Lừa dối khách hàng không chỉ là hành vi thiếu đạo đức, mà còn là tội phạm nghiêm trọng theo pháp luật Việt Nam. Khi doanh nghiệp sử dụng chiêu trò gian lận, đánh lừa người tiêu dùng, không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho khách hàng mà còn làm xáo trộn trật tự kinh tế thị trường. Vậy pháp luật quy định thế nào về tội lừa dối khách hàng? Hình phạt ra sao và quyền lợi người tiêu dùng được bảo vệ như thế nào?
Bài viết này, do luật sư chuyên môn tại Luật Thiên Mã biên soạn, sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức pháp lý cập nhật, dựa trên các quy định trong Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023.
Nếu bạn cần tư vấn pháp lý chi tiết và chính xác, đừng ngần ngại đặt lịch tư vấn với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm của chúng tôi.
Khái niệm cơ bản về tội lừa dối khách hàng
Định nghĩa tội lừa dối khách hàng
Tội lừa dối khách hàng là hành vi cung cấp thông tin sai lệch, gian dối hoặc che giấu thông tin về hàng hóa, dịch vụ trong hoạt động kinh doanh nhằm trục lợi bất chính. Hành vi này gây thiệt hại trực tiếp đến quyền lợi, sức khỏe, tài sản của người tiêu dùng và làm suy giảm niềm tin trong thị trường.
Theo Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, người kinh doanh phải đảm bảo thông tin trung thực, minh bạch về sản phẩm, dịch vụ và chịu trách nhiệm về tính chính xác của thông tin đó.
Chủ thể thực hiện
Chủ thể của tội lừa dối khách hàng bao gồm:
- Cá nhân, tổ chức kinh doanh hàng hóa, dịch vụ có năng lực trách nhiệm hình sự;
- Người đại diện pháp luật, cán bộ, nhân viên trực tiếp tham gia vào quá trình thực hiện hành vi gian dối.
Cơ sở pháp lý
- Điều 198 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về tội lừa dối khách hàng;
- Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, trong đó quy định rõ quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng và người kinh doanh, đồng thời tăng cường biện pháp xử lý các hành vi vi phạm liên quan;
- Các nghị định hướng dẫn thi hành luật có liên quan, quy định cụ thể về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Số liệu gần nhất
Theo báo cáo của Bộ Công Thương năm 2024, hơn 1.500 vụ vi phạm liên quan đến lừa dối khách hàng đã được phát hiện và xử lý, với tổng thiệt hại ước tính hàng chục tỷ đồng. Các vi phạm phổ biến xuất hiện nhiều trong các lĩnh vực thương mại điện tử, bất động sản, mỹ phẩm và thực phẩm.
>>> Đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi và trải nghiệm dịch vụ pháp lý uy tín, nơi mọi vấn đề của bạn sẽ được giải quyết hiệu quả và nhanh chóng!
Các dạng tội lừa dối khách hàng
Trong hoạt động thương mại và kinh doanh hiện nay, hành vi lừa dối khách hàng là một vấn đề nghiêm trọng, gây ảnh hưởng xấu đến quyền lợi của người tiêu dùng cũng như làm mất uy tín của các doanh nghiệp chân chính trên thị trường. Dưới đây là các dạng phổ biến của tội lừa dối khách hàng, được phân tích kỹ lưỡng nhằm giúp nhận diện và phòng tránh:
- Lừa dối về chất lượng hàng hóa
Hành vi này bao gồm việc cung cấp các sản phẩm có chất lượng thấp, không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật hoặc không đúng với những gì đã cam kết trong hợp đồng, quảng cáo hoặc giới thiệu ban đầu. Ví dụ điển hình là việc bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng hoặc sản phẩm đã hết hạn sử dụng mà vẫn cố tình đưa ra thị trường nhằm thu lợi bất chính. Điều này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế cho người tiêu dùng mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và an toàn của họ. Việc lừa dối về chất lượng hàng hóa là một hành vi vi phạm nghiêm trọng được pháp luật quy định rõ ràng và xử lý nghiêm minh.
- Lừa dối về giá cả
Dạng lừa dối này thường xuất hiện dưới hình thức nâng giá sản phẩm hoặc dịch vụ một cách bất hợp lý mà không có sự minh bạch, che giấu các chi phí phát sinh thực tế nhằm mục đích trục lợi. Một số hành vi phổ biến như quảng cáo giảm giá nhưng thực chất tăng giá trước đó, áp dụng các loại phí dịch vụ không rõ ràng hoặc không được thông báo công khai đến khách hàng. Hành vi này không chỉ gây thiệt hại tài chính trực tiếp cho người tiêu dùng mà còn làm suy giảm niềm tin vào sự công bằng và minh bạch của thị trường.
