Hòa giải – Xu hướng ngày càng được ưa chuộng để tránh kiện tụng kéo dài
Thống kê của Bộ Tư pháp và TAND Tối cao cho thấy, trong 5 năm gần đây, trên 60% vụ việc dân sự, thương mại được khuyến nghị hòa giải trước khi đưa ra xét xử. Không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, hòa giải còn là công cụ hiệu quả để duy trì mối quan hệ giữa các bên, đặc biệt trong các lĩnh vực thương mại, lao động, dân sự và cộng đồng.
Tuy nhiên, nhiều cá nhân, doanh nghiệp vẫn chưa hiểu rõ quy trình, giá trị pháp lý của kết quả hòa giải, hoặc lựa chọn sai phương thức phù hợp. Chính vì vậy, Luật Thiên Mã cung cấp dịch vụ tư vấn – đại diện hòa giải toàn diện, đảm bảo quyền lợi pháp lý của khách hàng được bảo vệ trọn vẹn mà vẫn giữ được tinh thần thiện chí.
>>> Đặt lịch ngay để được tư vấn bởi đội ngũ luật sư hàng đầu, giúp bạn giải quyết mọi khó khăn pháp lý một cách hiệu quả!
HÒA GIẢI LÀ GÌ? PHÂN BIỆT CÁC HÌNH THỨC HÒA GIẢI PHỔ BIẾN HIỆN NAY
Hòa giải là hoạt động thuyết phục các bên đồng ý chấm dứt xung đột hoặc xích mích một cách ổn thỏa. Hòa giải cũng là giải quyết các tranh chấp, bất đồng giữa hai hay nhiều bên tranh chấp bằng việc các bên dàn xếp, thương lượng với nhau có sự tham gia của bên thứ ba (không phải là bên tranh chấp). Hòa giải còn được hiểu ở góc độ rộng hơn là một quá trình, trong đó bên thứ ba giúp hai bên tranh chấp ngồi lại với nhau để cùng giải quyết vấn đề của họ. Hòa giải cũng được coi là sự tiếp nối của quá trình thương lượng, trong đó các bên cố gắng làm điều hoà những ý kiến bất đồng.
Theo quy định của pháp luật nước ta hiện nay thì hòa giải gồm có các loại hình chính: hòa giải ngoài Tòa án; hòa giải tại Tòa án; hòa giải theo thủ tục tố tụng trọng tài. Hòa giải ngoài Tòa án bao gồm: hòa giải cơ sở, hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân dân xã (phường, thị trấn), hòa giải các tranh chấp lao động, hòa giải tranh chấp thương mại, hòa giải tranh chấp người tiêu dùng với cơ quan, tố chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Hòa giải tại Tòa án bao gồm hòa giải theo thủ tục tố tụng dân sự và hòa giải thí điểm tại Trung tâm hòa giải, đối thoại tại Tòa án.
- Hòa giải tiền tố tụng
Hòa giải tiền tố tụng được hiểu là trong trường hợp mà pháp luật quy định, các chủ thể trong mối quan hệ tranh chấp phải hòa giải thông qua cơ quan hòa giải. Sau khi có kết quả hòa giải, dù là hòa giải không thành, chủ thể mới được tiếp tục gửi đơn khởi kiện đến TAND có thẩm quyền. Có thể nói, hòa giải tiền tố tụng là thủ tục bắt buộc, một trong những điều kiện thụ lý theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.
Theo quy định của pháp luật hiện hành, hòa giải tiền tố tụng gồm có hai hình thức là hòa giải tranh chấp quyền sử dụng đất tại UBND xã, (phường, thị trấn) và hòa giải tranh chấp lao động cá nhân, tranh chấp lao động tập thể về quyền.
Về bản chất, hoạt động hòa giải trong giải quyết các tranh chấp quyền sử dụng đất của UBND cấp xã, phường, thị trấn; hòa giải tranh chấp lao động cá nhân, tranh chấp lao động tập thể về quyền tại Hòa giải viên lao động, Chủ tịch UBND huyện (thị xã, thành phố thuộc tỉnh) là một thủ tục có tính chất pháp lý bắt buộc. Đây có thể được coi như là một giai đoạn bắt buộc trước khi nộp đơn khởi kiện đến TAND có thẩm quyền.
- Hòa giải cơ sở
Về bản chất, hoạt động hòa giải ở cơ sở là việc giải quyết những mâu thuẫn, tranh chấp trên cơ sở hướng dẫn, giúp đỡ, khuyến khích, thuyết phục các bên đạt được thỏa thuận, tự nguyện giải quyết những mâu thuẫn, bất đồng, vi phạm pháp luật giúp giữ gìn tình làng, nghĩa xóm; tăng cường tình đoàn kết, tương thân, tương ái, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng dân cư; ngăn ngừa kịp thời những hành vi vi phạm pháp luật và tội phạm, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, giảm bớt vụ việc phải đưa lên TAND giải quyết, tiết kiệm thời gian, kinh phí cho Nhà nước và nhân dân, góp phần thúc đẩy kinh tế – xã hội phát triển.
