Bạn đang tìm hiểu về quy trình xét xử trong các vụ án dân sự hoặc hình sự, bao gồm xét xử sơ thẩm, xét xử lưu động, hay quan tâm đến các vụ án lớn như vụ Trịnh Văn Quyết? Những nội dung này không chỉ liên quan đến kiến thức pháp lý chuyên sâu, mà còn phản ánh cơ chế vận hành của hệ thống tư pháp trong thực tiễn. Việc hiểu đúng quy trình tố tụng giúp bạn bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đồng thời nhìn nhận chính xác các vấn đề pháp lý trong các vụ án nổi bật.

Để hỗ trợ bạn nắm bắt rõ ràng, đầy đủ và chính xác, các luật sư tại Luật Thiên Mã đã biên soạn bài viết dưới đây dựa trên các quy định cập nhật nhất của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), cùng Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 về án phí và lệ phí tòa án. Nếu bạn cần tư vấn cụ thể về quy trình xét xử hoặc vụ việc đang quan tâm, đừng ngần ngại đặt lịch tư vấn với luật sư của Luật Thiên Mã để được giải đáp tận tình và chính xác.

Xét xử vụ án là gì?

1.1. Khái niệm xét xử vụ án

Xét xử vụ án là hoạt động tố tụng trung tâm của Tòa án, trong đó Thẩm phán và Hội đồng xét xử tiến hành xem xét toàn diện nội dung vụ án, bao gồm:

• Thẩm tra chứng cứ,
• Nghe quan điểm và tranh luận của các bên,
• Đưa ra phán quyết về trách nhiệm pháp lý hoặc quyền và nghĩa vụ dân sự.

Theo quy định tại Điều 3 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) và Điều 3 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021), xét xử là một hình thức giải quyết tranh chấp, buộc tội hoặc xác minh hành vi vi phạm thông qua phiên tòa hợp pháp, khách quan, minh bạch.

1.2. Các loại xét xử

Xét xử trong hệ thống pháp luật Việt Nam được phân thành các cấp và loại khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn và tính chất của vụ án, gồm:

Mỗi loại xét xử đều có vai trò riêng trong việc bảo vệ quyền con người, đảm bảo xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật và khách quan.

1.3. Nguyên tắc xét xử

Xét xử phải được thực hiện theo các nguyên tắc tố tụng cơ bản, bảo đảm tính khách quan, minh bạch và công bằng. Cụ thể, theo Điều 10 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 và các điều tương ứng của Bộ luật Tố tụng Hình sự, các nguyên tắc gồm:

• Nguyên tắc độc lập và chỉ tuân theo pháp luật: Thẩm phán và Hội đồng xét xử độc lập, không bị can thiệp.
• Nguyên tắc tranh tụng trong xét xử: Các bên được quyền đưa ra chứng cứ, lập luận, đối đáp công khai tại phiên tòa.
• Nguyên tắc công khai: Phiên tòa được mở công khai (trừ các trường hợp đặc biệt vì lý do an ninh, thuần phong mỹ tục…).
• Nguyên tắc bảo đảm quyền bào chữa và quyền được bảo vệ hợp pháp.
• Nguyên tắc xét xử liên tục: Sau khi khai mạc, phiên tòa phải được tiến hành liên tục đến khi kết thúc, trừ trường hợp tạm ngừng hoặc hoãn.

Số liệu thực tế: Theo báo cáo của Tòa án Nhân dân Tối cao năm 2024, hệ thống Tòa án Việt Nam đã xét xử hơn 500.000 vụ án các loại, trong đó 60% là vụ án dân sự và hình sự. Điều này cho thấy vai trò trung tâm của hoạt động xét xử trong bảo vệ pháp luật và trật tự xã hội.

>>> Đừng để vấn đề pháp lý làm bạn mất thời gian, hao tiền bạc và mệt mỏi thêm nữa! Hãy đặt lịch tư vấn với luật sư ngay hôm nay – Chỉ một khoản phí nhỏ, bạn tiết kiệm công sức và nhận giải pháp chuẩn tốt nhất từ luật sư.

Đặt lịch tư vấn

Xét xử sơ thẩm

2.1. Khái niệm xét xử sơ thẩm

Xét xử sơ thẩm là giai đoạn đầu tiên trong quá trình tố tụng, nơi Tòa án có thẩm quyền tiến hành xem xét và giải quyết toàn bộ nội dung vụ án dựa trên chứng cứ, lời khai và yêu cầu của các bên. Tùy theo tính chất vụ việc, việc xét xử sơ thẩm được thực hiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện hoặc cấp tỉnh theo quy định tại Điều 35 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

2.2. Quy trình xét xử sơ thẩm

Quy trình xét xử sơ thẩm bao gồm các bước chính như sau (theo Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015):

• Thụ lý vụ án: Tòa án tiếp nhận đơn khởi kiện và hồ sơ kèm theo, kiểm tra tính hợp lệ và ra thông báo thụ lý nếu đủ điều kiện.
• Hòa giải (áp dụng với vụ án dân sự): Tòa án tổ chức phiên hòa giải giữa các bên để tạo điều kiện tự nguyện thỏa thuận.
• Lấy lời khai và thu thập chứng cứ: Triệu tập đương sự, người làm chứng và các bên liên quan để làm rõ tình tiết vụ án.
• Mở phiên tòa sơ thẩm: Hội đồng xét xử tiến hành phiên tòa công khai (trừ trường hợp đặc biệt), tuyên án hoặc ra quyết định giải quyết vụ án.

