Trong những năm gần đây, dư luận nhiều lần “dậy sóng” trước các vụ việc nâng điểm thi trong các kỳ thi quan trọng, đặc biệt là kỳ thi THPT Quốc gia. Các hành vi gian lận thi cử này không chỉ gây ảnh hưởng đến sự công bằng trong giáo dục mà còn có dấu hiệu xâm phạm nghiêm trọng pháp luật. Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chỉ trong một năm, hơn 200 bài thi đã bị điều chỉnh điểm sau quá trình điều tra, kéo theo hàng loạt cán bộ bị xử lý hình sự.
Bài viết do Luật Thiên Mã thực hiện, nhằm cung cấp góc nhìn pháp lý đầy đủ, rõ ràng về hành vi nâng điểm thi có bị truy cứu hình sự không, quy định hiện hành, chế tài xử phạt và các tình huống pháp lý liên quan. Cần tư vấn cụ thể về trường hợp nâng điểm có yếu tố hình sự? Liên hệ ngay Luật Thiên Mã để được phân tích và đánh giá chi tiết hồ sơ!
>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ HÀNH VI NÂNG ĐIỂM THI
Hành vi nâng điểm thi là một trong những hành vi vi phạm nghiêm trọng trong lĩnh vực giáo dục, đặc biệt liên quan đến tính trung thực, công bằng và khách quan trong thi cử. Pháp luật Việt Nam có các quy định cụ thể để xử lý hành vi này, tùy vào mức độ và hậu quả mà có thể bị xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Khái niệm nâng điểm thi
Hành vi nâng điểm thi có thể hiểu là: sửa bài thi, sửa điểm, can thiệp vào quy trình chấm thi, hoặc sử dụng các thủ đoạn khác để làm tăng điểm số thực tế của thí sinh trong các kỳ thi.
- Các hình thức xử lý theo pháp luật hiện hành
- a) Xử lý kỷ luật
Đối với cán bộ, giáo viên, công chức, viên chức có hành vi nâng điểm thi, hình thức xử lý có thể bao gồm:
- Khiển trách
- Cảnh cáo
- Cách chức
- Buộc thôi việc
Căn cứ: Luật Viên chức 2010, Luật Cán bộ, công chức 2008, được sửa đổi bổ sung năm 2019; Nghị định 112/2020/NĐ-CP về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức.
- b) Xử phạt hành chính
Theo Điều 9, Nghị định 04/2021/NĐ-CP (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục), hành vi gian lận trong thi cử có thể bị xử phạt như sau:
- Phạt tiền từ 5.000.000 đến 10.000.000 đồng đối với hành vi can thiệp trái phép vào bài thi, điểm thi.
- Biện pháp khắc phục: Buộc hủy kết quả thi, thu hồi bằng cấp, chứng chỉ đã cấp (nếu có).
- c) Truy cứu trách nhiệm hình sự
Nếu hành vi nâng điểm thi có tổ chức, gây hậu quả nghiêm trọng, có thể bị xử lý theo Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017:
(1) Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ – Điều 356 BLHS:
- Phạt tù từ 01 năm đến 15 năm, tùy mức độ.
- Áp dụng với cán bộ, công chức lợi dụng quyền hạn để nâng điểm, sửa điểm cho thí sinh trái quy định.
- Có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề từ 01–05 năm.
(2) Tội giả mạo trong công tác – Điều 359 BLHS:
- Nếu giả mạo bài thi, tài liệu, chữ ký… để hợp thức hóa việc nâng điểm.
- Hình phạt: từ 06 tháng đến 10 năm tù.
(3) Tội đưa hoặc nhận hối lộ – Điều 354 và 364 BLHS:
- Nếu việc nâng điểm có liên quan đến tiền bạc, vật chất, lợi ích khác.
- Người đưa hối lộ và người nhận hối lộ đều bị xử lý.
- Mức hình phạt: có thể lên đến tù chung thân, tịch thu tài sản.
MỨC XỬ PHẠT VỚI HÀNH VI NÂNG ĐIỂM THI
- XỬ LÝ KỶ LUẬT (đối với cán bộ, công chức, viên chức)
Áp dụng khi:
- Hành vi nâng điểm thi chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm.
