Trong những năm gần đây, số lượng cá nhân và tổ chức bị truy thu thuế ngày càng gia tăng do sai phạm trong kê khai, nộp thuế hoặc do thiếu hiểu biết về nghĩa vụ thuế. Theo thống kê từ Tổng cục Thuế, chỉ trong 6 tháng đầu năm, ngành thuế đã truy thu và xử phạt trên 2.000 tỷ đồng, trong đó tập trung vào các lĩnh vực: thương mại điện tử, hộ kinh doanh cá thể, và dịch vụ kỹ thuật số xuyên biên giới.
Với mục tiêu giúp cá nhân, doanh nghiệp hiểu đúng, làm đúng và tránh các rủi ro pháp lý, Luật Thiên Mã cung cấp bài viết dưới đây nhằm làm rõ các quy định về truy thu thuế, đối tượng áp dụng và cách xử lý hiệu quả khi bị truy thu.
>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!
TRUY THU THUẾ LÀ GÌ? CÁC TRƯỜNG HỢP BỊ TRUY THU THUẾ PHỔ BIẾN HIỆN NAY
Truy thu thuế có thể hiểu là việc cơ quan thuế yêu cầu người nộp thuế (cá nhân hoặc tổ chức) nộp bổ sung số tiền thuế còn thiếu mà trước đó họ chưa kê khai, kê khai sai, hoặc chưa nộp đúng quy định pháp luật.
Truy thu thuế có thể xảy ra khi cơ quan thuế phát hiện ra người nộp thuế có hành vi sai sót, như kê khai thiếu doanh thu, chi phí không hợp lý, trốn thuế, gian lận thuế, không kê khai hoặc kê khai sai nghĩa vụ thuế, áp dụng sai mức thuế suất, không đúng chính sách miễn giảm,…
Theo quy định tại Luật Quản lý thuế 2019 và các văn bản hướng dẫn thi hành, cơ quan thuế có quyền truy thu thuế trong nhiều trường hợp cụ thể. Dưới đây là những tình huống phổ biến mà cá nhân, tổ chức thường gặp phải:
- Kê khai sai doanh thu hoặc chi phí
Nhiều người nộp thuế kê khai không đúng doanh thu thực tế (khai thấp) hoặc kê khai chi phí không hợp lệ để giảm số thuế phải nộp, dẫn đến bị truy thu và xử phạt theo quy định.
Ví dụ: Hộ kinh doanh dịch vụ ăn uống kê khai doanh thu tháng 50 triệu đồng trong khi kiểm tra thực tế xác định đạt trên 100 triệu đồng.
- Không kê khai thuế hoặc nộp tờ khai trễ hạn
Nếu cá nhân, tổ chức không thực hiện nghĩa vụ kê khai thuế theo thời gian quy định, cơ quan thuế sẽ ra quyết định ấn định thuế và truy thu toàn bộ khoản nghĩa vụ chưa kê khai.
Lưu ý: Trường hợp nộp chậm còn bị tính tiền chậm nộp 0,03%/ngày trên số tiền phải nộp.
- Không đăng ký thuế hoặc không xuất hóa đơn
Các hoạt động kinh doanh không đăng ký mã số thuế hoặc không xuất hóa đơn đầu ra theo quy định sẽ bị xử lý vi phạm hành chính và truy thu toàn bộ số thuế tương ứng với doanh thu không khai báo.
- Sử dụng hóa đơn bất hợp pháp
Trường hợp mua bán hóa đơn khống, sử dụng hóa đơn không có hàng hóa thực tế để hạch toán chi phí sẽ bị xử lý vi phạm và truy thu số thuế đã hoàn hoặc khấu trừ sai.
- Chuyển giá và giao dịch liên kết không đúng quy định
Doanh nghiệp có giao dịch liên kết nhưng không khai báo hoặc khai sai thông tin về giá chuyển nhượng, dẫn đến giảm nghĩa vụ thuế tại Việt Nam sẽ bị truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp và xử phạt bổ sung.
Ví dụ: Doanh nghiệp FDI kê khai lỗ liên tục trong nhiều năm dù có doanh thu cao và giao dịch thường xuyên với công ty mẹ ở nước ngoài.
