Thi công xây dựng là giai đoạn hiện thực hóa mọi bản vẽ thiết kế và quy hoạch dự án. Tuy nhiên, để công trình được thi công hợp pháp và an toàn, chủ đầu tư và nhà thầu phải tuân thủ chặt chẽ quy định pháp luật về xây dựng, hợp đồng, an toàn lao động, bảo vệ môi trường, và trách nhiệm pháp lý trong quá trình triển khai.

Bất kỳ sai phạm nào như thi công sai thiết kế, xây dựng không phép hoặc vi phạm tiêu chuẩn kỹ thuật đều có thể dẫn đến xử phạt hành chính, đình chỉ công trình, thậm chí là trách nhiệm hình sự trong trường hợp gây thiệt hại nghiêm trọng.  Liên hệ ngay với đội ngũ Luật sư Thiên Mã để được tư vấn chuyên sâu về thi công xây dựng, giúp bạn kiểm soát rủi ro pháp lý, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và đảm bảo tiến độ dự án.

1. Thi công xây dựng công trình gồm những gì?

Theo khoản 38 Điều 3 Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi, bổ sung 2020), thi công xây dựng công trình bao gồm các hoạt động sau:

• Xây dựng và lắp đặt thiết bị: Áp dụng cho các công trình xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo, di dời, tu bổ, hoặc phục hồi. Ví dụ, xây dựng nhà ở, lắp đặt hệ thống điện, nước trong các khu đô thị như Vinhomes Grand Park (TP.HCM).
• Phá dỡ công trình: Bao gồm tháo dỡ các công trình cũ, hư hỏng, hoặc không còn phù hợp với quy hoạch. Theo Bộ Xây dựng, năm 2024, khoảng 10.000 công trình cũ tại Hà Nội và TP.HCM đã được phá dỡ để nhường chỗ cho các dự án khu đô thị mới.
• Bảo hành, bảo trì công trình: Đảm bảo công trình duy trì chất lượng sau khi hoàn thành, thường kéo dài từ 12-24 tháng tùy thuộc vào loại công trình.

Số liệu thực tế: Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê Việt Nam, năm 2024, ngành xây dựng đóng góp khoảng 6,5% GDP quốc gia, với tổng giá trị sản xuất đạt 2,1 triệu tỷ đồng. Trong đó, thi công xây dựng chiếm 70% tổng chi phí dự án, cho thấy tầm quan trọng của giai đoạn này.

2. Yêu cầu đối với thi công xây dựng công trình

Theo Điều 111 Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi 2020), thi công xây dựng công trình phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt để đảm bảo chất lượng, an toàn, và hiệu quả. Cụ thể:

2.1. Tuân thủ thiết kế và quy chuẩn kỹ thuật

• Thi công phải tuân thủ thiết kế xây dựng được phê duyệt, các quy chuẩn kỹ thuật như QCVN 01:2021/BXD (Quy chuẩn quy hoạch xây dựng) và QCVN 06:2021/BXD (Quy chuẩn an toàn cháy cho nhà và công trình).
• Sử dụng vật liệu xây dựng đúng chủng loại, quy cách, và số lượng theo thiết kế. Ví dụ, xi măng PC40 hoặc thép D12 phải được kiểm tra chất lượng trước khi sử dụng.
• Đảm bảo mỹ quan, bảo vệ môi trường, phòng chống cháy nổ, và các điều kiện an toàn khác theo quy định pháp luật.

Số liệu minh họa: Theo Bộ Xây dựng, năm 2024, 15% các dự án xây dựng tại Việt Nam bị đình chỉ do sử dụng vật liệu không đạt tiêu chuẩn, gây lãng phí khoảng 500 tỷ đồng.

2.2. Đảm bảo an toàn trong thi công

• Bảo đảm an toàn cho công trình, người lao động, thiết bị, công trình ngầm, và các công trình liền kề.
• Áp dụng biện pháp hạn chế thiệt hại khi xảy ra sự cố, như lắp đặt giàn giáo chắc chắn, sử dụng thiết bị bảo hộ lao động (mũ bảo hộ, dây an toàn).
• Đối với các công trình cao tầng hoặc có yêu cầu nghiêm ngặt, cần áp dụng các biện pháp kỹ thuật an toàn riêng, ví dụ hệ thống chống sét hoặc cột chống nghiêng.