2.3. Án phí sơ thẩm

Án phí sơ thẩm được xác định dựa trên giá trị tranh chấp hoặc tính chất vụ án theo quy định tại Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14:

• Mức án phí tối thiểu là 300.000 đồng đối với vụ án dân sự không có giá ngạch.
• Đối với tranh chấp có giá ngạch (liên quan đến tài sản, hợp đồng…), mức án phí tăng theo tỷ lệ phần trăm của giá trị yêu cầu.

Số liệu gần nhất: Theo thống kê của Tòa án nhân dân tối cao năm 2024, khoảng 80% vụ án dân sự sơ thẩm được giải quyết trong vòng 4–6 tháng kể từ thời điểm thụ lý — cho thấy hiệu quả ngày càng cao trong hoạt động xét xử sơ thẩm.

>>> Nhanh tay đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi để được giải đáp mọi thắc mắc pháp lý, đảm bảo quyền lợi và sự an tâm cho bạn!

Đặt lịch tư vấn

Xét xử lưu động

3.1. Khái niệm xét xử lưu động

Xét xử lưu động là hình thức Tòa án tổ chức phiên tòa tại địa phương, ngoài trụ sở chính thức, để xét xử công khai một vụ án cụ thể. Mục tiêu của hình thức này là tuyên truyền, giáo dục pháp luật, đồng thời răn đe, phòng ngừa tội phạm trong cộng đồng.

Căn cứ pháp lý: Điều 242 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2021.

3.2. Mục đích của xét xử lưu động

Việc tổ chức phiên tòa lưu động nhằm:

• Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong nhân dân;
• Tăng cường tính răn đe đối với các hành vi vi phạm pháp luật;
• Đưa pháp luật đến gần đời sống thực tế của người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa;
• Phản ứng nhanh, kịp thời trước các vụ án gây bức xúc dư luận tại địa phương.

3.3. Đặc điểm của xét xử lưu động

• Thường áp dụng đối với các vụ án hình sự nghiêm trọng, điển hình hoặc có ảnh hưởng lớn đến trật tự xã hội tại địa phương;
• Phiên tòa được tổ chức công khai, có sự tham dự của đông đảo người dân, cơ quan, đoàn thể;
• Dù diễn ra ngoài trụ sở, mọi quy trình tố tụng, nguyên tắc xét xử vẫn phải tuân thủ đầy đủ theo quy định của pháp luật;
• Tăng cường sự phối hợp giữa Tòa án, Viện kiểm sát, Công an và chính quyền địa phương trong công tác tuyên truyền pháp luật.

Thống kê từ Tòa án Nhân dân Tối cao năm 2024 cho thấy: Cả nước đã tổ chức khoảng 5.000 phiên tòa lưu động, chủ yếu xét xử các vụ án hình sự nghiêm trọng, góp phần tích cực vào công tác phòng, chống tội phạm ở cơ sở.

Vụ án Trịnh Văn Quyết và bài học pháp lý

4.1. Tổng quan vụ án Trịnh Văn Quyết

Trịnh Văn Quyết, cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn FLC, bị truy tố và đưa ra xét xử về các tội danh nghiêm trọng, bao gồm:

• Tội thao túng thị trường chứng khoán theo Điều 211 (trước đây là Điều 209) Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017;
• Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Hành vi bị cáo buộc bao gồm việc thực hiện giao dịch ảo để tạo cung cầu giả trên thị trường chứng khoán, thu lợi bất chính hàng trăm tỉ đồng và lừa đảo trong việc chuyển nhượng cổ phần, dự án.

4.2. Quy trình xét xử vụ án

Vụ án được xét xử sơ thẩm tại Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội, với quy mô lớn, liên quan đến:

• Nhiều bị cáo là lãnh đạo, cán bộ của các doanh nghiệp trong hệ sinh thái FLC;
• Hơn 100 luật sư, bị hại, người liên quan tham gia tố tụng;
• Khối lượng hồ sơ đồ sộ, tài liệu chứng cứ kỹ thuật cao, chủ yếu liên quan đến giao dịch chứng khoán, tài chính và dòng tiền.

Quy trình xét xử được dư luận đặc biệt quan tâm vì liên quan đến sự minh bạch, công bằng của thị trường tài chính và vai trò của pháp luật trong quản lý kinh tế.

