Bị chậm trả lương, nợ lương hoặc trả lương không đúng thỏa thuận không chỉ gây ảnh hưởng đến đời sống người lao động mà còn vi phạm nghiêm trọng quyền lợi được pháp luật bảo vệ. Trong những trường hợp như vậy, kiện đòi tiền lương là biện pháp pháp lý cần thiết và chính đáng để người lao động tự bảo vệ mình trước hành vi sai phạm của người sử dụng lao động.

Bài viết dưới đây, được biên soạn bởi Luật sư tại Luật Thiên Mã, sẽ giúp bạn hiểu rõ căn cứ pháp lý, trình tự khởi kiện và các bước cần chuẩn bị khi yêu cầu đòi lương theo Bộ luật Lao động 2019 và Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Nếu bạn đang gặp tình trạng bị nợ lương hoặc trả lương sai, hãy đặt lịch tư vấn tại Luật Thiên Mã để được hỗ trợ khởi kiện hiệu quả và đúng pháp luật.

Khái niệm và cơ sở pháp lý của kiện đòi tiền lương

1.1. Kiện đòi tiền lương là gì?

Kiện đòi tiền lương là việc người lao động thực hiện quyền khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền nhằm yêu cầu người sử dụng lao động trả tiền lương, phụ cấp, tiền làm thêm giờ hoặc các khoản thu nhập khác theo thỏa thuận trong hợp đồng lao động hoặc quy định của pháp luật.

Theo Điều 31 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, tranh chấp tiền lương là một trong những dạng tranh chấp lao động cá nhân được Tòa án giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự.

Hành vi không trả lương, trả lương không đúng hạn hoặc trả không đầy đủ là hành vi vi phạm pháp luật, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi chính đáng của người lao động.

1.2. Cơ sở pháp lý

Việc khởi kiện đòi tiền lương được điều chỉnh bởi các quy định pháp luật cụ thể như sau:

• Điều 94 Bộ luật Lao động 2019: Quy định rõ nghĩa vụ của người sử dụng lao động phải trả lương đầy đủ, đúng hạn cho người lao động. Nếu vi phạm, người lao động có quyền khiếu nại, tố cáo hoặc khởi kiện.
• Điều 179 Bộ luật Lao động 2019: Hướng dẫn trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp lao động cá nhân, trong đó bao gồm tranh chấp về tiền lương. Người lao động được khởi kiện tại Tòa án mà không bắt buộc phải qua hòa giải đối với tranh chấp về tiền lương.
• Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015: Quy định thủ tục khởi kiện, thẩm quyền của Tòa án, thời hiệu khởi kiện (thường là 1 năm kể từ ngày phát hiện quyền lợi bị xâm phạm), cùng các quyền và nghĩa vụ của các bên trong quá trình tố tụng.

Thực tiễn áp dụng: Theo báo cáo của Tòa án Nhân dân Tối cao năm 2024, có khoảng 10.000 vụ án lao động liên quan đến tranh chấp tiền lương được thụ lý trên cả nước. Trong đó, các tranh chấp phổ biến bao gồm:

• Không trả lương khi người lao động nghỉ việc.
• Trả lương chậm hoặc trả không đủ so với hợp đồng.
• Không thanh toán tiền lương làm thêm giờ, tiền thưởng, phụ cấp.
• Không chốt và thanh toán lương tháng cuối cùng khi chấm dứt hợp đồng.

>>> Thanh toán phí tư vấn hôm nay để nhận được giải pháp pháp lý tối ưu từ luật sư, bảo vệ quyền lợi của bạn một cách tốt nhất!

  Đặt lịch tư vấn

Các trường hợp khởi kiện đòi tiền lương:

2.1. Chậm trả hoặc không trả tiền lương

Theo Điều 94 Bộ luật Lao động 2019, người sử dụng lao động có nghĩa vụ trả lương đầy đủ và đúng hạn. Người lao động có quyền khởi kiện khi:

• Bị trả lương chậm, không đúng thời gian quy định trong hợp đồng.
• Bị nợ lương kéo dài không có lý do chính đáng.
• Không được trả lương do đơn phương nghỉ việc hợp pháp nhưng bị gây khó dễ.

2.2. Trả lương không đúng thỏa thuận

Người sử dụng lao động vi phạm cam kết về tiền lương, chế độ đãi ngộ như:

• Trả lương thấp hơn mức lương tối thiểu vùng, trái với quy định của Chính phủ.
• Không chi trả phụ cấp, tiền thưởng, tiền làm thêm giờ, hoa hồng, tiền ăn ca… theo hợp đồng hoặc nội quy, thỏa ước lao động.
• Điều này gây ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập và quyền lợi của người lao động, là căn cứ để khởi kiện đòi lại quyền lợi chính đáng.

2.3. Nợ lương sau khi chấm dứt hợp đồng lao động

Theo Điều 48 Bộ luật Lao động 2019, trong vòng 14 ngày kể từ ngày chấm dứt hợp đồng, người sử dụng lao động phải hoàn tất việc thanh toán mọi khoản tiền cho người lao động.

