Thực tế hiện nay cho thấy, nhiều hợp đồng, thỏa thuận dân sự bị Tòa án tuyên vô hiệu do không đáp ứng điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự. Việc này dẫn đến thiệt hại lớn cho các bên, như mất quyền lợi, phải hoàn trả tài sản, hoặc không thể thi hành hợp đồng.
Trong bài viết này, Luật Thiên Mã sẽ phân tích rõ các điều kiện hiệu lực của giao dịch dân sự theo quy định pháp luật hiện hành, cập nhật tình huống thực tiễn, và lưu ý giúp bạn phòng ngừa rủi ro ngay từ bước lập giao dịch. Nếu bạn đang phân vân về hiệu lực pháp lý của một giao dịch cụ thể, hãy đặt lịch tư vấn với luật sư tại Luật Thiên Mã để được hỗ trợ chính xác.
>>> Liên hệ ngay để được hỗ trợ pháp lý tận tâm và chuyên nghiệp từ các luật sư, giúp bạn an tâm hơn trong mọi quyết định!
GIAO DỊCH DÂN SỰ LÀ GÌ? ĐIỀU KIỆN CÓ HIỆU LỰC CỦA GIAO DỊCH DÂN SỰ THEO BỘ LUẬT DÂN SỰ
Căn cứ theo quy định tại Điều 116 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự được định nghĩa như sau:
“Giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.”
Trong đó, hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự (Điều 385 Bộ luật Dân sự 2015)
Thông thường, hành vi pháp lý đơn phương được hiểu là sự thể hiện ý chí của một bên làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự. Ví dụ: lập di chúc, hứa thưởng,..
Hình thức của giao dịch dân sự:
Theo Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015, các hình thức của giao dịch dân sự bao gồm:
– Giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.
– Giao dịch dân sự thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử được coi là giao dịch bằng văn bản.
– Trường hợp luật quy định giao dịch dân sự phải được thể hiện bằng văn bản có công chứng, chứng thực, đăng ký thì phải tuân theo quy định đó.
Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
Theo quy định tại Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau đây:
– Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;
– Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;
– Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
Hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự trong trường hợp luật có quy định (Ví dụ: hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất bắt buộc phải lập thành văn bản có công chứng hoặc chứng thực).
GIAO DỊCH DÂN SỰ CÓ THỂ BỊ VÔ HIỆU TRONG NHỮNG TRƯỜNG HỢP NÀO?
Có 07 trường hợp giao dịch dân sự bị vô hiệu như sau:
– Giao dịch dân sự vô hiệu do vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội. (Điều 123)
– Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo. (Điều 124)
– Giao dịch dân sự vô hiệu do người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập, thực hiện. (Điều 125)
– Giao dịch dân sự vô hiệu do bị nhầm lẫn. (Điều 126 )
– Giao dịch dân sự vô hiệu do bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép. (Điều 127 )
– Giao dịch dân sự vô hiệu do người xác lập không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình. (Điều 128)
– Giao dịch dân sự vô hiệu do không tuân thủ quy định về hình thức. (Điều 129)
HẬU QUẢ PHÁP LÝ CỦA GIAO DỊCH DÂN SỰ VÔ HIỆU
Căn cứ theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu:
– Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.
– Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.
Trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả.
– Bên ngay tình trong việc thu hoa lợi, lợi tức không phải hoàn trả lại hoa lợi, lợi tức đó.
– Bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường.
– Việc giải quyết hậu quả của giao dịch dân sự vô hiệu liên quan đến quyền nhân thân do Bộ luật Dân sự 2015, luật khác có liên quan quy định.
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP VỀ ĐIỀU KIỆN HIỆU LỰC CỦA GIAO DỊCH DÂN SỰ
- Giao dịch dân sự bằng lời nói có được coi là có hiệu lực không?
Có, nếu pháp luật không quy định bắt buộc bằng văn bản hoặc không yêu cầu công chứng/chứng thực, thì giao dịch dân sự bằng lời nói vẫn có thể có hiệu lực pháp lý. Tuy nhiên, để tránh tranh chấp, các bên nên lập văn bản làm chứng cứ xác nhận giao dịch đã diễn ra.
- Có thể xác lập giao dịch dân sự với người nước ngoài không hiểu tiếng Việt không?
Có thể, nhưng phải đảm bảo yếu tố tự nguyện và hiểu rõ nội dung. Trường hợp một bên là người nước ngoài, nên có người phiên dịch hợp pháp, hoặc lập văn bản song ngữ để chứng minh sự đồng thuận minh bạch và tránh nguy cơ giao dịch bị tuyên vô hiệu do không nhận thức đầy đủ nội dung.
- Giao dịch dân sự ký bằng chữ ký điện tử có giá trị pháp lý không?
Có, nếu chữ ký điện tử đáp ứng đủ điều kiện theo Luật Giao dịch điện tử (ví dụ: chữ ký được xác thực bằng chứng thư số hợp lệ). Giao dịch có thể có hiệu lực như văn bản giấy nếu các yếu tố xác minh, lưu trữ và bảo mật được đảm bảo.
- Nếu chỉ một phần nội dung giao dịch vi phạm điều cấm, toàn bộ giao dịch có bị vô hiệu không?
Không nhất thiết. Theo pháp luật, nếu phần vi phạm có thể tách ra khỏi phần còn lại, thì chỉ phần vi phạm bị vô hiệu. Tuy nhiên, nếu nội dung vi phạm ảnh hưởng đến mục đích chính của toàn bộ giao dịch, thì toàn bộ giao dịch sẽ bị tuyên vô hiệu.
- Có thể ủy quyền cho người khác thay mặt xác lập giao dịch dân sự không?
Có, việc ủy quyền được pháp luật cho phép, tuy nhiên phải đảm bảo người đại diện có đủ năng lực hành vi dân sự, văn bản ủy quyền hợp pháp, và phạm vi ủy quyền rõ ràng. Nếu người đại diện vượt quá phạm vi, bên ủy quyền có quyền từ chối thực hiện nghĩa vụ từ giao dịch đó.
Việc đánh giá đầy đủ điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự là bước quan trọng giúp các cá nhân và doanh nghiệp bảo vệ quyền lợi, tránh tranh chấp, tiết kiệm thời gian và chi phí xử lý rủi ro pháp lý.
Nếu bạn đang chuẩn bị ký kết hợp đồng hoặc nghi ngờ giao dịch có dấu hiệu vô hiệu, đừng chần chừ — hãy liên hệ ngay với Luật Thiên Mã để được tư vấn và hỗ trợ đầy đủ nhất.
>>> Cơ hội thoát khỏi vòng xoáy mất tiền, mất sức và trì hoãn vì pháp lý! Đặt lịch tư vấn với Luật sư hôm nay – chỉ một phí nhỏ, bạn được luật sư hàng đầu hỗ trợ, bảo vệ lợi ích tối đa. Thanh toán ngay để thay đổi tình thế!
