Giai đoạn 2022–2024, các vụ án liên quan vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng tăng trung bình 28–32%/năm, chủ yếu xảy ra ở doanh nghiệp tư nhân, công ty xây dựng, logistics, nhà thầu và đơn vị sử dụng ngân sách Nhà nước. Trong đó, 65% vụ có liên quan đến việc lập sổ sách giả, ghi chép sai lệch, che giấu nghĩa vụ thuế hoặc làm thất thoát tài sản.

Dự báo 2025–2030, khi Việt Nam áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế và siết chặt thanh – kiểm tra thuế, nhóm tội danh theo Điều 203 BLHS sẽ tiếp tục tăng mạnh, đặc biệt ở doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Bạn hoặc doanh nghiệp đang bị điều tra liên quan tội vi phạm quy định về kế toán, “lập sổ sách sai lệch gây thiệt hại lớn”, hoặc bị xử lý song song cả tội trốn thuế và vi phạm quy định về kế toán?

➡ Gọi ngay 0977.523.155 (Luật Thiên Mã) để được luật sư hình sự – kinh tế phân tích hồ sơ và hướng dẫn chiến lược xử lý khẩn cấp.

1. Tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng là gì?

Theo Điều 203 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017, đây là hành vi:

• Lập sổ sách kế toán không đầy đủ, sai lệch bản chất giao dịch;
• Hủy, làm giả, làm mất tài liệu kế toán;
• Không lập sổ kế toán theo quy định;
• Che giấu, sửa chữa chứng từ, số liệu nhằm trục lợi hoặc gây thiệt hại cho Nhà nước, tổ chức, cá nhân.

Ý kiến Luật sư hình sự Luật Thiên Mã: “Tội vi phạm quy định về kế toán là một trong những tội dễ bị khởi tố nhất trong doanh nghiệp vì liên quan trực tiếp đến thuế, tài sản và minh bạch tài chính.”

2. Điều 203 BLHS – Khung hình phạt chi tiết

Khoản 1 Điều 203 BLHS

Phạt tiền 20 – 100 triệu, hoặc cải tạo không giam giữ đến 03 năm, hoặc phạt tù 01 – 05 năm nếu hành vi gây hậu quả nghiêm trọng.

Khoản 2 Điều 203 BLHS

Phạt tù 03 – 07 năm nếu:

Gây thiệt hại từ 300 triệu – dưới 1 tỷ;

Có tổ chức;

Dùng thủ đoạn tinh vi.

Khoản 3 Điều 203 BLHS – Từ khóa quan trọng SEO

Phạt tù 07 – 12 năm nếu:

Gây thiệt hại từ 1 tỷ đồng trở lên;

Phá hủy, làm mất hồ sơ, chứng từ để trốn tránh trách nhiệm.

Hình phạt bổ sung

Cấm hành nghề kế toán 01 – 05 năm;

Phạt tiền bổ sung 20 – 50 triệu đồng.

3. Lập sổ sách sai lệch gây thiệt hại lớn – Khi nào bị truy cứu hình sự?

Trường hợp bị truy cứu hình sự

Người thực hiện hành vi sau sẽ bị xử lý theo Điều 203:

Lập sổ kế toán không phản ánh đúng bản chất tài chính;

Che giấu chi phí, doanh thu để né thuế;

“Thổi phồng” giá trị tài sản, dự án;

Ghi khống lương, thưởng, chi phí để rút tiền doanh nghiệp;

Xóa dữ liệu kế toán để che giấu sai phạm.

H3: Trường hợp chỉ bị xử phạt hành chính

Lập chứng từ sai do lỗi nghiệp vụ, không gây hậu quả;

Thiếu chứng từ trong thời gian ngắn, có thể khắc phục.

4. Thực tiễn xét xử tội vi phạm quy định về kế toán (2022–2024)

Xu hướng 1 – Phần lớn vụ án xuất phát từ thanh tra thuế

• 78% vụ khởi tố bắt nguồn từ sai lệch trong hóa đơn – thuế.

Xu hướng 2 – Thường đi kèm tội trốn thuế (Điều 200 BLHS)

Nhiều vụ bị truy tố đồng thời 2 tội:

• Tội trốn thuế
• Tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng
• Lý do: doanh nghiệp lập sổ sai → che giấu doanh thu → trốn thuế.

Xu hướng 3 – Bản án ngày càng nặng khi thiệt hại lớn

Các bản án khoản 3 Điều 203 (7–12 năm tù) chủ yếu ở ngành:

• Xây dựng – dự án;
• Khoáng sản;
• Đơn vị ngân sách;
• Thương mại – xuất khẩu.

Xu hướng 4 – Giám đốc chịu trách nhiệm dù kế toán trực tiếp làm sai

• Tòa án xác định giám đốc là người chịu trách nhiệm quản lý tài chính – kế toán.

5. Dấu hiệu pháp lý cấu thành tội vi phạm quy định về kế toán

Một người bị truy cứu khi có đủ yếu tố:

• Hành vi: sai lệch sổ sách, giả mạo chứng từ, hủy tài liệu;
• Lỗi cố ý: biết sai nhưng vẫn làm;
• Hậu quả: thiệt hại tài sản, thất thoát ngân sách, gây rối loạn tài chính;
• Mục đích: trục lợi hoặc che giấu vi phạm.

6. Rủi ro doanh nghiệp thường gặp dẫn đến bị khởi tố

• Kế toán ghi sai số liệu nhiều năm nhưng giám đốc không kiểm tra;
• Dùng phần mềm kế toán không chuẩn, dễ chỉnh sửa số liệu;
• Tự ý xóa giao dịch, xóa chứng từ;
• Kê khai thuế sai để giảm nghĩa vụ tài chính;
• Thuê kế toán thời vụ, thiếu giám sát;
• Chi tiền không hóa đơn → hạch toán sai → lộ sai phạm.

➡ Luật Thiên Mã khuyến nghị: kiểm soát 2 lớp (giám đốc – kế toán trưởng) từ năm 2025 để giảm rủi ro truy tố.

7. Hướng dẫn xử lý khi bị điều tra Điều 203 BLHS

Bước 1: Không nên ký ngay hoặc xác nhận ngay bất kỳ văn bản nào khi chưa tham khảo luật sư.
Bước 2: Thu thập đầy đủ chứng từ kế toán – hợp đồng – dữ liệu mềm.
Bước 3: Chứng minh mục đích không trục lợi → giảm tội hoặc chuyển hành chính.
Bước 4: Khắc phục thiệt hại (nếu có) để giảm nhẹ theo Điều 51 BLHS.
Bước 5: Nhờ luật sư tham gia ngay từ giai đoạn xác minh.

8. Kết luận từ Luật sư Luật Thiên Mã

Tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng là một trong những tội dễ bị khởi tố nhất trong doanh nghiệp.

Việc hiểu đúng Điều 203 BLHS và xử lý kịp thời sẽ quyết định kết quả vụ án.

Nếu bạn đang bị thanh tra thuế, điều tra hoặc lo ngại rủi ro hình sự, hãy liên hệ trực tiếp Luật Thiên Mã – 0977.523.155 để được tư vấn ngay.