Tình trạng từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng sau ly hôn, đặc biệt đối với con cái, đang ngày càng gia tăng và trở thành một vấn đề đáng báo động. Theo thống kê của TAND Tối cao, trung bình mỗi năm có hàng nghìn vụ việc ly hôn đi kèm yêu cầu cấp dưỡng, trong đó gần 35% người được giao nghĩa vụ không thực hiện đầy đủ.
Bài viết do Luật Thiên Mã thực hiện sẽ phân tích chi tiết các quy định pháp luật về tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, xem xét có bị truy cứu hình sự không, và cách xử lý hành vi trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng theo đúng quy định pháp luật.
Nếu bạn đang gặp vấn đề trong việc yêu cầu cấp dưỡng hoặc thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng, hãy liên hệ Luật Thiên Mã để được tư vấn pháp lý kịp thời!
>>> Đặt lịch ngay để được tư vấn bởi đội ngũ luật sư hàng đầu, giúp bạn giải quyết mọi khó khăn pháp lý một cách hiệu quả!
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ TỘI TỪ CHỐI HOẶC 
Nghĩa vụ cấp dưỡng yêu cầu một người đóng góp tài sản để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người không sống chung với mình mà có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng khi người có chưa thành niên hoặc không có khả năng lao động, không có tài sản tự nuôi mình.
Điều 186 Bộ luật hình sự 2015 quy định như sau:
“Điều 186. Tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng
Người nào có nghĩa vụ cấp dưỡng và có khả năng thực tế để thực hiện việc cấp dưỡng đối với người mà mình có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quyết định của Tòa án mà từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, làm cho người được cấp dưỡng lâm tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.”
Theo đó, việc từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng được hiểu như sau:
Từ chối nghĩa vụ cấp dưỡng là trường hợp người có nghĩa vụ, có khả năng cấp dưỡng nhưng không chịu nhận nghĩa vụ cấp dưỡng.
- Ví dụ: A là nhân viên văn phòng, có thu thập 20 triệu/tháng, cha mẹ của A là B và C hiện tại không có khả năng lao động và không có tài sản gì để tự nuôi mình. Căn cứ theo Điều 111 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì A phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cha, mẹ mình. Cha mẹ A nhiều lần yêu cầu nhưng A từ chối gửi tiền cấp dưỡng cho cha mẹ thì đây là hành vi từ chối cấp dưỡng.
Trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng là trường hợp người có nghĩa vụ, có khả năng cấp dưỡng nhưng tìm cách trốn tránh như tránh mặt, bỏ trốn, giấu địa chỉ,… để không phải thực hiện nghĩa vụ.
- Ví dụ: A và B ly hôn và thỏa thuận riêng rằng A phải cấp dưỡng cho con ruột là C số tiền 1 triệu đồng/tháng do không ở chung với con. Mặc dù có đủ điều kiện cấp dưỡng nhưng B nhiều liền liên hệ gửi tiền cấp dưỡng nhưng A viện lý do, không nghe máy, không chuyển tiền thì đây là xem là hành vi trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng.
Như vậy, từ chối hoặc trốn hành nghĩa vụ cấp dưỡng là việc một người có tài sản, có khả năng cấp dưỡng theo quy định của pháp luật hoặc theo bản án, quyết định của tòa án phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho người khác có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng với mình bằng một khoản tiền hoặc tài sản khác nhưng lại không thực hiện nghĩa vụ hoặc trì hoãn, trốn tránh thực hiện nghĩa vụ đó.
Dấu hiệu pháp lý hành vi Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng
Khách thể
Hành vi từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng là hành vi xâm phạm trực tiếp đến quan hệ cấp dưỡng được pháp luật bảo vệ, ảnh hưởng đến quyền lợi của người được cấp dưỡng theo quy định của pháp luật.
Mặt khách quan
Mặt khách quan của tội này được thể hiện qua những hành vi cụ thể như sau:
- Từ chối nghĩa vụ cấp dưỡng là trường hợp người có nghĩa vụ, có khả năng cấp dưỡng nhưng không chịu nhận nghĩa vụ cấp dưỡng.
- Trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng là trường hợp người có nghĩa vụ, có khả năng cấp dưỡng nhưng tìm cách trốn tránh như tránh mặt, bỏ trốn, giấu địa chỉ,… để không phải thực hiện nghĩa vụ.
