Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ số và mạng xã hội, hành vi vi phạm quyền tác giả diễn ra ngày càng phổ biến và tinh vi. Từ việc sao chép trái phép tác phẩm văn học, nghệ thuật, phần mềm máy tính đến việc sử dụng hình ảnh, video, nội dung số không xin phép, thực trạng xâm phạm quyền tác giả đang đặt ra thách thức lớn đối với cá nhân, tổ chức sáng tạo. Theo thống kê của Cục Bản quyền tác giả, mỗi năm có hàng nghìn vụ việc được ghi nhận và xử lý, song con số thực tế có thể còn cao hơn nhiều lần.
Bài viết được Công ty Luật Thiên Mã biên soạn nhằm phân tích rõ các hành vi vi phạm quyền tác giả, quy định xử lý theo pháp luật Việt Nam, và gợi ý giải pháp bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Nếu bạn đang lo lắng về việc nội dung của mình bị xâm phạm hoặc muốn tư vấn trước khi thực hiện sản phẩm sáng tạo – đặt lịch ngay với Luật Thiên Mã để được hỗ trợ chi tiết.
>>> Đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi và trải nghiệm dịch vụ pháp lý uy tín, nơi mọi vấn đề của bạn sẽ được giải quyết hiệu quả và nhanh chóng!
THỰC TRẠNG XÂM PHẠM QUYỀN TÁC GIẢ TẠI VIỆT NAM HIỆN NAY
Hiện nay, tình trạng xâm phạm quyền tác giả tại Việt Nam diễn biến ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt trên nền tảng số. Theo báo cáo của Bộ Văn hóa – Thông tin – Du lịch (Bộ VHTTDL), thanh tra chuyên ngành đã xử lý gần 1 triệu tác phẩm vi phạm mỗi năm, bao gồm hàng nghìn đầu sách, phần mềm, phim ảnh và nội dung đăng tải trái phép trên Internet, với tổng mức xử phạt hành chính lên tới hơn 10 tỷ đồng.
Cùng với đó, khoảng 400 website cung cấp video phim và nhạc vi phạm đang hoạt động, mà phần lớn nội dung không được cấp phép. Riêng lĩnh vực âm nhạc, có tới 200 trang web lậu phát tán phim và sản phẩm văn hóa, thu hút hơn 120 triệu lượt xem mỗi tháng; trong khi các trang phát sóng bóng đá cũng ghi nhận khoảng 1,5 tỷ lượt xem mỗi mùa giải. Mức độ vi phạm có tính hệ thống—sao chép số, chia sẻ trái phép và sử dụng công nghệ để che giấu hành vi, khiến việc kiểm soát gặp khó do môi trường trực tuyến xuyên biên giới và năng lực thực thi còn hạn chế . Đây là thực trạng nghiêm trọng, gây tổn thất lớn cho tác giả, doanh nghiệp sáng tạo và ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển ngành công nghiệp văn hóa – sáng tạo ở Việt Nam.
QUYỀN TÁC GIẢ LÀ GÌ? HÀNH VI XÂM PHẠM QUYỀN TÁC GIẢ ĐƯỢC HIỂU NHƯ THẾ NÀO?
Căn cứ theo Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi khoản 2 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009) quy định: Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.
Hành vi nào được coi là xâm phạm quyền tác giả?
Căn cứ theo Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 được sửa đổi bởi khoản 8 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2023) quy định về hành vi xâm phạm quyền tác giả như sau:
– Xâm phạm quyền nhân thân quy định tại Điều 19 của Luật này.
– Xâm phạm quyền tài sản quy định tại Điều 20 của Luật này.
– Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ quy định tại các điều 25, 25a và 26 của Luật này.
– Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu biện pháp công nghệ hữu hiệu do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình nhằm thực hiện hành vi quy định tại Điều này và Điều 35 của Luật này.
– Sản xuất, phân phối, nhập khẩu, chào bán, bán, quảng bá, quảng cáo, tiếp thị, cho thuê hoặc tàng trữ nhằm mục đích thương mại các thiết bị, sản phẩm hoặc linh kiện, giới thiệu hoặc cung cấp dịch vụ khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị, sản phẩm, linh kiện hoặc dịch vụ đó được sản xuất, sử dụng nhằm vô hiệu hóa biện pháp công nghệ hữu hiệu bảo vệ quyền tác giả.
– Cố ý xóa, gỡ bỏ hoặc thay đổi thông tin quản lý quyền mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền tác giả theo quy định của pháp luật.
– Cố ý phân phối, nhập khẩu để phân phối, phát sóng, truyền đạt hoặc cung cấp đến công chúng bản sao tác phẩm khi biết hoặc có cơ sở để biết thông tin quản lý quyền đã bị xóa, gỡ bỏ, thay đổi mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả; khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền tác giả theo quy định của pháp luật.
– Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ quy định để được miễn trừ trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian quy định tại khoản 3 Điều 198b của Luật này
CÁCH XỬ LÝ HÀNH VI XÂM PHẠM QUYỀN TÁC GIẢ THEO QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT
Biện pháp dân sự
Căn cứ tại Điều 202 Luật sở hữu trí tuệ 2005 thì Tòa án áp dụng các biện pháp dân sự sau
– Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm;
– Buộc xin lỗi, cải chính công khai;
– Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự;
– Buộc bồi thường thiệt hại;
– Buộc tiêu hủy hoặc buộc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ.
Biện pháp hành chính
Theo Điều 2 Nghị định 131/2013/NĐ-CP khung phạt tiền, thẩm quyền phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
– Mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan đối với cá nhân là 250.000.000 đồng, đối với tổ chức là 500.000.000 đồng
-Mức phạt cụ thể đối với một số hành vi xâm phạm quyền tác giả theo Nghị định 131/2013/NĐ-CP
+ Đối với hành vi tự ý sửa chữa, cắt xén tác phẩm gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng
+ Đối với hành vi công bố tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng
+ Đối với hành vi sao chép tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 35.000.000 đồng
+ Đối với hành vi cố ý xóa hoặc thay đổi thông tin quản lý quyền tác giả dưới hình thức điện tử (áp dụng đối với bản gốc và bản sao tác phẩm phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.
– Ngoài ra, còn các hành vi khác và hình phạt bổ sung đối với từng hành vi khác nhau như:
+ Tịch thu, tiêu hủy, tái xuất tang vật vi phạm;
+ Cải chính công khai, sửa lại các nội dung sai lệch khi công bố;
Truy cứu trách nhiệm hình sự
Tại Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan
Theo đó, người nào cố ý thực hiện một trong các hành vi Sao chép tác phẩm, Phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, Xâm phạm quyền tác giả phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
Vậy hành vi vi phạm do cá nhân, tổ chức xâm phạm quyền tác giả sẽ tùy vào mức độ, tính chất khác nhau thì sẽ bị xử lý về mặt hành chính, dân sự hoặc hình sự.
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP VỀ VI PHẠM QUYỀN TÁC GIẢ
- Đăng lại bài viết, hình ảnh trên mạng xã hội có bị coi là hành vi vi phạm quyền tác giả không?
Có thể. Nếu bài viết, hình ảnh đó đã được đăng ký bản quyền hoặc có dấu hiệu thể hiện quyền sở hữu của tác giả, việc chia sẻ lại mà không ghi nguồn hoặc không xin phép có thể bị xem là hành vi xâm phạm quyền tác giả, đặc biệt nếu sử dụng với mục đích thương mại hoặc xuyên tạc nội dung gốc.
- Tác phẩm chưa đăng ký bản quyền thì có được pháp luật bảo hộ không?
Có. Theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam, quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định, không phụ thuộc vào thủ tục đăng ký. Tuy nhiên, việc đăng ký vẫn cần thiết nếu muốn dễ dàng xử lý hành vi vi phạm quyền tác giả trong tranh chấp.
- Tôi có thể kiện người khác vì sao chép nội dung trên website của mình không?
Được. Nếu bạn có bằng chứng chứng minh nội dung thuộc quyền sở hữu của mình và đối tượng đã sử dụng trái phép, bạn có thể khởi kiện dân sự tại Tòa án hoặc đề nghị xử lý hành chính theo quy định về xử lý hành vi xâm phạm quyền tác giả.
- Sử dụng một phần tác phẩm gốc có được coi là vi phạm không?
Có thể có, tùy vào tỷ lệ sử dụng, mục đích sử dụng và việc có ghi rõ nguồn hay không. Dù chỉ sử dụng trích đoạn, nếu hành vi gây thiệt hại đến quyền lợi của tác giả hoặc làm sai lệch ý nghĩa tác phẩm, thì vẫn bị coi là vi phạm quyền tác giả.
- Xử lý vi phạm quyền tác giả bằng hình thức nào là hiệu quả nhất?
Phụ thuộc vào mức độ vi phạm. Có thể lựa chọn:
- Gửi yêu cầu gỡ bỏ và thương lượng bồi thường
- Nộp đơn xử lý vi phạm hành chính (phạt đến 250 triệu đồng với tổ chức)
- Khởi kiện dân sự hoặc tố cáo hình sự nếu thiệt hại lớn hoặc vi phạm có dấu hiệu phạm tội theo Điều 225 Bộ luật Hình sự.
Trong thời đại số, việc bảo vệ bản quyền không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là cách tôn trọng trí tuệ sáng tạo và xây dựng môi trường phát triển lành mạnh. Nếu bạn đang gặp khó khăn về xử lý hành vi vi phạm quyền tác giả, đừng ngần ngại liên hệ với Luật Thiên Mã – chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn từ khâu tư vấn, thu thập chứng cứ đến đại diện pháp lý toàn diện.
>>> Đặt lịch ngay để được tư vấn bởi đội ngũ luật sư hàng đầu, giúp bạn giải quyết mọi khó khăn pháp lý một cách hiệu quả!
