Hành vi xâm phạm quyền liên quan đang gia tăng – Doanh nghiệp và cá nhân cần lưu ý gì?
Trong thời đại số, các hành vi xâm phạm quyền liên quan như sử dụng trái phép bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng… đang diễn ra ngày càng phức tạp, đặc biệt trên các nền tảng mạng xã hội, YouTube, TikTok. Theo thống kê của Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch, trong năm qua, đã có hơn 2.000 vụ việc xâm phạm quyền liên quan bị phản ánh và xử lý bước đầu.
Luật Thiên Mã sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về các hành vi xâm phạm quyền liên quan, phân tích quy định pháp luật điều chỉnh, cũng như hướng dẫn cách xử lý – phòng ngừa tranh chấp hiệu quả.
>>> Hãy để các luật sư của chúng tôi đồng hành cùng bạn trong mọi vấn đề pháp luật, mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi tối đa!
XÂM PHẠM QUYỀN LIÊN QUAN LÀ GÌ? HÀNH VI XÂM PHẠM QUYỀN LIÊN QUAN GỒM NHỮNG GÌ?
Xâm phạm quyền liên quan là hành vi sử dụng trái phép hoặc không được sự đồng ý của chủ thể quyền liên quan đối với các đối tượng được pháp luật bảo hộ, bao gồm:
- Quyền của người biểu diễn (ca sĩ, diễn viên…);
- Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình;
- Quyền của tổ chức phát sóng.
Ví dụ cụ thể về hành vi xâm phạm quyền liên quan:
- Phát tán lại một bản ghi âm, ghi hình mà không có sự đồng ý của nhà sản xuất;
- Trình diễn lại một tiết mục ghi hình trên mạng xã hội mà không xin phép nghệ sĩ biểu diễn;
- Phát lại chương trình truyền hình có bản quyền trên nền tảng số mà không được cấp phép.
Theo Điều 35, 36, 37 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2022), các quyền liên quan được bảo hộ độc lập với quyền tác giả. Chủ thể quyền liên quan có quyền ngăn cấm, cho phép, và yêu cầu bồi thường khi bị xâm phạm.
Các hành vi xâm phạm quyền liên quan
Các hành vi xâm phạm quyền liên quan được quy định tại khoản 10 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 bao gồm:
(1) Xâm phạm quyền của người biểu diễn;
(2) Xâm phạm quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình;
(3) Xâm phạm quyền của tổ chức phát sóng;
(4) Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ khi sử dụng cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền bản quyền và trường hợp sử dụng bản ghi âm, ghi hình đã công bố nhưng phải trả tiền bản quyền, phải thông tin về bản ghi âm, ghi hình;
(5) Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu biện pháp công nghệ hữu hiệu do chủ sở hữu quyền liên quan thực hiện để bảo vệ quyền của mình nhằm thực hiện hành vi xâm phạm quyền tác giả và quyền liên quan;
(6) Sản xuất, phân phối, nhập khẩu, chào bán, bán, quảng bá, quảng cáo, tiếp thị, cho thuê hoặc tàng trữ nhằm mục đích thương mại các thiết bị, sản phẩm hoặc linh kiện, giới thiệu hoặc cung cấp dịch vụ khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị, sản phẩm, linh kiện hoặc dịch vụ đó được sản xuất, sử dụng nhằm vô hiệu hóa biện pháp công nghệ hữu hiệu bảo vệ quyền liên quan;
(7) Cố ý xóa, gỡ bỏ hoặc thay đổi thông tin quản lý quyền mà không được phép của chủ sở hữu quyền liên quan khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền liên quan theo quy định của pháp luật;
(8) Cố ý phân phối, nhập khẩu để phân phối, phát sóng, truyền đạt hoặc cung cấp đến công chúng cuộc biểu diễn, bản sao cuộc biểu diễn đã được định hình hoặc bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng khi biết hoặc có cơ sở để biết thông tin quản lý quyền đã bị xóa, gỡ bỏ, thay đổi mà không được phép của chủ sở hữu quyền liên quan; khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền liên quan theo quy định của pháp luật;
(9) Sản xuất, lắp ráp, biến đổi, phân phối, nhập khẩu, xuất khẩu, chào bán, bán hoặc cho thuê thiết bị, hệ thống khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị, hệ thống đó giải mã trái phép hoặc chủ yếu để giúp cho việc giải mã trái phép tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa;
(10) Cố ý thu hoặc tiếp tục phân phối tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa khi tín hiệu đã được giải mã mà không được phép của người phân phối hợp pháp;
(11) Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ quy định để được miễn trừ trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp trung gian cung cấp phương tiện kỹ thuật để tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ đưa nội dung thông tin số lên môi trường mạng viễn thông và mạng internet; cung cấp kết nối trực tuyến cho công chúng tiếp cận, sử dụng nội dung thông tin số trên môi trường mạng viễn thông và mạng internet.
>>> Đặt lịch ngay để được tư vấn bởi đội ngũ luật sư hàng đầu, giúp bạn giải quyết mọi khó khăn pháp lý một cách hiệu quả!
CÁCH XỬ LÝ KHI BỊ XÂM PHẠM QUYỀN LIÊN QUAN
- Xác định rõ hành vi xâm phạm – Đừng vội bỏ qua dấu hiệu vi phạm!