• Nếu người lao động nghỉ việc nhưng không được thanh toán đầy đủ tiền lương, tiền phép chưa nghỉ, trợ cấp thôi việc, thì có quyền khởi kiện.
• Đây là tình huống rất phổ biến. Theo thống kê năm 2024, 50% các vụ án lao động về tiền lương liên quan đến việc nợ lương sau khi chấm dứt hợp đồng.

Thời hiệu khởi kiện đòi tiền lương

Tiền lương là quyền lợi cơ bản và chính đáng của người lao động. Khi xảy ra tranh chấp, người lao động có quyền khởi kiện để bảo vệ quyền lợi, nhưng cần lưu ý thời hiệu khởi kiện để không bị từ chối thụ lý.

3.1. Quy định về thời hiệu

Theo Điều 181 Bộ luật Lao động 2019, thời hiệu khởi kiện đối với tranh chấp về tiền lương là 01 năm, tính từ ngày người lao động biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.

Áp dụng cho các trường hợp như:

• Bị nợ lương, trả lương không đúng kỳ hạn;
• Bị khấu trừ lương trái luật;
• Không được thanh toán lương khi chấm dứt hợp đồng…

3.2. Cách tính thời hiệu

Thời hiệu không tính từ ngày phát sinh hợp đồng, mà được xác định cụ thể từ:

• Ngày lương lẽ ra phải được trả theo thỏa thuận trong hợp đồng lao động;
• Hoặc ngày người lao động nhận ra hành vi xâm phạm quyền lợi (thường là ngày chậm trả lương, hoặc ngày có bảng lương sai lệch).

Ví dụ: nếu đến ngày 5 hằng tháng phải nhận lương nhưng không được trả, thì thời hiệu sẽ tính từ ngày 5 của tháng đó.

3.3. Trường hợp ngoại lệ

Theo quy định tại khoản 3 Điều 181 Bộ luật Lao động 2019, thời hiệu khởi kiện không áp dụng đối với:

• Tranh chấp liên quan đến bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp;
• Các quyền lợi về bảo hiểm sẽ do cơ quan bảo hiểm hoặc tòa án giải quyết không giới hạn thời hiệu, nếu có căn cứ rõ ràng.

Số liệu gần nhất: Theo báo cáo năm 2024 của ngành Tòa án, có đến 12% vụ kiện đòi tiền lương bị từ chối thụ lý do người lao động khởi kiện sau thời hiệu 1 năm, cho thấy đây là điểm người lao động cần đặc biệt lưu ý để không mất quyền lợi.

Thủ tục khởi kiện đòi tiền lương

4.1. Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện

Người lao động có quyền khởi kiện khi bị người sử dụng lao động chậm trả, nợ hoặc không thanh toán tiền lương đúng hạn. Hồ sơ khởi kiện cần được chuẩn bị đầy đủ theo quy định tại Điều 189 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, bao gồm:

• Đơn khởi kiện (nêu rõ yêu cầu đòi tiền lương và căn cứ pháp lý)
• Hợp đồng lao động hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ lao động
• Bảng lương, sao kê tài khoản, sổ chấm công, quyết định tăng/giảm lương (nếu có)
• Chứng cứ chứng minh việc không được trả lương, như: email, tin nhắn, biên bản làm việc, cam kết thanh toán…

4.2. Nộp đơn tại Tòa án

Theo Điều 35 và Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, người lao động nộp hồ sơ tại:

• Tòa án Nhân dân cấp huyện nơi người sử dụng lao động đặt trụ sở chính hoặc nơi người lao động trực tiếp làm việc
• Trong trường hợp đặc biệt (như tranh chấp có yếu tố nước ngoài), Tòa án cấp tỉnh sẽ có thẩm quyền giải quyết

4.3. Quy trình thụ lý và giải quyết

Sau khi tiếp nhận đơn, Tòa án:

• Thụ lý vụ án trong 5 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ (Điều 191)
• Tiến hành hòa giải bắt buộc (trừ trường hợp luật quy định không cần hòa giải)
• Nếu hòa giải không thành, vụ án sẽ được đưa ra xét xử sơ thẩm theo đúng trình tự tố tụng (Điều 202)

Số liệu thực tế: Theo thống kê năm 2024 của ngành Tòa án, thời gian trung bình để giải quyết một vụ án đòi tiền lương là từ 3 đến 4 tháng, tùy theo tính chất vụ việc và khả năng hợp tác giữa các bên.

>>> Đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi và trải nghiệm dịch vụ pháp lý uy tín, nơi mọi vấn đề của bạn sẽ được giải quyết hiệu quả và nhanh chóng!