>>> Hãy để các luật sư của chúng tôi đồng hành cùng bạn trong mọi vấn đề pháp luật, mang lại sự an tâm và bảo vệ quyền lợi tối đa! Đặt lịch tư vấn

2.3. Kiểm tra, giám sát và nghiệm thu

• Thực hiện giám sát liên tục trong quá trình thi công, kiểm tra các giai đoạn chuyển bước quan trọng (móng, cột, dầm).
• Nghiệm thu hạng mục công trình và công trình hoàn thành trước khi đưa vào sử dụng.
• Nhà thầu phải có đủ năng lực theo quy định tại Nghị định 15/2021/NĐ-CP, phù hợp với loại và cấp công trình (ví dụ, nhà thầu cấp I cho công trình dân dụng quy mô lớn).

Số liệu thực tế: Theo Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS), năm 2024, 80% các dự án khu đô thị lớn như Ecopark và Phú Mỹ Hưng đạt tỷ lệ nghiệm thu đúng tiến độ nhờ áp dụng công nghệ giám sát hiện đại như BIM (Building Information Modeling).

3. Quy định về an toàn thi công xây dựng công trình

Theo khoản 1, 2, 3, 4, 5 Điều 115 Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi 2020) và Nghị định 105/2025/NĐ-CP, an toàn trong thi công xây dựng là yêu cầu bắt buộc để bảo vệ con người, tài sản, và môi trường. Các quy định cụ thể bao gồm:

3.1. Trách nhiệm của nhà thầu thi công

• Bảo đảm an toàn toàn diện: Nhà thầu phải chịu trách nhiệm về an toàn cho người lao động, công trình, tài sản, thiết bị, và phòng chống cháy nổ.
• Xác định vùng nguy hiểm: Lập sơ đồ vùng nguy hiểm (ví dụ, khu vực vận hành cần cẩu, giàn giáo cao tầng) và trình chủ đầu tư phê duyệt biện pháp an toàn.
• Rà soát định kỳ: Điều chỉnh biện pháp an toàn phù hợp với thực tế công trường, đặc biệt khi thi công các công trình lớn như cầu, hầm, hoặc tòa nhà cao tầng.

Số liệu minh họa: Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, năm 2024, 2.500 vụ tai nạn lao động xảy ra trong ngành xây dựng, trong đó 30% liên quan đến thiếu biện pháp an toàn tại vùng nguy hiểm.

3.2. Trách nhiệm của chủ đầu tư

• Giám sát an toàn: Chủ đầu tư phải tổ chức giám sát việc thực hiện các quy định an toàn của nhà thầu, tạm dừng hoặc đình chỉ thi công khi phát hiện vi phạm.
• Xử lý sự cố: Phối hợp với nhà thầu khắc phục sự cố, báo cáo cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi xảy ra tai nạn lao động nghiêm trọng (gây chết người).
• Báo cáo cơ quan chuyên môn: Đối với các dự án ảnh hưởng lớn đến cộng đồng, chủ đầu tư phải báo cáo biện pháp an toàn đã được phê duyệt để cơ quan chuyên môn kiểm tra.

Ví dụ thực tế: Trong dự án cầu Thủ Thiêm 2 (TP.HCM), chủ đầu tư đã tạm dừng thi công 3 lần trong năm 2023 để kiểm tra an toàn, giúp giảm thiểu 100% rủi ro tai nạn lao động tại các vùng nguy hiểm.

>>> Đặt lịch ngay để được tư vấn bởi đội ngũ luật sư hàng đầu, giúp bạn giải quyết mọi khó khăn pháp lý một cách hiệu quả! Đặt lịch tư vấn

3.3. Kiểm định máy móc và vật tư

• Các máy móc, thiết bị, và vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn (như cần cẩu, máy trộn bê tông, giàn giáo) phải được kiểm định trước khi sử dụng, theo Thông tư 36/2019/TT-BLĐTBXH.
• Việc kiểm định giúp phát hiện sớm các lỗi kỹ thuật, đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành.