Hậu quả: Người được cấp dưỡng không nhận được tiền cấp dưỡng theo quy định. Người được cấp dưỡng lâm vào tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe (bị truy cứu trách nhiệm hình sự)
Chủ thể
Người có năng lực trách nhiệm pháp lý, có nghĩa vụ cấp dưỡng và có khả năng thực hiện việc cấp dưỡng nhưng không thực hiện.
Mặt chủ quan
Người thực hiện hành thi vi phạm với lỗi cố ý, biết rõ bản thân mình có nghĩa vụ và có khả năng cấp dưỡng nhưng cố tình không cấp dưỡng mong muốn hoặc bỏ mặc hậu quả xảy ra.
TRỐN TRÁNH NGHĨA VỤ CẤP DƯỠNG XỬ LÝ NHƯ THẾ NÀO TRÊN THỰC TẾ?
Người có hành vi từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng thì tùy vào tính chất, mức độ của hành vi mà có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, cụ thể:
2.1. Về hành chính
– Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
+ Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng giữa vợ và chồng sau khi ly hôn; từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ nuôi dưỡng giữa anh, chị, em với nhau, giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu theo quy định của pháp luật;
+ Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, nuôi dưỡng cha, mẹ; nghĩa vụ cấp dưỡng, chăm sóc con sau khi ly hôn theo quy định của pháp luật.
– Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc thực hiện nghĩa vụ đóng góp, nuôi dưỡng theo quy định.
(Điều 57 Nghị định 144/2021/NĐ-CP)
2.2. Về hình sự
Người nào có nghĩa vụ cấp dưỡng và có khả năng thực tế để thực hiện việc cấp dưỡng đối với người mà mình có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của pháp luật mà từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, thuộc một trong hai trường hợp sau và không thuộc trường hợp quy định tại Điều 380 của Bộ luật Hình sự thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:
– Làm cho người được cấp dưỡng lâm vào tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe;
– Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều 186 Bộ luật Hình sự mà còn vi phạm.
(Điều 186 Bộ luật Hình sự)
>>> Đừng chần chừ, giải pháp pháp lý tốt nhất từ luật sư đang chờ bạn – đặt lịch tư vấn ngay hôm nay!
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP VỀ HÀNH VI TRỐN TRÁNH NGHĨA VỤ CẤP DƯỠNG
- Nếu bên cấp dưỡng bị mất việc hoặc không có thu nhập, có bị xử lý không?
Trả lời: Trường hợp thực sự không có khả năng tài chính, người có nghĩa vụ cấp dưỡng cần làm đơn xin tạm hoãn, giảm mức cấp dưỡng. Nếu không có lý do chính đáng và vẫn cố tình không thực hiện, sẽ bị xử lý theo pháp luật.
- Trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng có bị cấm xuất cảnh không?
Trả lời: Có. Theo quy định của Luật Thi hành án dân sự, người không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng có thể bị áp dụng biện pháp cấm xuất cảnh để đảm bảo thi hành án.
- Có được yêu cầu tăng mức cấp dưỡng không?
Trả lời: Có. Nếu chi phí sinh hoạt, học tập của người được cấp dưỡng tăng cao hoặc người có nghĩa vụ cấp dưỡng có khả năng tài chính tốt hơn, bạn có thể yêu cầu tòa án điều chỉnh mức cấp dưỡng.
- Có thể khởi kiện yêu cầu cấp dưỡng khi người kia đã chuyển hộ khẩu đi nơi khác?
Trả lời: Có. Việc chuyển hộ khẩu không làm mất nghĩa vụ cấp dưỡng. Bạn có thể nộp đơn tại tòa án nơi người bị kiện cư trú hoặc nơi cư trú cuối cùng.
- Nếu người cấp dưỡng đang ở nước ngoài thì xử lý thế nào?
Trả lời: Có thể yêu cầu tòa án tuyên bản án vắng mặt và thực hiện ủy thác tư pháp nếu quốc gia người đó cư trú có ký hiệp định tương trợ tư pháp với Việt Nam.
Tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng không chỉ là hành vi vi phạm đạo đức mà còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng. Việc hiểu đúng quy định pháp luật tội trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng và cách xử lý sẽ giúp bạn bảo vệ quyền lợi bản thân và con cái một cách hiệu quả.
Nếu bạn cần tư vấn cụ thể, hỗ trợ thủ tục pháp lý, hãy đặt lịch hẹn ngay với Luật Thiên Mã – Đội ngũ luật sư uy tín, tận tâm và giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực hôn nhân & gia đình!
>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!
