Nếu bạn hoặc người thân vừa nhận được giấy triệu tập hay quyết định khởi tố, hãy bình tĩnh. Giai đoạn khởi tố vụ án hình sự là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong tố tụng hình sự, quyết định một người có bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không.
Theo thống kê của Bộ Công an, giai đoạn 2022–2024 mỗi năm có hơn 100.000 vụ án hình sự bị khởi tố, trong đó 30% trường hợp có thể được miễn hoặc đình chỉ nếu có luật sư can thiệp kịp thời.
📞 Liên hệ ngay tổng đài 1900 7495 để được Luật sư Hình sự Thiên Mã tư vấn miễn phí bước đầu và bảo vệ quyền lợi ngay từ khi bị khởi tố.
Khởi tố vụ án hình sự là gì?
Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên của quá trình tố tụng hình sự, do Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án thực hiện khi có dấu hiệu tội phạm.
Theo Điều 143 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi 2021):
“Khi có căn cứ xác định tội phạm đã xảy ra, cơ quan có thẩm quyền phải ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.”
Việc khởi tố là căn cứ pháp lý để mở điều tra, thu thập chứng cứ, và xác định ai là người thực hiện hành vi phạm tội.
2. Căn cứ khởi tố vụ án hình sự
2.1. Các căn cứ để khởi tố vụ án
Theo Điều 143 BLTTHS, vụ án được khởi tố khi có một trong các căn cứ sau:
- Có tố giác hoặc tin báo về tội phạm;
- Có kiến nghị khởi tố của cơ quan, tổ chức;
- Khi cơ quan có thẩm quyền phát hiện dấu hiệu tội phạm trong quá trình công tác;
- Khi người phạm tội tự thú hoặc đầu thú.
2.2. Căn cứ không khởi tố vụ án hình sự
Theo Điều 157 BLTTHS 2015, không được khởi tố nếu:
- Hành vi không cấu thành tội phạm;
- Người thực hiện hành vi không đủ tuổi chịu TNHS;
- Đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án hợp pháp;
- Đã hết thời hiệu truy cứu hoặc người phạm tội đã chết.
📌 Lưu ý: Luật sư có thể giúp bạn đề nghị không khởi tố nếu hành vi không đủ yếu tố cấu thành tội phạm hoặc có căn cứ miễn trách nhiệm.
3. Quy trình khởi tố vụ án hình sự (Từng bước chi tiết)
Quy trình khởi tố gồm 4 giai đoạn chính theo Bộ luật Tố tụng Hình sự:
| Bước | Cơ quan thực hiện | Nội dung công việc |
|---|---|---|
| 1 | Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án | Tiếp nhận tố giác, tin báo hoặc tự phát hiện dấu hiệu tội phạm |
| 2 | Cơ quan điều tra | Kiểm tra, xác minh sơ bộ trong thời hạn 20 ngày (tối đa 2 tháng nếu phức tạp) |
| 3 | Cơ quan điều tra hoặc Viện kiểm sát | Ra quyết định khởi tố vụ án hình sự hoặc quyết định không khởi tố |
| 4 | Viện kiểm sát | Phê chuẩn quyết định khởi tố và giám sát tính hợp pháp |
📞 Nếu bạn đang bị triệu tập hoặc điều tra, hãy gọi 1900 7495 để luật sư hỗ trợ soạn văn bản, đi cùng buổi làm việc và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
4. Phân biệt khởi tố vụ án và khởi tố bị can
| Tiêu chí | Khởi tố vụ án | Khởi tố bị can |
|---|---|---|
| Mục đích | Xác định có tội phạm xảy ra hay không | Xác định ai là người thực hiện tội phạm |
| Cơ quan ra quyết định | Cơ quan điều tra, VKS, Tòa án | Cơ quan điều tra (sau khi có đủ căn cứ) |
| Căn cứ pháp lý | Điều 143 BLTTHS | Điều 179 BLTTHS |
| Hậu quả pháp lý | Mở giai đoạn điều tra | Người bị khởi tố trở thành bị can, có thể bị bắt, tạm giam |
| Luật sư tham gia | Từ thời điểm khởi tố vụ án | Bắt buộc có quyền tham gia bào chữa |
💡 Luật sư nên được mời ngay từ khi khởi tố vụ án, không nên chờ đến khi khởi tố bị can, để bảo vệ tốt nhất cho người liên quan.
5. Thời hạn và thời hiệu khởi tố vụ án hình sự
5.1. Thời hạn khởi tố
Thông thường: 20 ngày kể từ khi nhận được tố giác/tin báo.
