Trong những năm gần đây, tình trạng mua bán bộ phận cơ thể người ngày càng gia tăng, đặc biệt qua mạng xã hội hoặc các nhóm kín. Theo báo cáo từ Bộ Công an, chỉ riêng trong năm qua, cơ quan chức năng đã phát hiện hơn 20 vụ mua bán thận, với hơn 60 người tham gia. Các đối tượng lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của người khác để lôi kéo, dụ dỗ bán bộ phận cơ thể, đặc biệt là thận. Hành vi này không chỉ vi phạm đạo đức xã hội mà còn là tội phạm hình sự nghiêm trọng.
Bài viết dưới đây được thực hiện bởi đội ngũ luật sư hình sự tại Luật Thiên Mã, với kinh nghiệm nhiều năm tư vấn, bào chữa trong các vụ án liên quan đến tội mua bán bộ phận cơ thể người. Chúng tôi sẽ cung cấp những căn cứ pháp lý, hình phạt, và hướng xử lý khi bạn hoặc người thân gặp phải tình huống pháp lý liên quan đến vấn đề này.
Nếu bạn cần tư vấn trực tiếp hoặc hỗ trợ pháp lý, đừng ngần ngại đặt lịch với luật sư của Luật Thiên Mã ngay hôm nay.
>>> Nhanh tay đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi để được giải đáp mọi thắc mắc pháp lý, đảm bảo quyền lợi và sự an tâm cho bạn!
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ TỘI MUA BÁN BỘ PHẬN CƠ THỂ NGƯỜI
Điều 154 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về tội mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người như sau:
- Người nào mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người khác, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.
- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
- a) Có tổ chức;
- b) Vì mục đích thương mại;
- c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp;
- d) Đối với từ 02 người đến 05 người;
đ) Phạm tội 02 lần trở lên;
- e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.
- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
- a) Có tính chất chuyên nghiệp;
- b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
- c) Đối với 06 người trở lên;
- d) Gây chết người;
đ) Tái phạm nguy hiểm.
- Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009 không quy định mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người là một tội danh mà chỉ xử lý tương ứng về các hành vi xâm hại đến tính mạng và sức khoẻ của người khác trong các tội phạm như tội giết người, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ người khác.
Các yếu tố cấu thành tội mua bán bộ phận cơ thể người
Khách thể của tội phạm
Khách thể của tội phạm này là sức khỏe và tính mạng của người khác bởi được xếp vào nhóm các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm con người trong Bộ luật hình sự. Tội phạm xâm phạm trực tiếp đến sự an toàn đối với chức năng cơ thể sống của con người.
Đối tượng tác động của tội phạm bao gồm mô và bộ phận cơ thể của người. Theo quy định tại Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác năm 2006, “Mô” là tập hợp các tế bào cùng một loại hay nhiều loại khác nhau để thực hiện các chức năng nhất định của cơ thể người (ví dụ: Mô biểu bì, mô thần kinh, mô cơ…). “Bộ phận cơ thể người” là một phần của cơ thể được hình thành từ nhiều loại mô khác nhau để thực hiện các chức năng sinh lý nhất định (ví dụ như: nội tạng, giác mạc, tay, chân…)
Chủ thể của tội phạm
Chủ thể thực hiện tội mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người không phải là chủ thể đặc biệt. Tức là người có đầy đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi theo luật định. Theo quy định tại khoản 2 điều 12 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) thì người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm này. Như vậy người từ đủ 16 tuổi trở lên sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự khi thực hiện hành vi mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người.
Mặt khách quan của tội phạm
– Hành vi của người phạm tội là mua bán hoặc chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người hoặc vừa chiếm đoạt vừa mua bán mô hoặc bộ phận cơ thể người. Hành vi khách quan thể hiện dưới 2 dạng sau:
- Hành vi mua bán mô hoặc bộ phận cơ thể người: không trực tiếp tác động lên cơ thể nạn nhân mà hoàn toàn dựa vào mục đích lợi nhuận và đối tượng của hành vi mua bán đó là mô hoặc bộ phận cơ thể người.
