Bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp là một biện pháp pháp lý quan trọng và cấp bách nhằm bảo vệ an ninh, trật tự xã hội, đồng thời phòng ngừa và ngăn chặn tội phạm một cách kịp thời, hiệu quả. Tuy nhiên, việc thực hiện bắt giữ cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người bị bắt. Nếu bạn hoặc người thân đang có nhu cầu tìm hiểu rõ hơn về quy trình, điều kiện áp dụng, cũng như quyền lợi và nghĩa vụ trong các trường hợp bắt giữ khẩn cấp, Luật Thiên Mã với đội ngũ luật sư chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ bạn một cách toàn diện.
Bài viết này được biên soạn bởi Luật sư – chuyên gia trong lĩnh vực luật hình sự – dựa trên các quy định cụ thể của Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2021) và các văn bản pháp luật liên quan. Hãy đọc tiếp để hiểu sâu hơn về các khía cạnh pháp lý cũng như cách xử lý đúng pháp luật khi bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp..
Bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp là gì?
Khái niệm bắt giữ khẩn cấp
Bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp là biện pháp ngăn chặn tạm thời, được áp dụng khi có căn cứ xác định cần phải ngăn chặn ngay hành vi phạm tội đang diễn ra hoặc ngăn chặn việc người nghi phạm bỏ trốn nhằm đảm bảo việc điều tra, xử lý vụ án. Đây là một biện pháp có tính cấp bách, nhằm bảo vệ an ninh, trật tự xã hội và quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.
Hành vi bắt giữ khẩn cấp phải được thực hiện đúng theo quy định của pháp luật, đảm bảo không xâm phạm trái pháp luật đến quyền con người, quyền công dân. Thời gian bắt giữ khẩn cấp được quy định rõ ràng để tránh việc giữ người quá lâu không có căn cứ.
Cơ sở pháp lý
Bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp là một biện pháp đặc biệt quan trọng trong tố tụng hình sự, được quy định chi tiết tại Điều 110 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Bộ luật này xác định rõ các điều kiện, trình tự, thời hạn cũng như trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng khi áp dụng biện pháp này nhằm đảm bảo quyền con người, quyền công dân được tôn trọng và bảo vệ trong quá trình thực hiện các biện pháp cưỡng chế.
Cụ thể, theo Điều 110 Bộ luật Tố tụng Hình sự:
- Điều kiện áp dụng: Bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp chỉ được thực hiện khi có căn cứ cho thấy người bị bắt giữ đang thực hiện hoặc vừa thực hiện hành vi phạm tội nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng. Đồng thời, cần có dấu hiệu rõ ràng cho thấy người đó có thể trốn tránh việc xử lý hoặc hành vi phạm tội có thể tiếp tục gây nguy hiểm cho xã hội nếu không bị ngăn chặn kịp thời.
- Thời hạn bắt giữ: Thời gian bắt giữ trong trường hợp khẩn cấp không được vượt quá 12 giờ, kể từ lúc bắt giữ. Trong thời gian này, cơ quan tiến hành tố tụng phải nhanh chóng tiến hành các thủ tục tiếp theo như lấy lời khai, lập biên bản, và trình Viện kiểm sát để phê chuẩn hoặc hủy bỏ quyết định bắt giữ. Việc giới hạn thời gian nhằm tránh việc bắt giữ người quá lâu mà không có căn cứ pháp lý vững chắc.
- Trình tự, thủ tục: Người bắt giữ phải lập biên bản ghi nhận hành vi bắt giữ, thông báo ngay cho Viện kiểm sát hoặc cơ quan có thẩm quyền về việc bắt giữ trong thời hạn quy định để được xem xét, phê chuẩn. Việc này nhằm đảm bảo tính minh bạch, khách quan và tuân thủ quy trình pháp luật.
- Quyền của người bị bắt giữ: Bộ luật quy định rõ quyền được thông báo lý do bắt giữ, quyền được bảo vệ và quyền được gặp luật sư hoặc người thân, tránh việc bị bắt giữ trái pháp luật hoặc bị bức cung, nhục hình.
- Giới hạn phạm vi áp dụng: Biện pháp bắt giữ khẩn cấp không được áp dụng tùy tiện mà chỉ được sử dụng trong những tình huống cấp bách, nhằm mục đích ngăn chặn kịp thời các hành vi phạm tội nghiêm trọng hoặc nguy hiểm đang diễn ra.
Ngoài ra, việc áp dụng biện pháp bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp còn phải tuân thủ các quy định liên quan đến quyền con người, quyền tự do cá nhân được bảo vệ theo Hiến pháp Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, như Công ước Quốc tế về các quyền dân sự và chính trị.