- Người thực hiện là cán bộ, công chức, viên chức trong ngành giáo dục hoặc có liên quan đến thi cử.
Căn cứ pháp lý:
- Luật Viên chức 2010, sửa đổi 2019
- Luật Cán bộ, công chức 2008, sửa đổi 2019
- Nghị định 112/2020/NĐ-CP về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức
Hình thức kỷ luật:
| Mức độ vi phạm | Hình thức kỷ luật |
| Vi phạm nhẹ (lần đầu, hậu quả chưa nghiêm trọng) | Khiển trách / Cảnh cáo |
| Vi phạm nghiêm trọng | Cách chức |
| Vi phạm rất nghiêm trọng, cố ý, có tổ chức | Buộc thôi việc |
- XỬ PHẠT HÀNH CHÍNH
Áp dụng khi:
- Cá nhân, tổ chức vi phạm quy chế thi mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
Căn cứ pháp lý:
- Nghị định 04/2021/NĐ-CP, Điều 9 (về xử phạt hành chính trong giáo dục)
Mức phạt cụ thể:
| Hành vi | Mức phạt tiền | Biện pháp bổ sung |
| Can thiệp trái phép vào bài thi, điểm thi (như nâng điểm) | 5.000.000 – 10.000.000 đồng | Buộc hủy kết quả thi, thu hồi bằng cấp/chứng chỉ đã cấp |
- TRUY CỨU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ
Áp dụng khi:
- Hành vi nâng điểm thi có tổ chức, nghiêm trọng, có động cơ vụ lợi, hoặc gây hậu quả lớn.
Căn cứ pháp lý: Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017
| Tội danh | Điều luật | Mức phạt chính | Mức phạt bổ sung |
| Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ | Điều 356 | 1–15 năm tù (tùy mức độ) | Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề (1–5 năm) |
| Giả mạo trong công tác (giả chữ ký, bài thi…) | Điều 359 | 6 tháng – 10 năm tù | Cấm đảm nhiệm chức vụ |
| Đưa hối lộ / Nhận hối lộ (nếu có đưa – nhận tiền để nâng điểm) | Điều 354, 364 | 2–20 năm tù hoặc tù chung thân | Tịch thu tài sản, cấm đảm nhiệm chức vụ |
>>> Đừng chần chừ, giải pháp pháp lý tốt nhất từ luật sư đang chờ bạn – đặt lịch tư vấn ngay hôm nay!
CÁCH XỬ LÝ KHI PHÁT HIỆN HÀNH VI NÂNG ĐIỂM THI
Việc phát hiện và xử lý hành vi nâng điểm thi cần được thực hiện theo đúng trình tự pháp luật để đảm bảo tính minh bạch và khách quan. Người dân, học sinh – sinh viên, cán bộ ngành giáo dục hoặc bất kỳ tổ chức nào khi phát hiện dấu hiệu nâng điểm đều có quyền và nghĩa vụ thông báo tới cơ quan có thẩm quyền.
- Gửi đơn tố cáo đến cơ quan chức năng
Cá nhân hoặc tổ chức có thể gửi đơn tố cáo đến một trong các cơ quan sau:
- Sở Giáo dục và Đào tạo địa phương
- Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo
- Cơ quan công an cấp huyện, tỉnh nơi tổ chức kỳ thi
- Cơ quan điều tra thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao (trong trường hợp nghiêm trọng)
Nội dung đơn tố cáo cần thể hiện rõ:
- Hành vi cụ thể bị nghi ngờ nâng điểm
- Thời gian, địa điểm, đối tượng có liên quan
- Bằng chứng (nếu có): bài thi, kết quả trước và sau chấm, thông tin từ nội bộ, bản ghi âm, tài liệu nội bộ…
- Yêu cầu tổ chức thanh tra, kiểm tra độc lập
Phụ huynh hoặc học sinh có thể gửi đơn yêu cầu phúc khảo hoặc thanh tra kết quả bài thi. Trong nhiều vụ việc, từ yêu cầu phúc khảo đơn lẻ, các sai phạm hệ thống trong khâu chấm thi đã bị phanh phui.