  Đặt lịch tư vấn

Điều kiện khởi kiện đòi tiền lương

5.1. Tranh chấp đã qua hòa giải

Theo Điều 180 Bộ luật Lao động 2019, người lao động có thể khởi kiện yêu cầu trả lương sau khi tiến hành hòa giải tại cơ sở (thông qua hòa giải viên lao động). Tuy nhiên, trong một số trường hợp nhất định, không bắt buộc phải hòa giải, như:

• Người lao động bị sa thải, đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái luật
• Hai bên từ chối hòa giải hoặc hòa giải không thành

5.2. Có chứng cứ chứng minh

Người lao động cần cung cấp các tài liệu, bằng chứng chứng minh việc bị nợ hoặc trả thiếu lương, bao gồm:

• Hợp đồng lao động, bảng chấm công, bảng lương
• Quyết định tuyển dụng, điều chuyển công việc, phụ lục hợp đồng (nếu có)
• Tin nhắn, email trao đổi về tiền lương, biên bản làm việc với doanh nghiệp
  Những chứng cứ này có giá trị xác minh mối quan hệ lao động và mức lương thỏa thuận.

5.3. Còn thời hiệu khởi kiện

Người lao động cần khởi kiện trong thời hiệu 01 năm kể từ ngày phát hiện quyền lợi bị xâm phạm (kể từ ngày bị nợ lương, bị trả lương sai…). Nếu quá thời hạn này, Tòa án có thể từ chối thụ lý hoặc đình chỉ vụ án theo quy định tại Điều 190 Bộ luật Lao động 2019.

Theo báo cáo năm 2024, 18% vụ kiện đòi tiền lương bị đình chỉ do không có biên bản hòa giải hợp lệ hoặc thiếu chứng cứ chứng minh khoản tiền lương bị nợ. Điều này cho thấy người lao động cần chuẩn bị kỹ lưỡng hồ sơ và tuân thủ đúng thủ tục pháp lý để bảo vệ quyền lợi của mình.

Khó khăn và giải pháp khi khởi kiện đòi tiền lương

6.1. Khó khăn trong thu thập chứng cứ

Một trong những khó khăn phổ biến là người lao động không có đầy đủ giấy tờ chứng minh quan hệ lao động hoặc mức lương được thỏa thuận. Các tài liệu như hợp đồng lao động, bảng lương, quyết định tuyển dụng hoặc giấy xác nhận làm việc thường do người sử dụng lao động nắm giữ và có thể từ chối cung cấp, gây bất lợi cho người lao động khi khởi kiện.

6.2. Chi phí và thời gian khởi kiện

Thời gian giải quyết một vụ kiện đòi tiền lương có thể kéo dài nhiều tháng, trong khi người lao động có thể đang gặp khó khăn về tài chính. Chi phí tạm ứng án phí, đi lại, nộp hồ sơ và chờ đợi các thủ tục tố tụng cũng là những gánh nặng đáng kể, khiến nhiều người lao động ngại khởi kiện dù bị xâm phạm quyền lợi rõ ràng.

6.3. Giải pháp đề xuất

Để giúp người lao động bảo vệ quyền lợi về tiền lương hiệu quả, cần:

• Tham khảo ý kiến luật sư sớm để được hướng dẫn thu thập chứng cứ thay thế (như tin nhắn, email, nhân chứng, sao kê tài khoản ngân hàng nếu nhận lương qua chuyển khoản);
• Tận dụng cơ chế hòa giải tại tòa án hoặc cơ quan lao động nhằm giảm thiểu thời gian và chi phí tố tụng;
• Nâng cao nhận thức về quyền lao động để người lao động biết cách tự lưu trữ hồ sơ, tài liệu khi bắt đầu công việc.

Theo thống kê năm 2024, có đến 40% vụ kiện đòi tiền lương được giải quyết thành công thông qua hòa giải trước xét xử, nhờ vào việc có hỗ trợ pháp lý kịp thời và chiến lược phù hợp.

6.4. Dịch vụ tư vấn tại Luật Thiên Mã

Luật Thiên Mã cung cấp dịch vụ pháp lý chuyên sâu trong lĩnh vực lao động, đặc biệt là tranh chấp tiền lương:

• Tư vấn cách xác lập và bảo vệ quyền yêu cầu trả lương;
• Hướng dẫn thu thập chứng cứ và chuẩn bị hồ sơ khởi kiện;
• Đại diện thương lượng, hòa giải hoặc tham gia tố tụng tại tòa;
• Cam kết đồng hành bảo vệ quyền lợi hợp pháp, tối đa hóa hiệu quả với chi phí hợp lý.

Với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm và am hiểu thực tiễn, Luật Thiên Mã là điểm tựa pháp lý đáng tin cậy cho người lao động trong các vụ kiện đòi tiền lương.

>>> Thanh toán phí tư vấn hôm nay để nhận được giải pháp pháp lý tối ưu từ luật sư, bảo vệ quyền lợi của bạn một cách tốt nhất!

  Đặt lịch tư vấn

Kiện đòi tiền lương là công cụ pháp lý quan trọng giúp người lao động bảo vệ quyền lợi khi bị xâm phạm, được quy định rõ trong Bộ luật Lao động 2019 và Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Để khởi kiện hiệu quả, người lao động cần chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, tuân thủ thời hiệu và đáp ứng các điều kiện pháp lý. Hãy liên hệ Luật Thiên Mã để được tư vấn chuyên sâu.