Bạn đang cần tìm hiểu thủ tục rút gọn trong tố tụng dân sự là gì? Khi nào được áp dụng và trình tự thực hiện có gì khác so với thủ tục thông thường? Thủ tục rút gọn là cơ chế xét xử nhanh, đơn giản hóa các bước tố tụng nhằm tiết kiệm thời gian, chi phí cho đương sự – tuy nhiên, không phải vụ án nào cũng đủ điều kiện để áp dụng. Việc hiểu rõ tiêu chí, điều kiện và lợi ích của thủ tục này sẽ giúp bạn lựa chọn hướng đi hiệu quả trong quá trình giải quyết tranh chấp.
Bài viết dưới đây do các luật sư tại Luật Thiên Mã biên soạn, dựa trên các quy định mới nhất của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), nhằm cung cấp thông tin chính xác, cập nhật và dễ áp dụng. Nếu bạn đang băn khoăn về việc liệu vụ án của mình có thể xử lý theo thủ tục rút gọn hay không, hãy đặt lịch tư vấn ngay để được đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm của Luật Thiên Mã hỗ trợ cụ thể và kịp thời.
Thủ tục rút gọn trong tố tụng dân sự là gì?
1.1. Khái niệm thủ tục rút gọn
Thủ tục rút gọn là một hình thức giải quyết vụ án dân sự theo trình tự đặc biệt, được áp dụng khi vụ án đơn giản, rõ ràng, không cần thu thập nhiều chứng cứ hoặc không có tranh chấp phức tạp, nhằm rút ngắn thời gian và chi phí tố tụng.
Theo Điều 317 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), đây là thủ tục tố tụng nhanh, có quy trình ngắn gọn hơn so với thủ tục thông thường, cả về thời hạn giải quyết và thành phần tham gia xét xử.
1.2. Mục đích của thủ tục rút gọn
Việc áp dụng thủ tục rút gọn trong giải quyết vụ án dân sự mang lại nhiều lợi ích, cụ thể:
- Tiết kiệm thời gian tố tụng, đảm bảo vụ án được giải quyết trong thời hạn ngắn nhất;
- Giảm thiểu chi phí cho đương sự và ngân sách nhà nước;
- Giảm tải cho hệ thống Tòa án, đặc biệt ở cấp sơ thẩm;
- Tăng cường hiệu quả công tác xét xử, bảo đảm quyền lợi đương sự được bảo vệ kịp thời.
1.3. Phạm vi và điều kiện áp dụng
Theo Điều 317 khoản 1 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), thủ tục rút gọn được áp dụng khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
- Vụ án đơn giản, rõ ràng về nội dung và chứng cứ;
- Các bên không có tranh chấp về nội dung vụ việc;
- Không cần thu thập thêm tài liệu, chứng cứ hoặc định giá tài sản;
- Bị đơn có nơi cư trú, làm việc rõ ràng, không bỏ trốn, không vắng mặt nhiều lần;
- Tòa án có đủ cơ sở pháp lý để giải quyết nhanh chóng, đúng quy định.
Thủ tục rút gọn thường được áp dụng trong các vụ án như:
- Đòi nợ hợp đồng dân sự đơn giản;
- Tranh chấp tài sản rõ ràng giữa các bên;
- Một số vụ ly hôn thuận tình có đầy đủ tài liệu, không có con chung hoặc tranh chấp tài sản.
Lưu ý: Việc áp dụng thủ tục rút gọn là quyền đánh giá của Tòa án căn cứ theo hồ sơ thực tế, không phải mọi vụ án đơn giản đều tự động được giải quyết theo thủ tục này.
Theo báo cáo của Tòa án Nhân dân Tối cao năm 2024, có khoảng 10% vụ án dân sự được giải quyết theo thủ tục rút gọn, tập trung chủ yếu tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng, nơi số lượng án dân sự tăng nhanh và yêu cầu giải quyết nhanh chóng.
>>> Thanh toán nhanh, nhận tư vấn chất lượng từ luật sư, giải quyết vấn đề hiệu quả – tất cả chỉ trong một cuộc hẹn!
Điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn
2.1. Vụ án có tình tiết rõ ràng
Theo khoản 2 Điều 317 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), thủ tục rút gọn chỉ được áp dụng nếu các tình tiết, sự kiện trong vụ án đã rõ ràng, quan hệ pháp luật không có tranh chấp hoặc không cần phải xác minh thêm.
Ví dụ: các bên không phủ nhận khoản nợ, thời hạn thanh toán và chỉ còn tranh chấp nhỏ về phương thức trả.
2.2. Giá trị tranh chấp thấp
Theo khoản 3 Điều 317, thủ tục rút gọn được ưu tiên áp dụng với vụ án có giá trị tranh chấp không vượt quá 100 triệu đồng, trừ trường hợp vụ việc có yếu tố phức tạp hoặc vi phạm pháp luật nghiêm trọng.