Đặc biệt: Nếu bài thi có dấu hiệu bị chỉnh sửa, thay thế tờ giấy thi hoặc can thiệp file điện tử, việc phúc khảo sẽ giúp làm rõ điểm bất thường để chuyển cho cơ quan điều tra.
- Phối hợp với cơ quan điều tra nếu được yêu cầu
Người phát hiện, tố cáo hoặc liên quan đến vụ việc nên phối hợp cung cấp thông tin, chứng cứ và tham gia đối chất theo triệu tập hợp pháp. Trường hợp che giấu hoặc từ chối cung cấp thông tin có thể bị xem xét vi phạm pháp luật.
- Theo dõi tiến trình xử lý vụ việc
Sau khi tố cáo, người dân có quyền đề nghị được thông báo kết quả giải quyết theo quy định của Luật Tố cáo 2018. Nếu quá thời hạn nhưng không được xử lý, có thể khiếu nại hành vi chậm trễ hoặc gửi đơn đến cấp cao hơn.
- Bảo vệ quyền lợi của bản thân và người thân liên quan
Trong trường hợp là thí sinh liên quan đến vụ việc (bị nâng điểm không rõ lý do, hoặc bị ép buộc tiếp tay…), người học có thể yêu cầu:
- Luật sư bảo vệ trong quá trình điều tra
- Trình bày rõ hoàn cảnh, chứng minh không có chủ ý gian lận
- Làm đơn xin giảm nhẹ, đơn từ chối hành vi nâng điểm
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
- Phụ huynh nhờ nâng điểm cho con có bị xử lý hình sự không?
Trả lời: Có. Nếu đưa tiền hoặc lợi ích để nâng điểm, phụ huynh có thể bị truy cứu về tội đưa hối lộ theo Điều 364 BLHS.
- Thí sinh biết mình được nâng điểm nhưng không tố giác thì có phạm tội không?
Trả lời: Trong trường hợp thí sinh chủ động cấu kết để nâng điểm, có thể bị xem xét đồng phạm. Tuy nhiên, nếu không chủ động và không có hành vi gian lận, trách nhiệm hình sự sẽ không đặt ra.
- Cán bộ coi thi chỉ giúp sửa 1 câu trắc nghiệm có bị truy cứu hình sự không?
Trả lời: Có thể. Dù chỉ là hành vi nhỏ, nếu làm thay đổi kết quả thi và vi phạm quy trình chấm thi, vẫn có thể bị truy cứu hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
- Làm sao để chứng minh có hành vi nâng điểm?
Trả lời: Cần có bằng chứng như kết quả chấm phúc khảo, tài liệu nội bộ, file chấm thi, dữ liệu điểm chấm gốc bị chỉnh sửa… Việc chứng minh cần cơ quan điều tra phối hợp với chuyên gia.
- Nếu đã nâng điểm và nhập học, sau này bị phát hiện sẽ xử lý thế nào?
Trả lời: Kết quả thi và quyết định trúng tuyển sẽ bị hủy, người được nâng điểm sẽ bị buộc thôi học và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu đồng phạm.
Hành vi nâng điểm trong thi cử không chỉ vi phạm quy định ngành giáo dục mà còn có thể dẫn đến truy cứu trách nhiệm hình sự nghiêm khắc nếu cấu thành tội phạm theo Bộ luật Hình sự. Cần hết sức cẩn trọng trong việc tham gia hoặc tiếp tay cho hành vi gian lận này, đặc biệt là từ phụ huynh và cán bộ ngành giáo dục.
Bạn cần luật sư phân tích hành vi, tư vấn hướng xử lý hoặc bào chữa? Hãy liên hệ Luật Thiên Mã để được tư vấn chuyên sâu, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp một cách kịp thời và hiệu quả.
>>> Đừng để rắc rối pháp lý làm bạn kiệt sức, hao tiền và mất cơ hội! Đặt lịch tư vấn với Luật sư ngay hôm nay – chỉ một phí nhỏ, luật sư uy tín giúp bạn xử lý nhanh gọn. Hoàn phí khi dùng thuê luật sư trọn gói sau tư vấn. Thanh toán gấp để tư vấn pháp lý tránh thiệt hại thêm!