Về chủ thể thực hiện việc hòa giải:
Hoạt động hòa giải ở cơ sở được thực hiện bởi các hòa giải viên thuộc các tổ hòa giải. Tổ hòa giải là tổ chức tự quản của nhân dân được thành lập ở cơ sở (gồm thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc, tổ dân phố, khu phố và cộng đồng dân cư khác) để hoạt động hòa giải. Cơ cấu tổ chức của tổ hòa giải gồm có tổ trưởng và các hòa giải viên; mỗi tổ hòa giải có từ 3 hòa giải viên trở lên, trong đó có hòa giải viên nữ (đối với vùng có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số thì tổ hòa giải phải có hòa giải viên là người dân tộc thiểu số). Hòa giải viên được bầu ra trong số những người có các tiêu chuẩn như: có phẩm chất đạo đức tốt, có uy tín trong cộng đồng dân cư; có khả năng thuyết phục, vận động nhân dân, có hiểu biết pháp luật. Sau khi bầu chọn được hòa giải viên, Trưởng ban công tác Mặt trận lập danh sách đề nghị Chủ tịch UBND cấp xã ra quyết định công nhận hòa giải viên. Tổ trưởng tổ hòa giải do hòa giải viên bầu trong số các hòa giải viên để phụ trách tổ hòa giải.
- Hòa giải theo thủ tục tố tụng dân sự
Về bản chất, xét về phạm vi, Thẩm phán có quyền hòa giải tất cả các tranh chấp dân sự theo nghĩa rộng: dân sự, hôn nhân và gia đình, thương mại, lao động và việc thuận tình ly hôn thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, trừ những vụ việc pháp luật quy định không được hòa giải hoặc hòa giải không được (Điều 206, 207), vụ án giải quyết theo thủ tục rút gọn. Tuy nhiên việc hòa giải này được tiến hành sau khi Tòa án đã thụ lý vụ án theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.
- Hòa giải thí điểm tại Trung tâm hòa giải, đối thoại tại Tòa án
Về bản chất, xét về phạm vi, Thẩm phán có quyền hòa giải tất cả các tranh chấp dân sự theo nghĩa rộng: dân sự, hôn nhân và gia đình, thương mại, lao động và việc thuận tình ly hôn thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, trừ những vụ việc pháp luật quy định không được hòa giải hoặc hòa giải không được (Điều 206, 207), vụ án giải quyết theo thủ tục rút gọn. Tuy nhiên việc hòa giải này được tiến hành sau khi Tòa án đã thụ lý vụ án theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.
- Hòa giải theo thủ tục tố tụng dân sự tại Tòa án
Về bản chất, hòa giải theo thủ tục tố tụng dân sự tại Tòa án là hòa giải các vụ án dân sự thuộc thẩm quyền của Tòa án liên quan đến các tranh chấp dân sự theo nghĩa rộng (dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động).
Về phương thức tiến hành:
Hòa giải theo thủ tục tố tụng dân sự Tòa án là thủ tục trong quá trình giải quyết vụ án dân sự theo nghĩa rộng. Việc hòa giải vụ án là công khai, theo trình tự thủ tục chặt chẽ của BLTTDS năm 2015. Tiếng nói và chữ viết dùng trong tố tụng dân sự là tiếng Việt.
- Hòa giải tho thủ tục tố tụng trọng tài
Về bản chất, các bên có quyền tự do thương lượng, thỏa thuận với nhau về việc giải quyết tranh chấp hoặc yêu cầu Hội đồng trọng tài hòa giải để các bên thỏa thuận với nhau về việc giải quyết tranh chấp, bao gồm các tranh chấp kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết bằng trọng tài [12] do các bên thỏa thuận. Về nguyên tắc, trường hợp các bên tranh chấp đã có thoả thuận trọng tài mà một bên khởi kiện tại Toà án thì Toà án phải từ chối thụ lý.
Về phương thức tiến hành:
Trọng tài viên giải quyết vụ việc phải giữ bí mật tranh chấp. Luật Trọng tài thương mại quy định trong quá trình giải quyết vụ việc, các bên được quyền lựa chọn ngôn ngữ, địa điểm giải quyết tranh chấp, trong trường hợp tranh chấp có yếu tố nước ngoài thì các bên được lựa chọn luật áp dụng, lựa chọn trọng tài.
Một điểm đáng lưu ý là các quyết định của trọng tài được công nhận quốc tế thông qua công ước quốc tế, đặc biệt là Công ước New York 1958.