4.3. Ý nghĩa pháp lý

Vụ án Trịnh Văn Quyết để lại nhiều bài học quan trọng:

• Tuân thủ pháp luật trong kinh doanh là nguyên tắc sống còn, đặc biệt trong lĩnh vực nhạy cảm như chứng khoán và tài chính;
• Minh bạch thông tin và quản trị doanh nghiệp là yêu cầu bắt buộc để xây dựng niềm tin với nhà đầu tư và thị trường;
• Tăng cường vai trò của pháp luật trong xử lý tội phạm kinh tế, nâng cao tính răn đe đối với hành vi thao túng thị trường.

Đây cũng là hồi chuông cảnh tỉnh cho các doanh nghiệp niêm yết về trách nhiệm minh bạch thông tin, công bố giao dịch và tuân thủ quy định pháp lý.

Số liệu thực tiễn: Theo thống kê năm 2024, các vụ án liên quan đến chứng khoán và tài chính chiếm khoảng 3% tổng số vụ án hình sự được xét xử, nhưng thường có quy mô lớn, tính chất phức tạp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế.

>>> Đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi và trải nghiệm dịch vụ pháp lý uy tín, nơi mọi vấn đề của bạn sẽ được giải quyết hiệu quả và nhanh chóng!

  Đặt lịch tư vấn

Vai trò của luật sư trong xét xử vụ án

5.1. Hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ: Ngay từ giai đoạn đầu, luật sư đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn đương sự chuẩn bị hồ sơ khởi kiện hoặc phản tố. Họ giúp soạn thảo đơn khởi kiện đúng quy định pháp luật, thu thập và hệ thống hóa chứng cứ liên quan, đồng thời tư vấn về mức án phí, lệ phí tòa án phải nộp theo quy định tại Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14.

5.2. Đại diện tại tòa án: Luật sư là người đại diện hợp pháp cho đương sự tại phiên xét xử sơ thẩm, phúc thẩm hoặc phiên tòa lưu động. Trong quá trình tranh tụng, luật sư trình bày quan điểm pháp lý, chất vấn đối phương, phản biện luận điểm không có lợi, từ đó bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ một cách hiệu quả, đúng trình tự tố tụng theo quy định tại Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

5.3. Tư vấn kháng cáo và giám đốc thẩm: Khi bản án được tuyên, luật sư có vai trò đánh giá tính pháp lý và nội dung bản án để xác định có nên kháng cáo hay không. Trong trường hợp phát hiện sai sót nghiêm trọng về thủ tục hoặc áp dụng pháp luật, luật sư sẽ tư vấn hướng xử lý qua thủ tục kháng cáo, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm – đảm bảo quyền lợi của thân chủ được xem xét toàn diện và đúng pháp luật.

Tầm quan trọng của tư vấn pháp lý trong xét xử

Đảm bảo quyền lợi hợp pháp: Việc được tư vấn pháp lý ngay từ đầu giúp đương sự hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình trong suốt quá trình xét xử. Từ đó, họ có thể chủ động chuẩn bị hồ sơ, lập luận và bảo vệ lợi ích một cách chính xác, đúng pháp luật.

Tránh rủi ro pháp lý: Tư vấn đúng lúc giúp hạn chế những sai sót như nộp đơn quá hạn, bỏ sót chứng cứ quan trọng hoặc vi phạm quy trình tố tụng. Đây là yếu tố then chốt để tránh bị trả hồ sơ, đình chỉ vụ án hoặc ra phán quyết bất lợi.

Tối ưu hóa kết quả tố tụng: Luật sư không chỉ hỗ trợ về thủ tục mà còn góp phần định hình chiến lược pháp lý phù hợp với từng vụ việc, đặc biệt trong các vụ án phức tạp, điển hình như vụ Trịnh Văn Quyết. Việc chuẩn bị tốt sẽ tạo lợi thế rõ rệt tại phiên tòa.

Hiệu quả thực tế từ dịch vụ tư vấn pháp lý: Theo khảo sát nội bộ của Luật Thiên Mã năm 2024, có đến 90% khách hàng sử dụng dịch vụ tư vấn pháp lý đã tiết kiệm được ít nhất 20% thời gian và chi phí trong quá trình giải quyết tranh chấp so với những người không sử dụng dịch vụ.

Dịch vụ tư vấn tại Luật Thiên Mã: Với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, Luật Thiên Mã cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý toàn diện từ giai đoạn chuẩn bị hồ sơ đến tranh tụng tại tòa án. Chúng tôi cam kết đồng hành cùng khách hàng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp một cách hiệu quả và chuyên nghiệp.

>>> Nhanh tay đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi để được giải đáp mọi thắc mắc pháp lý, đảm bảo quyền lợi và sự an tâm cho bạn!

Đặt lịch tư vấn

Quy trình xét xử vụ án, từ sơ thẩm, lưu động, đến các vụ án lớn như Trịnh Văn Quyết, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về pháp luật và tố tụng. Việc nắm rõ quy trình xét xử và có sự hỗ trợ từ luật sư giúp bảo vệ quyền lợi và tránh rủi ro pháp lý. Hãy đặt lịch tư vấn với Luật Thiên Mã ngay hôm nay để được đội ngũ luật sư đồng hành cùng bạn!