Việc quy định chặt chẽ về cơ sở pháp lý và trình tự thủ tục bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp không chỉ nhằm mục đích phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật mà còn là biện pháp bảo đảm an toàn pháp lý, hạn chế tối đa việc lạm quyền hoặc vi phạm quyền con người trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử.
>>> Nhanh tay đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi để được giải đáp mọi thắc mắc pháp lý, đảm bảo quyền lợi và sự an tâm cho bạn!
Các trường hợp áp dụng bắt giữ khẩn cấp
Điều kiện bắt giữ
- Theo Điều 123 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), bắt giữ khẩn cấp được áp dụng khi có căn cứ hợp pháp cho thấy người đó đang chuẩn bị thực hiện hoặc đang thực hiện hành vi phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.
- Ngoài ra, có thể thực hiện bắt giữ khẩn cấp trong trường hợp người phạm tội quả tang đang bỏ trốn hoặc khi có lệnh truy nã của cơ quan có thẩm quyền.
- Bắt giữ khẩn cấp nhằm ngăn chặn người phạm tội tiếp tục vi phạm pháp luật, đảm bảo việc điều tra, xử lý tội phạm đúng quy định.
Đối tượng bị bắt giữ
- Người bị bắt giữ khẩn cấp phải có dấu hiệu phạm tội rõ ràng, thể hiện qua các yếu tố như:
- Có tang vật, công cụ, phương tiện phạm tội tại hiện trường hoặc trên người bị bắt.
- Có chứng cứ, tài liệu xác định người này tham gia phạm tội.
- Các dấu hiệu khách quan và chủ quan chứng minh họ là người thực hiện hành vi phạm tội.
- Việc bắt giữ phải đảm bảo đúng quy định tại Điều 124 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, trong đó có quy định về trình tự, thủ tục bắt giữ, thông báo ngay cho người bị bắt và người thân, không được bắt giữ người vô tội hoặc vượt quá thời hạn cho phép.
Theo số liệu gần nhất năm 2024, Công an TP. Hồ Chí Minh đã thực hiện hơn 1.200 vụ bắt giữ khẩn cấp liên quan đến tội phạm hình sự (Nguồn: Công an TP. Hồ Chí Minh). Điều này phản ánh việc thực thi nghiêm túc các quy định pháp luật nhằm phòng ngừa và xử lý các hành vi phạm tội có tính chất nghiêm trọng trên địa bàn.
Quy trình bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp
Thực hiện bắt giữ
Trong trường hợp khẩn cấp, cơ quan điều tra, công an hoặc người có thẩm quyền có quyền thực hiện bắt giữ ngay tại hiện trường hoặc nơi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật. Việc bắt giữ phải được tiến hành nhanh chóng, đúng thẩm quyền và tuân thủ các quy định pháp luật nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người bị bắt.
Sau khi bắt giữ, người thực hiện bắt giữ phải lập biên bản bắt người, trong đó ghi rõ các nội dung quan trọng như:
- Lý do bắt giữ,
- Thời gian bắt giữ,
- Địa điểm bắt giữ,
- Các tang vật, phương tiện liên quan (nếu có).
Biên bản này được lập thành văn bản chính thức, có chữ ký của người bị bắt, người bắt và những người chứng kiến nhằm đảm bảo tính pháp lý và minh bạch trong quá trình bắt giữ.
Thời hạn giữ người
Theo quy định tại Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), thời hạn giữ người trong trường hợp khẩn cấp không được vượt quá 24 giờ kể từ thời điểm bắt giữ. Trong một số trường hợp đặc biệt, cơ quan có thẩm quyền có thể gia hạn thời hạn giữ người nhưng không quá 72 giờ.
Việc gia hạn phải được thực hiện theo đúng trình tự pháp luật, có lý do chính đáng và phải báo cáo cơ quan có thẩm quyền để đảm bảo quyền lợi của người bị giữ và tuân thủ quy định về thời gian tạm giữ.
>>> Đặt lịch tư vấn với luật sư của chúng tôi và trải nghiệm dịch vụ pháp lý uy tín, nơi mọi vấn đề của bạn sẽ được giải quyết hiệu quả và nhanh chóng!
Quyền và nghĩa vụ của người bị bắt giữ
Quyền lợi của người bị bắt
Người bị bắt có quyền được thông báo rõ ràng về lý do bắt giữ ngay khi bị tạm giữ hoặc bắt. Họ cũng có quyền mời luật sư để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trong quá trình điều tra, xét xử. Bên cạnh đó, theo Điều 58 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), người bị bắt còn có quyền giữ im lặng nhằm bảo vệ quyền lợi cá nhân và tránh việc bị ép buộc khai báo sai sự thật.