Mục tiêu là xử lý nhanh chóng các tranh chấp dân sự nhỏ, giảm tải cho hệ thống tư pháp.
2.3. Không cần giám định hoặc thu thập thêm chứng cứ
Theo khoản 4 Điều 317, điều kiện bắt buộc là vụ án đã có đầy đủ chứng cứ, không cần:
- Giám định chuyên môn (ví dụ: giám định chữ ký, hợp đồng)
- Điều tra bổ sung hoặc thu thập thêm tài liệu từ bên thứ ba
Tòa án có thể ra quyết định xét xử ngay trên cơ sở hồ sơ có sẵn và lời khai ban đầu của các bên.
Số liệu gần nhất: Theo thống kê năm 2024, 70% vụ án dân sự áp dụng thủ tục rút gọn liên quan đến tranh chấp hợp đồng vay tài sản dưới 100 triệu đồng – cho thấy đây là thủ tục hiệu quả trong xử lý các vụ việc đơn giản, phổ biến.
>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!
Trình tự giải quyết vụ án theo thủ tục rút gọn
3.1. Thụ lý đơn khởi kiện
Thủ tục rút gọn được áp dụng nhằm rút ngắn thời gian giải quyết đối với các vụ án dân sự đơn giản, rõ ràng, ít tình tiết phức tạp.
Theo Điều 318 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017):
- Sau khi nhận đơn khởi kiện, trong vòng 7 ngày làm việc, Tòa án xem xét và quyết định có áp dụng thủ tục rút gọn hay không;
- Thủ tục rút gọn thường áp dụng cho các vụ án rõ ràng về quan hệ pháp luật, chứng cứ đầy đủ, bị đơn có địa chỉ rõ ràng và không phản đối yêu cầu của nguyên đơn.
3.2. Chuẩn bị xét xử
Thời gian chuẩn bị xét xử trong thủ tục rút gọn được rút ngắn đáng kể.
Theo Điều 319 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015:
- Thời gian chuẩn bị xét xử không quá 1 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án (so với tối đa 4 tháng trong thủ tục thông thường);
- Trong thời gian này, Tòa án thu thập bổ sung chứng cứ (nếu cần), triệu tập các bên, hòa giải, và đưa ra quyết định đưa vụ án ra xét xử.
3.3. Xét xử sơ thẩm
Căn cứ Điều 320 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, phiên tòa sơ thẩm trong thủ tục rút gọn được tổ chức nhanh chóng:
- Phiên tòa phải được mở trong vòng 20 ngày kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử;
- Phiên tòa tiến hành theo nguyên tắc tố tụng dân sự, đảm bảo quyền tranh tụng và xét xử công khai.
Nếu trong quá trình giải quyết, phát sinh tình tiết phức tạp hoặc cần áp dụng thủ tục thông thường, Tòa án có thể chuyển vụ án sang thủ tục thông thường theo quy định.
Theo Tòa án Nhân dân Tối cao năm 2024, khoảng 85% vụ án áp dụng thủ tục rút gọn được giải quyết trong vòng 2 tháng kể từ ngày thụ lý, giúp giảm tải hệ thống tòa án và bảo vệ quyền lợi đương sự nhanh chóng.
Quyền và nghĩa vụ của đương sự trong thủ tục rút gọn
4.1. Quyền cung cấp chứng cứ
Trong thủ tục rút gọn, việc giải quyết vụ án diễn ra nhanh chóng, nên đương sự phải cung cấp đầy đủ tài liệu, chứng cứ ngay từ thời điểm nộp đơn hoặc phản hồi yêu cầu khởi kiện. Đây là điều kiện tiên quyết để Tòa án có cơ sở xét xử theo trình tự rút gọn.
- Việc nộp bổ sung chứng cứ sau này thường không được chấp nhận, trừ trường hợp bất khả kháng;
- Nếu chứng cứ chưa rõ ràng, Tòa án có thể chuyển vụ án sang thủ tục thông thường.
(Căn cứ: Điều 97 và Điều 317 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017)
4.2. Nghĩa vụ tuân thủ thời hạn
Đương sự trong thủ tục rút gọn có nghĩa vụ tuân thủ nghiêm ngặt các thời hạn tố tụng ngắn hơn so với thủ tục thông thường, cụ thể:
- Thời hạn chuẩn bị xét xử là 15 ngày, thay vì 4 tháng như thủ tục thông thường;
- Các văn bản phản hồi, yêu cầu cung cấp tài liệu… đều phải thực hiện trong thời hạn rút ngắn, nếu không sẽ bị coi là từ bỏ quyền đó;
- Mọi sự chậm trễ đều có thể làm ảnh hưởng đến kết quả xét xử nhanh chóng và quyền lợi của chính đương sự.