- Lừa dối về nguồn gốc, xuất xứ
Hình thức lừa dối này liên quan đến việc cung cấp thông tin sai lệch về nguồn gốc, xuất xứ, thương hiệu hoặc các đặc tính đặc biệt của sản phẩm nhằm tăng giá trị hoặc tạo ấn tượng giả tạo cho người tiêu dùng. Ví dụ như gắn mác “hàng chính hãng” với sản phẩm giả, hoặc khai báo sai xuất xứ hàng hóa để né thuế hoặc thu hút khách hàng. Những hành vi này không những gây thiệt hại cho người mua mà còn làm mất đi sự công bằng trong cạnh tranh giữa các doanh nghiệp chân chính và gây tổn hại đến uy tín của ngành hàng.
Số liệu gần nhất Theo báo cáo năm 2024 của Tổng cục Quản lý thị trường, có đến 35% số khiếu nại của người tiêu dùng liên quan trực tiếp đến các hành vi lừa dối về chất lượng và xuất xứ hàng hóa. Con số này phản ánh mức độ phổ biến và nghiêm trọng của tình trạng gian lận trong thương mại, đồng thời cũng cho thấy nhu cầu cấp thiết về việc tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý các hành vi vi phạm nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo sự lành mạnh của thị trường
>>> Thanh toán phí tư vấn hôm nay để nhận được giải pháp pháp lý tối ưu từ luật sư, bảo vệ quyền lợi của bạn một cách tốt nhất!
Hành vi cấu thành tội lừa dối khách hàng
Tội lừa dối khách hàng là hành vi sử dụng các thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản hoặc gây thiệt hại cho khách hàng trong hoạt động mua bán, cung cấp hàng hóa, dịch vụ. Tội này được quy định tại Điều 198 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung 2017 nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng, đảm bảo tính trung thực trong kinh doanh và thương mại.
- Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội lừa dối khách hàng là cá nhân từ đủ 16 tuổi trở lên có năng lực trách nhiệm hình sự. Chủ thể này thường là người trực tiếp thực hiện hành vi gian dối trong quá trình giao dịch mua bán, cung cấp dịch vụ.
- Mặt khách quan của tội phạm
Mặt khách quan biểu hiện qua các hành vi cụ thể như:
- Cung cấp thông tin sai sự thật về hàng hóa, dịch vụ như chất lượng, nguồn gốc, xuất xứ, công dụng, giá cả…
- Sử dụng thủ đoạn gian dối nhằm làm khách hàng nhầm lẫn hoặc tin tưởng để ký hợp đồng, mua hàng hoặc sử dụng dịch vụ.
- Hành vi gian dối có thể thực hiện bằng lời nói, văn bản, quảng cáo hoặc các hình thức khác.
- Hậu quả là khách hàng bị thiệt hại về tài sản hoặc quyền lợi.
- Mặt chủ quan của tội phạm
- Tội phạm được thực hiện với mục đích cố ý.
- Người phạm tội biết rõ hành vi của mình là gian dối nhưng vẫn cố ý thực hiện nhằm chiếm đoạt tài sản hoặc gây thiệt hại cho khách hàng.
- Có thể là cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp.
- Mặt khách thể của tội phạm
- Khách thể bị xâm hại là quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng, bao gồm quyền được mua hàng hóa, dịch vụ đúng chất lượng, đúng cam kết, được bảo vệ lợi ích tài sản.
- Ngoài ra, tội phạm này còn xâm phạm đến trật tự quản lý kinh tế, ảnh hưởng xấu đến môi trường kinh doanh lành mạnh.
Mức hình phạt của tội lừa dối khách hàng
Hình phạt chính
Tội lừa dối khách hàng là hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định của pháp luật, làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người tiêu dùng và sự lành mạnh của thị trường. Người phạm tội có thể bị áp dụng hình phạt chính là phạt tiền hoặc phạt tù tùy theo mức độ nghiêm trọng của hành vi và hậu quả gây ra.
Cụ thể, hình phạt tiền có thể từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, mức phạt này được xác định dựa trên quy mô thiệt hại, tính chất, mức độ phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng khác. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm, đặc biệt trong trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng hoặc tái phạm nhiều lần.
Hình phạt bổ sung
Bên cạnh hình phạt chính, pháp luật còn quy định áp dụng các hình phạt bổ sung nhằm tăng cường tính răn đe và ngăn ngừa tái phạm. Một số hình phạt bổ sung phổ biến đối với tội lừa dối khách hàng bao gồm:
- Phạt tiền bổ sung từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng nhằm đảm bảo mức độ xử lý nghiêm minh và bù đắp cho xã hội.
- Cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định trong khoảng thời gian từ 1 đến 5 năm, nhằm ngăn chặn người vi phạm tiếp tục thực hiện các hành vi gây hại cho người tiêu dùng và thị trường.
Việc áp dụng hình phạt bổ sung còn phụ thuộc vào tính chất, mức độ vi phạm cũng như thái độ của người phạm tội trong quá trình điều tra, xét xử. Đây là biện pháp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng và góp phần giữ vững trật tự, an toàn trong hoạt động thương mại.