LỢI ÍCH CỦA HÒA GIẢI: KHÔNG CHỈ LÀ TIẾT KIỆM
- Tiết kiệm chi phí đáng kể
So với việc khởi kiện tại tòa án hoặc trọng tài, hòa giải thường không yêu cầu đóng án phí, lệ phí hoặc chỉ thu mức phí thấp hơn nhiều lần. Ngoài ra, việc không phải thuê luật sư theo phiên xử kéo dài, không phải nộp phí chứng cứ, dịch thuật, giám định… cũng giúp giảm đáng kể tổng chi phí giải quyết tranh chấp.
Đối với doanh nghiệp, đây là phương án tối ưu để kiểm soát chi phí pháp lý mà vẫn đảm bảo quyền lợi.
- Giải quyết nhanh chóng, không kéo dài
Hòa giải có thể diễn ra và hoàn tất chỉ trong vài ngày đến vài tuần, tùy theo sự hợp tác của các bên. Trong khi đó, các vụ án dân sự hoặc thương mại tại tòa có thể kéo dài từ 6 tháng đến 2 năm.
Tốc độ xử lý nhanh giúp các bên sớm ổn định hoạt động kinh doanh, đời sống cá nhân, không bị rơi vào trạng thái tranh chấp kéo dài gây áp lực tâm lý và tài chính.
- Bảo mật thông tin tuyệt đối
Toàn bộ nội dung, tài liệu và kết quả của phiên hòa giải không được công khai, và các bên tham gia đều có nghĩa vụ giữ bí mật. Đây là ưu điểm vượt trội so với xét xử công khai tại tòa án.
Trong lĩnh vực kinh doanh, bảo mật thông tin tranh chấp có ý nghĩa sống còn đối với danh tiếng doanh nghiệp và niềm tin đối tác.
- Bảo vệ mối quan hệ – Giữ gìn thiện chí
Hòa giải đề cao tinh thần tự nguyện và thỏa thuận. Nhờ đó, các bên có thể duy trì hoặc phục hồi quan hệ hợp tác, gia đình, cộng đồng sau khi giải quyết tranh chấp – điều mà tố tụng khó đạt được do tính đối kháng cao.
Ví dụ: Doanh nghiệp A và B sau hòa giải vẫn tiếp tục ký hợp đồng hợp tác mới vì đã hiểu nhau rõ hơn và giải quyết xung đột một cách tích cực.
- Kết quả có giá trị pháp lý nếu được công nhận
Nếu các bên hòa giải thành và có nhu cầu, có thể yêu cầu Tòa án công nhận kết quả hòa giải thành theo thủ tục rút gọn. Khi đó, thỏa thuận hòa giải sẽ có giá trị như bản án có hiệu lực pháp luật và có thể được thi hành cưỡng chế nếu cần.
CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
- Hòa giải thành công có bắt buộc phải ra tòa công nhận không?
Không bắt buộc. Tuy nhiên, nếu muốn đảm bảo giá trị cưỡng chế thi hành, các bên nên yêu cầu tòa án ra quyết định công nhận kết quả hòa giải thành.
- Có thể hòa giải trong tranh chấp có yếu tố nước ngoài không?
Có. Hiện nay các trung tâm như VIAC, VMC đều có hòa giải viên quốc tế, song ngữ. Luật Thiên Mã có đội ngũ luật sư giỏi tiếng Anh – pháp lý quốc tế có thể đại diện hòa giải xuyên biên giới.
- Hòa giải có bị lộ thông tin không?
Không. Toàn bộ nội dung hòa giải đều bảo mật tuyệt đối. Hòa giải viên, luật sư, các bên tham gia đều có nghĩa vụ giữ bí mật thông tin.
- Hòa giải có thể thay thế kiện tụng không?
Có, nếu các bên đạt được thỏa thuận. Nhiều doanh nghiệp lựa chọn hòa giải để tránh mất thời gian, uy tín, và chỉ kiện nếu hòa giải không thành.
- Hòa giải viên có quyền ra phán quyết không?
Không. Hòa giải viên chỉ hỗ trợ làm trung gian để các bên tự thỏa thuận. Nếu không đạt được thỏa thuận, họ không thể ép buộc hay ra phán quyết như trọng tài hay tòa án.
Hòa giải là một phần thiết yếu trong nền tư pháp hiện đại, mang lại lợi ích cho cả người dân lẫn doanh nghiệp nếu được thực hiện đúng quy trình và có sự hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp.
>>> Đừng để rắc rối pháp lý làm bạn kiệt sức, hao tiền và mất cơ hội! Đặt lịch tư vấn với Luật sư ngay hôm nay – chỉ một phí nhỏ, luật sư uy tín giúp bạn xử lý nhanh gọn. Hoàn phí khi dùng thuê luật sư trọn gói sau tư vấn. Thanh toán gấp để tư vấn pháp lý tránh thiệt hại thêm!