Trước tiên, chủ thể quyền liên quan cần thu thập đầy đủ các bằng chứng để xác định:
- Đối tượng quyền bị xâm phạm (ghi âm, biểu diễn, phát sóng…);
- Hành vi cụ thể (phát tán, sao chép, đăng tải, thương mại hóa trái phép…);
- Thời gian – không gian – phương tiện xâm phạm (ví dụ: bị phát lại trên YouTube, TikTok, Spotify, truyền hình…).
- Gửi thông báo yêu cầu chấm dứt hành vi xâm phạm – Hành động đầu tiên nên thực hiện!
Chủ thể quyền nên lập Thông báo yêu cầu gỡ bỏ hoặc chấm dứt hành vi xâm phạm gửi đến:
- Tổ chức/cá nhân xâm phạm;
- Nền tảng trung gian (Facebook, YouTube, TikTok…);
- Hoặc bên thứ ba đang khai thác nội dung trái phép.
Tài liệu cần chuẩn bị:
- Giấy chứng nhận quyền liên quan (nếu có);
- Bằng chứng thể hiện hành vi xâm phạm;
- Yêu cầu cụ thể về chấm dứt và bồi thường (nếu có).
- Tiến hành thủ tục khiếu nại hoặc khởi kiện – Khi hành vi vẫn tiếp diễn hoặc gây thiệt hại lớn
Nếu bên vi phạm không hợp tác, chủ thể quyền liên quan có thể:
- a) Khiếu nại hành chính:
Nộp hồ sơ đến Thanh tra Bộ Văn hóa – Thể thao – Du lịch, Cục Bản quyền tác giả, Sở TT&TT hoặc Thanh tra Bộ KHCN.
- b) Khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền:
Khởi kiện dân sự để:
- Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm;
- Buộc công khai xin lỗi, cải chính;
- Yêu cầu bồi thường thiệt hại.
- Yêu cầu xử phạt vi phạm hành chính hoặc hình sự (nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm)
- Phạt hành chính: Theo Nghị định 17/2023/NĐ-CP, mức phạt có thể lên tới 250 triệu đồng với cá nhân và 500 triệu đồng với tổ chức.
- Xử lý hình sự: Nếu hành vi vi phạm có tính chất nghiêm trọng, có thể bị truy cứu theo Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015, mức phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
- Đăng ký quyền liên quan – Cách phòng ngừa xâm phạm hiệu quả từ đầu
Mặc dù quyền liên quan được xác lập từ khi tác phẩm được biểu diễn/ghi âm/phát sóng, việc đăng ký vẫn là bằng chứng pháp lý rõ ràng và có giá trị cao khi xảy ra tranh chấp.
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
- Quyền liên quan có cần đăng ký để được bảo hộ không?
Không bắt buộc. Quyền liên quan được bảo hộ từ thời điểm tác phẩm biểu diễn, ghi âm, ghi hình được công bố. Tuy nhiên, đăng ký tại Cục Bản quyền là cơ sở pháp lý quan trọng để chứng minh quyền và xử lý tranh chấp.
- Dùng nhạc nền từ TikTok để livestream có bị xem là xâm phạm quyền liên quan không?
Có thể bị xem là vi phạm nếu nhạc nền đó có bản quyền. Người dùng nên sử dụng thư viện âm thanh miễn phí hoặc được cấp phép từ nền tảng.
- Tác phẩm phái sinh có được hưởng quyền liên quan không?
Không. Quyền liên quan chỉ áp dụng với biểu diễn, ghi âm, ghi hình, phát sóng. Tác phẩm phái sinh được bảo hộ theo quyền tác giả nếu đáp ứng điều kiện sáng tạo.
- Bị người khác dùng video mình làm để đăng lên kênh của họ thì xử lý thế nào?
Bạn cần:
- Gửi báo cáo xâm phạm đến nền tảng (ví dụ: YouTube);
- Yêu cầu gỡ video hoặc khiếu nại bản quyền;
- Nếu không hiệu quả, khởi kiện ra tòa để yêu cầu bồi thường.
- Hành vi xâm phạm quyền liên quan bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Có. Theo Điều 225 Bộ luật Hình sự, hành vi vi phạm quyền liên quan có thể bị phạt tù đến 3 năm hoặc phạt tiền lên đến 1 tỷ đồng, nếu vi phạm có tính chất nghiêm trọng.
Trong môi trường số phát triển nhanh chóng, các hành vi xâm phạm quyền liên quan càng trở nên khó kiểm soát hơn bao giờ hết. Do đó, việc hiểu đúng – làm đúng – bảo vệ kịp thời quyền của mình là điều kiện tiên quyết cho mọi doanh nghiệp và cá nhân sáng tạo.
Luật Thiên Mã cam kết đồng hành cùng bạn trong toàn bộ quá trình xử lý tranh chấp, tư vấn bảo hộ quyền liên quan và đăng ký quyền sở hữu trí tuệ – hãy đặt lịch ngay để được hỗ trợ sớm nhất!
>>> Chỉ một cuộc hẹn với luật sư, mọi vấn đề pháp lý sẽ được giải quyết triệt để, tiết kiệm thời gian và chi phí cho bạn!