Số liệu minh họa: Theo Cục An toàn Lao động, năm 2024, 95% các vụ tai nạn liên quan đến thiết bị xây dựng xuất phát từ việc không kiểm định định kỳ, gây thiệt hại ước tính 300 tỷ đồng.

4. Lưu ý để thi công xây dựng công trình hiệu quả và an toàn

Để đảm bảo thi công xây dựng công trình đạt chất lượng và an toàn, các bên cần lưu ý:

• Ứng dụng công nghệ hiện đại: Sử dụng phần mềm quản lý xây dựng như BIM hoặc các thiết bị giám sát IoT để theo dõi tiến độ và an toàn. Theo Bộ Xây dựng, các dự án áp dụng BIM giảm 20% chi phí và 15% thời gian thi công.
• Đào tạo nhân lực: Đảm bảo công nhân được huấn luyện về an toàn lao động, đặc biệt với các công việc nguy hiểm như làm việc trên cao hoặc vận hành máy móc nặng.
• Phối hợp chặt chẽ: Chủ đầu tư, nhà thầu, và cơ quan quản lý cần phối hợp liên tục để phát hiện và xử lý sớm các vấn đề về an toàn và chất lượng.
• Tuân thủ pháp luật: Tuân thủ các quy định tại Luật Xây dựng 2014, Nghị định 15/2021/NĐ-CP, và các quy chuẩn kỹ thuật liên quan.

>>> Đừng chần chừ, giải pháp pháp lý tốt nhất từ luật sư đang chờ bạn – đặt lịch tư vấn ngay hôm nay! Đặt lịch tư vấn

5. Lợi ích khi sử dụng dịch vụ tư vấn từ Luật sư Thiên Mã

• Tư vấn, soạn thảo và rà soát hợp đồng thi công xây dựng chặt chẽ, minh bạch

• Hướng dẫn quy trình thi công đúng quy định pháp luật, đảm bảo an toàn và chất lượng công trình

• Đại diện xử lý tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu, nhà cung cấp

• Tư vấn trách nhiệm pháp lý khi thi công sai phép, chậm tiến độ, gây sự cố công trình

• Đồng hành pháp lý từ giai đoạn chuẩn bị đến nghiệm thu và bàn giao

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Thi công công trình không có giấy phép có vi phạm không?
   Có. Thi công xây dựng khi chưa có giấy phép là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt từ 60 – 100 triệu đồng tùy quy mô, thậm chí bị cưỡng chế tháo dỡ.
2. Khi nào bắt buộc phải có hợp đồng thi công xây dựng?
   Tất cả các công trình có sử dụng dịch vụ thi công từ bên thứ ba đều nên ký hợp đồng thi công để ràng buộc trách nhiệm, tiến độ, chi phí và bảo hành công trình.
3. Tranh chấp thi công giữa chủ đầu tư và nhà thầu giải quyết thế nào?
   Có thể thương lượng, hòa giải hoặc khởi kiện ra Tòa án, trọng tài tùy theo điều khoản hợp đồng. Luật sư Thiên Mã có thể hỗ trợ tư vấn và đại diện pháp lý trong toàn bộ quá trình này.
4. Có cần bảo hiểm trong quá trình thi công không?
   Có. Pháp luật bắt buộc chủ đầu tư, nhà thầu phải mua bảo hiểm công trình và bảo hiểm tai nạn lao động cho người thi công, đặc biệt với công trình lớn, công trình công cộng.

Thi công xây dựng là giai đoạn quan trọng, dễ phát sinh rủi ro pháp lý nếu không nắm rõ quy định. Việc đảm bảo thi công đúng pháp luật không chỉ giúp công trình hoàn thiện an toàn, đúng tiến độ mà còn tránh được thiệt hại, tranh chấp và hậu quả không mong muốn.

Hãy đặt lịch tư vấn với Luật sư Thiên Mã ngay hôm nay để được hỗ trợ toàn diện trong hoạt động thi công xây dựng – từ pháp lý hợp đồng đến xử lý tranh chấp, bảo vệ tối đa quyền lợi và tài sản của bạn!