Nghĩa vụ của người bị bắt
Người bị bắt phải nghiêm túc chấp hành lệnh bắt giữ theo quy định của cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời, họ có nghĩa vụ cung cấp thông tin trung thực và hợp tác trong quá trình điều tra khi được yêu cầu, nhằm giúp cơ quan chức năng thực hiện đúng và đầy đủ nhiệm vụ xử lý vụ việc theo pháp luật.
Hỗ trợ pháp lý từ Luật Thiên Mã
Vai trò của luật sư
Luật sư tại Luật Thiên Mã đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của bạn khi gặp phải các tình huống pháp lý liên quan đến việc bị bắt giữ. Luật sư sẽ trực tiếp tư vấn, giải thích rõ ràng các quyền và nghĩa vụ của bạn theo quy định của pháp luật, giúp bạn nắm bắt được toàn bộ quy trình và thủ tục bắt giữ nhằm tránh những sai sót không đáng có.
Bên cạnh đó, luật sư sẽ hỗ trợ bạn trong quá trình làm việc với các cơ quan chức năng như công an, viện kiểm sát hoặc tòa án, đảm bảo rằng mọi thủ tục được thực hiện đúng pháp luật, minh bạch và công bằng. Luật sư sẽ đại diện bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn, bao gồm quyền được biết lý do bị bắt, quyền được gặp luật sư, quyền được thông báo cho người thân và quyền được đối chất trong các buổi làm việc.
Nếu phát hiện các vi phạm trong quá trình bắt giữ, luật sư sẽ giúp bạn lập hồ sơ, thu thập chứng cứ để bảo vệ quyền lợi của mình trước pháp luật, đồng thời đưa ra các đề xuất, kiến nghị hợp lý nhằm đảm bảo quá trình xử lý được công bằng, minh bạch.
Dịch vụ tư vấn chuyên sâu
Luật sư tại Luật Thiên Mã cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên sâu liên quan đến các vấn đề pháp lý trong quá trình bắt giữ, bao gồm:
- Đánh giá tính hợp pháp của việc bắt giữ: Luật sư sẽ xem xét toàn bộ quá trình, từ lý do, thủ tục cho đến việc thực hiện bắt giữ để xác định xem có tuân thủ đúng quy định pháp luật hay không. Việc đánh giá này giúp bảo vệ bạn tránh bị bắt giữ trái pháp luật hoặc vi phạm quyền lợi cơ bản.
- Hỗ trợ làm đơn khiếu nại: Nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm trong quá trình bắt giữ, luật sư sẽ hướng dẫn và hỗ trợ bạn soạn thảo đơn khiếu nại hoặc tố cáo gửi đến cơ quan có thẩm quyền nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của bạn. Luật sư sẽ đồng hành trong việc theo dõi, xử lý các thủ tục khiếu nại để đảm bảo quá trình giải quyết được công bằng, khách quan.
- Tư vấn các quyền lợi pháp lý khác: Ngoài việc xử lý các vấn đề liên quan đến bắt giữ, luật sư còn tư vấn về các quyền lợi pháp lý khác liên quan như quyền được bảo vệ trong giai đoạn điều tra, quyền bảo vệ thân chủ khi tham gia tố tụng, cũng như các biện pháp hỗ trợ khác nhằm đảm bảo quyền lợi tối đa cho bạn.
Với sự am hiểu sâu sắc về pháp luật hình sự và tố tụng, luật sư tại Luật Thiên Mã cam kết mang đến cho bạn sự hỗ trợ toàn diện, chính xác và kịp thời, giúp bạn vượt qua những khó khăn pháp lý một cách hiệu quả nhất
>>> Thanh toán ngay hôm nay để nhận được sự hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp từ đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, giúp bạn vượt qua mọi thách thức pháp luật!
Bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp là một biện pháp pháp lý quan trọng, đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ an ninh, trật tự xã hội và ngăn ngừa tội phạm kịp thời. Tuy nhiên, biện pháp này chỉ được thực hiện khi tuân thủ nghiêm ngặt các quy định tại Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) nhằm đảm bảo quyền và nghĩa vụ của tất cả các bên liên quan, tránh những vi phạm pháp luật có thể xảy ra. Việc hiểu rõ quy trình bắt giữ, cũng như quyền và nghĩa vụ của người bị bắt giữ và người thực thi công vụ, sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình một cách hiệu quả nhất. Nếu bạn hoặc người thân gặp phải tình huống pháp lý liên quan đến bắt giữ người trong trường hợp khẩn cấp, đừng ngần ngại liên hệ với Luật Thiên Mã. Luật sư của chúng tôi sẽ tư vấn chi tiết, đưa ra các giải pháp pháp lý phù hợp và hỗ trợ bạn vượt qua khó khăn một cách an toàn, nhanh chóng. Đặt lịch tư vấn ngay hôm nay để nhận được sự hỗ trợ chuyên nghiệp và tận tâm từ Luật Thiên Mã!