>>> Hãy để các luật sư của chúng tôi đồng hành cùng bạn trong mọi vấn đề pháp luật, mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi tối đa!
Biện pháp bảo vệ quyền lợi và phòng ngừa
Đối với người tiêu dùng
- Kiểm tra kỹ thông tin hàng hóa, dịch vụ trước khi mua
Người tiêu dùng cần chủ động tìm hiểu, kiểm tra thông tin về sản phẩm hoặc dịch vụ một cách cẩn trọng trước khi quyết định mua hàng. Điều này bao gồm việc xem xét kỹ các thông tin về nguồn gốc, xuất xứ, thành phần, công dụng, giá cả và các điều khoản bảo hành, đổi trả nếu có.
- Lưu giữ hóa đơn, chứng từ giao dịch
Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp, người tiêu dùng cần lưu giữ đầy đủ các hóa đơn, chứng từ mua hàng, hợp đồng hoặc các bằng chứng liên quan khác. Những giấy tờ này là căn cứ quan trọng khi phát sinh tranh chấp hoặc khiếu nại về chất lượng sản phẩm, dịch vụ hoặc các vấn đề về hoàn trả, bồi thường.
Đối với doanh nghiệp
- Tuân thủ nghiêm ngặt Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010
Doanh nghiệp phải thực hiện đúng và đầy đủ các quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đảm bảo không có hành vi gây hiểu lầm, gian dối trong quảng cáo và cung cấp sản phẩm, dịch vụ. Tuân thủ pháp luật giúp doanh nghiệp xây dựng niềm tin và uy tín bền vững với khách hàng.
- Công khai minh bạch thông tin về sản phẩm, dịch vụ
Doanh nghiệp cần cung cấp thông tin rõ ràng, chính xác, đầy đủ về sản phẩm, dịch vụ đến khách hàng, bao gồm các điều kiện, hạn chế và quyền lợi liên quan. Việc minh bạch thông tin góp phần giúp người tiêu dùng dễ dàng đưa ra quyết định sáng suốt và giảm thiểu tranh chấp phát sinh.
Hỗ trợ pháp lý từ Luật Thiên Mã
Luật Thiên Mã là đơn vị pháp lý uy tín, luôn sẵn sàng đồng hành cùng người tiêu dùng và doanh nghiệp trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp và xử lý các tranh chấp phát sinh từ các hành vi lừa dối, vi phạm trong kinh doanh. Các dịch vụ pháp lý của chúng tôi bao gồm:
- Tư vấn pháp luật chi tiết và chuyên sâu
Chúng tôi cung cấp dịch vụ tư vấn đầy đủ về các quy định pháp luật liên quan đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và trách nhiệm của doanh nghiệp trong kinh doanh. Khách hàng sẽ được giải đáp các thắc mắc, nhận định các rủi ro pháp lý và có định hướng rõ ràng để phòng tránh vi phạm.
- Hỗ trợ khởi kiện và đại diện pháp lý
Trong trường hợp xảy ra tranh chấp hoặc vi phạm quyền lợi, Luật Thiên Mã hỗ trợ người tiêu dùng và doanh nghiệp khởi kiện, đại diện làm việc với cơ quan chức năng, tòa án nhằm bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp. Chúng tôi đảm nhận việc chuẩn bị hồ sơ, chứng cứ, tham gia tố tụng và giải quyết tranh chấp một cách hiệu quả.
- Soạn thảo và rà soát hợp đồng, văn bản giao dịch
Để phòng ngừa rủi ro, chúng tôi giúp soạn thảo, kiểm tra các hợp đồng mua bán, hợp đồng dịch vụ nhằm đảm bảo các điều khoản rõ ràng, minh bạch, tránh các điều khoản gây bất lợi hoặc gây tranh chấp sau này.
- Đào tạo và tập huấn về pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Luật Thiên Mã tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo dành cho doanh nghiệp nhằm nâng cao nhận thức về trách nhiệm bảo vệ quyền lợi khách hàng và tuân thủ pháp luật kinh doanh, góp phần xây dựng văn hóa doanh nghiệp chuyên nghiệp, uy tín.
Với Luật Thiên Mã, khách hàng sẽ được hỗ trợ pháp lý toàn diện, kịp thời và hiệu quả trong mọi tình huống, giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đồng thời xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, phát triển bền vững.
>>> Chỉ một cuộc hẹn với luật sư, mọi vấn đề pháp lý sẽ được giải quyết triệt để, tiết kiệm thời gian và chi phí cho bạn!
Tội lừa dối khách hàng không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng mà còn làm suy giảm niềm tin vào thị trường. Hiểu rõ quy định pháp luật, các dạng hành vi và mức hình phạt là cách tốt nhất để bảo vệ quyền lợi của bạn. Nếu bạn cần hỗ trợ, đừng ngần ngại liên hệ Luật Thiên Mã để đặt lịch tư vấn và nhận giải đáp từ các luật sư chuyên nghiệp!