4.3. Quyền kháng cáo
Mặc dù giải quyết theo thủ tục rút gọn, đương sự vẫn có đầy đủ quyền kháng cáo bản án sơ thẩm, tương tự như thủ tục thông thường. Thời hạn kháng cáo là:
- 15 ngày kể từ ngày tuyên án tại Tòa hoặc
- 15 ngày kể từ ngày nhận được bản án nếu vắng mặt tại phiên tòa sơ thẩm.
Kháng cáo sẽ được Tòa án cấp trên xem xét lại toàn bộ hoặc phần yêu cầu trong phạm vi kháng cáo.
(Căn cứ: Điều 321 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015)
Số liệu thực tiễn: Theo thống kê ngành Tòa án năm 2024, khoảng 20% bản án được xét xử theo thủ tục rút gọn đã bị kháng cáo lên cấp phúc thẩm, cho thấy dù thủ tục nhanh nhưng vẫn cần đảm bảo sự thận trọng và quyền khiếu nại của đương sự.
>>> Đừng để rắc rối pháp lý làm bạn kiệt sức, hao tiền và mất cơ hội! Đặt lịch tư vấn với Luật sư ngay hôm nay – chỉ một phí nhỏ, luật sư uy tín giúp bạn xử lý nhanh gọn. Hoàn phí khi dùng thuê luật sư trọn gói sau tư vấn. Thanh toán gấp để tư vấn pháp lý tránh thiệt hại thêm!
Vai trò của luật sư trong thủ tục rút gọn
5.1. Hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ: Luật sư đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị hồ sơ khởi kiện đáp ứng điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn theo quy định tại Điều 317 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Họ sẽ hỗ trợ soạn thảo đơn khởi kiện rõ ràng, đầy đủ nội dung; thu thập chứng cứ đơn giản, rõ ràng, không có tranh chấp về pháp lý phức tạp để rút ngắn thời gian tố tụng.
5.2. Tư vấn chiến lược pháp lý: Không phải vụ án nào cũng đủ điều kiện để xét xử theo thủ tục rút gọn. Luật sư sẽ đánh giá khả năng áp dụng thủ tục này dựa trên tính chất vụ việc, mức độ rõ ràng của chứng cứ, thái độ hợp tác của các bên và các tiêu chí cụ thể trong luật. Từ đó, luật sư đề xuất hướng xử lý tối ưu nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí cho thân chủ.
5.3. Đại diện tại tòa án: Theo Điều 87 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), luật sư có thể đại diện cho đương sự tham gia phiên tòa theo thủ tục rút gọn. Với kỹ năng tranh tụng và khả năng xử lý nhanh chóng các tình huống tại tòa, luật sư giúp bảo vệ quyền lợi của thân chủ một cách hiệu quả ngay trong khoảng thời gian xét xử ngắn gọn hơn so với thủ tục thông thường.
Tầm quan trọng của tư vấn pháp lý trong thủ tục rút gọn
Đảm bảo quyền lợi hợp pháp: Tư vấn pháp lý giúp đương sự hiểu rõ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn theo Bộ luật Tố tụng Dân sự, bao gồm tính chất đơn giản của vụ việc, chứng cứ rõ ràng và không có tranh chấp phức tạp. Nhờ đó, đương sự có thể chủ động yêu cầu tòa án áp dụng thủ tục phù hợp với vụ án của mình.
Tránh rủi ro pháp lý: Nhiều vụ án bị chuyển sang thủ tục thông thường do không đáp ứng các điều kiện của thủ tục rút gọn hoặc thiếu chứng cứ quan trọng. Với sự hỗ trợ từ luật sư, đương sự được hướng dẫn chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, lập luận và chứng cứ để tránh việc kéo dài thời gian xét xử.
Tối ưu hóa thời gian và chi phí: Thủ tục rút gọn giúp rút ngắn quy trình giải quyết vụ án. Luật sư sẽ hỗ trợ khai thác tối đa lợi thế của cơ chế này nhằm tiết kiệm thời gian, chi phí tố tụng và công sức cho đương sự, đồng thời vẫn đảm bảo kết quả xét xử khách quan và đúng pháp luật.
>>> Thanh toán nhanh, nhận tư vấn chất lượng từ luật sư, giải quyết vấn đề hiệu quả – tất cả chỉ trong một cuộc hẹn!
Thủ tục rút gọn trong tố tụng dân sự là giải pháp hiệu quả để giải quyết nhanh chóng các vụ án đơn giản, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí. Tuy nhiên, việc nắm rõ điều kiện, trình tự, và có sự hỗ trợ từ luật sư là yếu tố then chốt để đảm bảo thành công. Hãy đặt lịch tư vấn với Luật Thiên Mã ngay hôm nay để được đội ngũ luật sư đồng hành cùng bạn!