Trường hợp phức tạp: có thể gia hạn tối đa 2 tháng.
5.2. Thời hiệu khởi tố vụ án hình sự
Theo Điều 27 Bộ luật Hình sự 2015:
| Loại tội phạm | Thời hiệu khởi tố |
|---|---|
| Ít nghiêm trọng | 5 năm |
| Nghiêm trọng | 10 năm |
| Rất nghiêm trọng | 15 năm |
| Đặc biệt nghiêm trọng | 20 năm |
⏳ Nếu hết thời hiệu, luật sư có thể giúp bạn làm đơn đề nghị đình chỉ vụ án theo quy định pháp luật.
6. Khởi tố pháp nhân thương mại và khởi tố theo yêu cầu của bị hại
6.1. Khởi tố pháp nhân thương mại
Áp dụng cho doanh nghiệp phạm tội (Điều 75 Bộ luật Hình sự).
Ví dụ: tội trốn thuế, xả thải gây ô nhiễm, thao túng chứng khoán.
- Luật sư có thể hỗ trợ doanh nghiệp trong việc:
- Làm việc với Cơ quan điều tra;
- Giải trình, xin giảm nhẹ hình phạt;
- Tư vấn phục hồi hoạt động kinh doanh hợp pháp.
6.2. Khởi tố theo yêu cầu của bị hại
- Chỉ áp dụng cho một số tội danh như: Làm nhục người khác, Vu khống, Cố ý gây thương tích nhẹ,…
- Người bị hại có quyền rút yêu cầu, khi đó vụ án sẽ được đình chỉ.
7. Quyền của người bị khởi tố vụ án hình sự
Người bị khởi tố có các quyền được pháp luật bảo vệ:
- Được thông báo lý do khởi tố;
- Được có luật sư bào chữa ngay từ đầu;
- Được im lặng khi chưa có luật sư;
- Được khiếu nại quyết định khởi tố nếu có căn cứ cho rằng sai luật;
- Được bảo đảm an toàn thân thể, danh dự, tài sản trong suốt quá trình tố tụng.
🗣️ Luật sư hình sự Nguyễn Văn Hùng (Công ty Luật Thiên Mã) chia sẻ: “Trong 10 năm hành nghề, tôi nhận thấy hơn 40% vụ án có thể được đình chỉ hoặc giảm nhẹ hình phạt nếu người bị khởi tố được tư vấn và hướng dẫn kịp thời ngay từ giai đoạn đầu.”
8. Vai trò của Luật sư trong giai đoạn khởi tố
Luật sư là người bảo vệ quyền hợp pháp cho người bị khởi tố bằng các cách:
- Tham gia làm việc cùng Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát;
- Giúp soạn đơn khiếu nại khởi tố sai;
- Đề nghị đình chỉ khởi tố nếu không đủ căn cứ;
- Hỗ trợ xin tại ngoại hoặc thay đổi biện pháp ngăn chặn;
- Đại diện pháp lý cho bị can, bị cáo trong các giai đoạn tiếp theo.
📞 Liên hệ Luật sư Hình sự Thiên Mã – Hotline 1900 7495 để được tư vấn và cử luật sư bảo vệ trong vòng 24 giờ.
9. Khi nào nên mời Luật sư hình sự?
- Khi bị triệu tập làm việc tại công an;
- Khi có quyết định khởi tố hoặc bị tạm giữ;
- Khi nhận được thông báo khởi tố doanh nghiệp;
- Hoặc khi muốn rút yêu cầu khởi tố (với tội danh theo yêu cầu bị hại).
⚖️ Hãy nhớ: Giai đoạn khởi tố là thời điểm vàng để bảo vệ quyền lợi. Sau khi có cáo trạng, cơ hội xin miễn hoặc đình chỉ sẽ rất thấp.
Kết luận – Lời khuyên từ Luật sư Hình sự Thiên Mã
Khởi tố vụ án hình sự không đồng nghĩa với có tội, mà chỉ là bước mở đầu để điều tra.
Việc mời luật sư sớm giúp bạn:
- Xác định rõ căn cứ khởi tố;
- Tránh bị xâm phạm quyền con người trong điều tra;
- Tăng khả năng được đình chỉ, miễn trách nhiệm hình sự.
📞 Hotline Luật sư Hình sự Luật Thiên Mã: 1900 7495 👉 Tư vấn miễn phí bước đầu – Bảo mật tuyệt đối thông tin khách hàng.