- Hành vi chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người: có thể trực tiếp tác động lên cơ thể nạn nhân để chiếm đoạt hoặc chiếm đoạt từ người khác và không phải mọi trường hợp chiếm đoạt đều vì mục đích lợi nhuận.
– Về hậu quả: Tội phạm này là tội phạm có cấu thành hình thức, người phạm tội chỉ cần thực hiện một trong hành vi trên là đã cấu thành tội phạm mà không cần biết đã mua bán được chưa hay đã chiếm đoạt được mô hoặc bộ phận cơ thể người chưa.
– Trong trường hợp nạn nhân đồng ý với việc mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người thì người phạm tội vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm này. Trường hợp hành vi của người chiếm đoạt, mua bán mô hoặc bộ phận cơ thể người khác nhưng không biết đó là hàng giả thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự vì ý thức của người phạm tội là nhằm mục đích mua bán hoặc chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người. Việc họ mua phải hàng giả là nằm ngoài ý thức chủ quan của họ.
– Cần phân biệt rõ mục đích của hành vi tác động vào cơ thể nạn nhân là để chiếm đoạt bộ phận cơ thể hay tác động vào nạn nhân để cố ý gây thương tích hoặc giết người bởi đây là căn cứ quan trọng để xác định tội danh.
– Trong thực tế, các thẩm mỹ viện hút mô mỡ, cắt mô biểu bì (da bụng) để làm săn chắc vòng bụng; cấy mỡ tự thân để làm đầy cằm, độn mông, giảm hóp má…đây là hành vi sử dụng mô của cơ thể người khác nhưng không phải là hành vi bất hợp pháp. Trường hợp sử dụng mô máu, mô huyết tương trong việc hiến máu nhân đạo, cho máu, bán máu cũng không xem là hành vi phạm tội.
Mặt chủ quan của tội phạm
– Người phạm tội tiến hành mua bán chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người một cách cố ý. Người phạm tội thấy trước được hành động của mình sẽ là hành vi nguy hiểm cho xã hội nhưng vẫn cố ý thực hiện hành vi phạm tội, biết hậu quả xảy ra và mong muốn hậu quả xảy ra.
– Người phạm tội có thể thực hiện hành vi với nhiều động cơ, mục đích khác nhau nhưng đây không phải là dấu hiệu cấu thành tội phạm đối với tội phạm này.
MỨC HÌNH PHẠT TỘI MUA BÁN BỘ PHẬN CƠ THỂ NGƯỜI
Điều này được thiết kế 4 khoản với mức phạt thấp nhất là 3 năm tù, cao nhất là 20 năm tù hoặc tù chung thân. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Mức hình phạt được chia làm 3 khung, cụ thể:
– Khung cơ bản (khoản 1): Có mức phạt phạt tù từ 03 năm đến 07 năm. Được áp dụng đối với các trường hợp phạm tội có đủ yếu tố cấu thành tội phạm cơ bản được nêu ở trên.
– Khung tăng nặng thứ nhất (khoản 2): Có mức hình phạt được áp dụng là tù từ 07 năm đến 15 năm với các tình tiết định khung bao gồm:
+ Có tổ chức: Là việc thực hiện hành vi phạm tội có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm và có sự lên kế hoạch, phân hóa về vai trò, nhiệm vụ cụ thể của mỗi người khi thực hiện hành vi đó.
+ Vì mục đích thương mại: chỉ cần người phạm tội mua bán hoặc chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người có mục đích lợi nhuận là đã cấu thành tội phạm chứ không cần rõ người phạm tội thực hiện hành vi đó có thu được lợi nhuận hay không.
+ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp: Tình tiết này đòi chủ thể phạm tội phải thuộc trường hợp đặc biệt ví dụ như bác sỹ, người trông coi nhà xác…
+ Đối với từ 02 người đến 05 người;
+ Phạm tội 02 lần trở lên;
+ Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.
