ro pháp lý từ Luật Thiên Mã

Với kinh nghiệm xử lý các vụ việc liên quan đến tội phạm môi trường và bảo vệ động vật hoang dã, Luật Thiên Mã cung cấp các dịch vụ phòng ngừa như sau:

• Tư vấn pháp lý về danh mục động vật nguy cấp, quý, hiếm và quy trình xin giấy phép liên quan, bao gồm nuôi nhốt, vận chuyển, sử dụng.
• Rà soát hoạt động kinh doanh, xuất nhập khẩu, quảng bá sản phẩm có yếu tố động vật hoang dã để nhận diện nguy cơ vi phạm.
• Hướng dẫn xây dựng quy trình quản lý nội bộ phù hợp, tránh vi phạm pháp luật trong hoạt động bảo tồn, du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học…
• Tổ chức tập huấn pháp lý cho cán bộ, nhân viên, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch, thương mại điện tử, logistics, y học cổ truyền…

3. Hỗ trợ pháp lý khi bị điều tra, truy cứu trách nhiệm hình sự

Khi khách hàng bị cơ quan chức năng điều tra hoặc khởi tố theo Điều 244 Bộ luật Hình sự, Luật Thiên Mã cung cấp giải pháp pháp lý chặt chẽ và chuyên nghiệp:

• Luật sư tham gia bảo vệ ngay từ giai đoạn đầu, đảm bảo đầy đủ quyền bào chữa và quy trình tố tụng đúng pháp luật.
• Đánh giá mức độ vi phạm, hồ sơ chứng cứ, tư vấn hướng xử lý phù hợp, bao gồm khắc phục hậu quả, xin giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
• Đại diện làm việc với cơ quan điều tra, kiểm sát, tòa án và các cơ quan chuyên ngành như Kiểm lâm, Hải quan, CITES Việt Nam.
• Bảo vệ quyền lợi hợp pháp trong các vụ án có yếu tố quốc tế, liên quan đến Công ước quốc tế về buôn bán động vật hoang dã.
• Tư vấn truyền thông pháp lý, đặc biệt quan trọng với doanh nghiệp lớn, nghệ sĩ, người nổi tiếng, để kiểm soát khủng hoảng và bảo vệ hình ảnh.

4. Cam kết đồng hành của Luật Thiên Mã

• Luật sư chuyên sâu trong lĩnh vực tội phạm về môi trường và động vật hoang dã.
• Dịch vụ phòng ngừa toàn diện – giải quyết nhanh chóng – bảo mật tuyệt đối.
• Đồng hành lâu dài với khách hàng từ tư vấn thường xuyên đến hỗ trợ tranh tụng phức tạp.
• Cập nhật pháp luật và danh mục động vật nguy cấp, quý, hiếm theo quy định mới nhất trong và ngoài nước.

>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư hình sự, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!

Đặt lịch tư vấn

Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm không chỉ gây hại đến hệ sinh thái mà còn kéo theo trách nhiệm pháp lý nghiêm khắc. Việc nắm rõ dấu hiệu, mức xử phạt và giải pháp phòng ngừa là cần thiết để bảo vệ môi trường và tuân thủ pháp luật. Nếu bạn cần hỗ trợ pháp lý, Luật Thiên Mã luôn sẵn sàng đồng hành. Hãy đặt lịch tư vấn tại Luật Thiên Mã để được các luật sư giàu kinh nghiệm giải đáp và bảo vệ quyền lợi của bạn!