- Không nộp thuế đúng thời hạn dù đã kê khai
Trường hợp đã kê khai đầy đủ nhưng không nộp thuế theo đúng thời hạn quy định, cơ quan thuế có quyền truy thu tiền thuế nợ và tiền phạt chậm nộp, đồng thời áp dụng biện pháp cưỡng chế nếu cố tình không thực hiện.
THỜI HẠN TRUY THU THUẾ THEO NGHỊ ĐỊNH 125
Theo khoản 6 Điều 8 Nghị định 125/2020/NĐ-CP thì thời hạn truy thu thuế được quy định như sau:
– Quá thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính về thuế thì người nộp thuế không bị xử phạt nhưng vẫn phải nộp đủ tiền thuế truy thu (số tiền thuế thiếu, số tiền thuế trốn, số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn cao hơn quy định, tiền chậm nộp tiền thuế) vào ngân sách nhà nước trong thời hạn mười năm trở về trước, kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm.
Trường hợp người nộp thuế không đăng ký thuế thì phải nộp đủ số tiền thuế thiếu, số tiền thuế trốn, tiền chậm nộp tiền thuế cho toàn bộ thời gian trở về trước, kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm.
– Thời hạn truy thu thuế nêu trên chỉ áp dụng đối với các khoản thuế theo pháp luật về thuế và khoản thu khác do tổ chức, cá nhân tự khai, tự nộp vào ngân sách nhà nước.
Đối với các khoản thu từ đất đai hoặc khoản thu khác do cơ quan có thẩm quyền xác định nghĩa vụ tài chính của tổ chức, cá nhân thì cơ quan có thẩm quyền xác định thời hạn truy thu theo quy định của pháp luật về đất đai và pháp luật có liên quan nhưng không ít hơn thời hạn truy thu theo quy định.
Như vậy, trường hợp người nộp thuế đã đăng ký thuế và quá thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính về thuế, người nộp thuế không bị xử phạt nhưng vẫn phải nộp đủ tiền thuế truy thu (số tiền thuế thiếu, số tiền thuế trốn, số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn cao hơn quy định, tiền chậm nộp tiền thuế) vào ngân sách nhà nước trong thời hạn 10 năm trở về trước, kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm.
Trường hợp người nộp thuế không đăng ký thuế thì phải nộp đủ số tiền thuế thiếu, số tiền thuế trốn, tiền chậm nộp tiền thuế cho toàn bộ thời gian trở về trước, kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm.
HƯỚNG DẪN XỬ LÝ KHI BỊ TRUY THU THUẾ
Khi nhận được quyết định truy thu thuế từ cơ quan thuế, cá nhân hoặc tổ chức cần bình tĩnh xử lý theo quy trình đúng pháp luật để tránh bị xử phạt nặng hơn. Dưới đây là các bước hướng dẫn xử lý truy thu thuế phổ biến, phù hợp với quy định hiện hành:
Bước 1: Xác định rõ nguyên nhân bị truy thu thuế
Việc đầu tiên là xem xét quyết định truy thu và căn cứ pháp lý kèm theo. Người nộp thuế cần xác định rõ:
- Mình bị truy thu thuế vì hành vi nào? (khai sai, không kê khai, hóa đơn bất hợp pháp…)
- Số tiền thuế bị truy thu có đúng với thực tế hay không?
- Cơ quan thuế căn cứ vào nghị định, thông tư hay kết luận thanh tra nào?
Lưu ý: Trong trường hợp không rõ lý do hoặc nghi ngờ có sai sót, bạn có quyền gửi đơn khiếu nại hoặc yêu cầu giải trình bằng văn bản.
Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ giải trình và đối chiếu
Sau khi hiểu rõ lý do truy thu, người nộp thuế nên:
- Tập hợp chứng từ kế toán, hóa đơn, báo cáo thuế đã nộp
- Đối chiếu với thông báo của cơ quan thuế
- Soạn văn bản giải trình hoặc đề nghị kiểm tra lại số liệu nếu phát hiện chênh lệch
Bước 3: Nộp thuế bị truy thu đúng thời hạn
Nếu đồng ý với kết luận truy thu, người nộp thuế cần:
- Nộp đủ tiền thuế và tiền phạt chậm nộp (nếu có)
- Lưu giữ biên lai, chứng từ nộp tiền để hoàn thiện hồ sơ kế toán
Lưu ý thời hạn: Theo Điều 73 Luật Quản lý thuế 2019, người nộp thuế phải thực hiện quyết định truy thu trong thời hạn 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận được quyết định. Nếu không, cơ quan thuế có thể cưỡng chế thi hành bằng nhiều biện pháp mạnh.
Bước 4: Khiếu nại hoặc khởi kiện nếu không đồng ý với truy thu
Nếu không đồng tình với việc bị truy thu thuế, bạn có quyền:
- Nộp đơn khiếu nại lần 1 lên chính cơ quan ra quyết định
- Nếu không được giải quyết thỏa đáng, tiếp tục khiếu nại lần 2 lên cơ quan cấp trên
- Hoặc khởi kiện hành chính tại Tòa án có thẩm quyền để bảo vệ quyền lợi
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP VỀ TRUY THU THUẾ
- Truy thu thuế có phải lúc nào cũng đi kèm với xử phạt không?
Không phải mọi trường hợp bị truy thu thuế đều đi kèm xử phạt. Nếu người nộp thuế tự phát hiện sai sót và khai bổ sung kịp thời theo quy định tại Điều 47 Luật Quản lý thuế 2019, sẽ không bị xử phạt vi phạm hành chính và chỉ phải nộp phần thuế thiếu và tiền chậm nộp (nếu có).
- Cơ quan thuế có quyền truy thu bao nhiêu năm về trước?
Theo Điều 71 Luật Quản lý thuế 2019:
- 5 năm là thời hiệu truy thu thuế đối với các hành vi khai sai, thiếu thuế, không khai thuế;
- Không áp dụng thời hiệu nếu người nộp thuế có hành vi gian lận, trốn thuế (theo Điều 74).
- Nếu không đồng ý với quyết định truy thu thì làm gì?
Người nộp thuế có quyền:
- Khiếu nại hành chính theo Luật Khiếu nại 2011;
- Hoặc khởi kiện ra Tòa án hành chính theo Luật Tố tụng hành chính 2015.
Trong thời gian chờ giải quyết, bạn có thể đề nghị tạm dừng thi hành quyết định truy thu (nếu đáp ứng điều kiện).
- Hộ kinh doanh nhỏ có bị truy thu thuế không?
Có. Dù là hộ kinh doanh cá thể, nếu có hành vi khai sai doanh thu, không kê khai hoặc không xuất hóa đơn, vẫn sẽ bị cơ quan thuế kiểm tra và ra quyết định truy thu theo đúng quy định tại Thông tư 40/2021/TT-BTC.
- Có được yêu cầu miễn hoặc giảm tiền truy thu không?
Theo Điều 59 Luật Quản lý thuế 2019:
- Người nộp thuế gặp thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn bất khả kháng có thể yêu cầu khoanh nợ, xóa nợ, hoặc giãn nộp thuế;
- Tuy nhiên, tiền truy thu thuế phát sinh từ hành vi vi phạm sẽ không được miễn trừ nếu không có căn cứ pháp lý rõ ràng.
Truy thu thuế là biện pháp quản lý bắt buộc nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong nghĩa vụ thuế. Tuy nhiên, nếu hiểu đúng và xử lý đúng luật, người nộp thuế hoàn toàn có thể giảm nhẹ nghĩa vụ, tránh rủi ro pháp lý, thậm chí được xóa nợ thuế trong một số trường hợp đặc biệt.
Bạn đang bị truy thu, chưa rõ nghĩa vụ thuế hay muốn phòng ngừa sai phạm? Hãy đặt lịch hẹn tư vấn với Luật Thiên Mã ngay hôm nay để được hỗ trợ nhanh chóng – chính xác – đúng pháp luật.
>>> Đừng chần chừ, giải pháp pháp lý tốt nhất từ luật sư đang chờ bạn – đặt lịch tư vấn ngay hôm nay!