– Khung tăng nặng thứ hai (khoản 3): Mức hình phạt tù áp dụng là từ 12 đến 20 năm hoặc chung thân, với các tình tiết định khung:
– Có tính chất chuyên nghiệp: Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp là việc thực hiện tội phạm từ năm lần trở lên đối với một loại tội phạm không phân biệt đã truy cứu trách nhiệm hình sự hay chưa, nếu chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự và chưa được xóa án tích. Người phạm tội lấy các lần phạm tội là nghề sinh sống chính và lấy kết quả của việc phạm tội làm nguồn sống chính.
– Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
– Đối với 06 người trở lên;
– Gây chết người;
– Tái phạm nguy hiểm: Những trường hợp sau đây được coi là tái phạm nguy hiểm: Đã bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý; Đã tái phạm, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do cố ý.
– Hình phạt bổ sung (khoản 4): Ngoài việc phải chịu một trong các hình phạt chính nêu trên, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
>>> Thanh toán ngay hôm nay để nhận được sự hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp từ đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, giúp bạn vượt qua mọi thách thức pháp luật!
CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
- Việc mua bán bộ phận cơ thể người qua mạng xã hội có bị xử lý hình sự không?
Trả lời: Có. Hành vi rao bán, môi giới, hoặc giao dịch bộ phận cơ thể người trên mạng xã hội như Facebook, Zalo, TikTok… vẫn bị xem là vi phạm pháp luật và có thể bị xử lý hình sự theo Điều 154 Bộ luật Hình sự, không phụ thuộc vào hình thức giao dịch là trực tiếp hay trực tuyến.
- Người bị ép buộc bán bộ phận cơ thể có được coi là nạn nhân không?
Trả lời: Có. Nếu có đủ căn cứ chứng minh người đó bị đe dọa, cưỡng ép, lợi dụng hoàn cảnh khó khăn để buộc phải bán bộ phận cơ thể, họ sẽ được coi là nạn nhân của tội phạm và được pháp luật bảo vệ, hỗ trợ phục hồi.
- Tội danh này có thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Trả lời: Có. Theo quy định tại Điều 27 Bộ luật Hình sự, tội mua bán bộ phận cơ thể người có mức hình phạt cao nhất đến 15 năm tù, do đó thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là 15 năm tính từ ngày tội phạm được thực hiện.
- Có được hiến bộ phận cơ thể để đổi lấy quyền lợi học tập, việc làm không?
Trả lời: Không. Mọi hình thức trao đổi, thỏa thuận nhằm đổi bộ phận cơ thể lấy lợi ích vật chất hoặc phi vật chất đều là vi phạm pháp luật. Việc hiến tặng bộ phận cơ thể chỉ được công nhận khi tự nguyện, không vụ lợi và có hồ sơ pháp lý rõ ràng.
- Luật có cho phép hiến – nhận nội tạng giữa người không cùng huyết thống không?
rả lời: Có, nhưng phải đáp ứng đầy đủ điều kiện pháp lý như: có xác nhận tự nguyện của người hiến, không có thù lao hay lợi ích vật chất, và phải được thực hiện tại cơ sở y tế đủ điều kiện theo quy định tại Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người năm 2006 và các văn bản hướng dẫn liên quan.
Tội mua bán bộ phận cơ thể người là hành vi nguy hiểm cho xã hội, không chỉ vi phạm pháp luật mà còn xâm phạm đến quyền con người và đạo đức xã hội. Với chế tài nghiêm khắc, người vi phạm có thể đối mặt với mức án lên đến tù chung thân. Việc hiểu rõ quy định pháp luật về tội mua bán bộ phận cơ thể người, cách xử lý và mức hình phạt là điều cần thiết để bảo vệ chính mình và người thân.
Nếu bạn cần luật sư hỗ trợ, đừng ngần ngại liên hệ Luật Thiên Mã ngay hôm nay.
>>> Nhanh tay đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi để được giải đáp mọi thắc mắc pháp lý, đảm bảo quyền lợi và sự an tâm cho bạn!
