Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự là một trong những quyền hạn quan trọng của cơ quan công tố và Viện kiểm sát trong hệ thống pháp luật. Đây là quyền và nhiệm vụ quan trọng để xác định, tiến hành điều tra và truy tố các vụ án hình sự. Trong bài viết này, Luật Thiên Mã sẽ cung cấp đến bạn đọc về điều này cũng như những vấn đề pháp lý liên quan. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy gọi ngay: 1900.6174 để được giải đáp nhanh chóng nhất.
>>> Liên hệ luật sư tư vấn miễn phí về cơ quan có thẩm quyền giải quyết khởi tố vụ án. Gọi ngay: 1900.6174
Phần trả lời của luật sư:
Lời nói đầu tiên, xin cảm ơn anh Lâm đã gửi câu hỏi đến Luật Thiên Mã
Thẩm quyền khởi tố vụ án là một công cụ quan trọng trong việc đảm bảo an ninh và công lý trong xã hội. Việc mở rộng thẩm quyền này cho Viện kiểm sát là một bước tiến quan trọng để nâng cao hiệu quả của hoạt động điều tra và đảm bảo rằng tội phạm không được phép hoạt động tự do.
Trong quá trình thực hiện công lý và ngăn chặn tội phạm, pháp luật đã đặt ra một số trường hợp và điều kiện các cơ quan có thẩm quyền khởi tố vụ án. Do đó, ngay trong bài viết này, các bạn sẽ nhận được lời giải đáp chính xác, chi tiết về những vấn đề trên từ đội ngũ Luật sư giàu kinh nghiệm của Luật Thiên Mã. Trong trường hợp cần tư vấn khẩn cấp, hãy gọi ngay cho chúng tôi qua hotline 1900.6174 để được hỗ trợ kịp thời nhất!
Khởi tố vụ án hình sự là gì?
Khởi tố vụ án hình sự là quá trình quan trọng trong tố tụng, trong đó cơ quan thực thi pháp luật xác định rằng có sự việc phạm tội và tiến hành điều tra để khám phá và tìm ra các tội phạm. Đây là giai đoạn quan trọng, độc lập và là bước đầu tiên trong quá trình điều tra.
Khởi tố vụ án hình sự đóng vai trò quan trọng để khởi động quá trình điều tra và xác định hướng đi của vụ án. Nó là cơ sở pháp lý cho việc tiếp tục thu thập chứng cứ, truy tố và xử lý tội phạm. Quá trình khởi tố tạo điều kiện cho việc áp dụng các biện pháp pháp lý nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan và đảm bảo sự công bằng và công lý trong quá trình tố tụng.
>>> Xem thêm: Mẫu quyết định khởi tố bị can có những nội dung gì?
Căn cứ khởi tố vụ án hình sự
Theo quy định tại Điều 143 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, việc khởi tố vụ án chỉ xảy ra khi có đủ dấu hiệu tội phạm được xác định. Các dấu hiệu tội phạm có thể được xác định dựa trên những căn cứ sau:
- Tố giác từ cá nhân: Khi có cá nhân tố giác thông tin về hành vi phạm tội.
- Tin báo từ cơ quan, tổ chức, cá nhân: Khi các cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân thông báo về việc có dấu hiệu tội phạm.
- Tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng: Khi thông tin về hành vi phạm tội được đăng tải trên các phương tiện truyền thông công khai.
- Kiến nghị khởi tố từ cơ quan nhà nước: Khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền đề xuất khởi tố vụ án dựa trên thông tin và chứng cứ có sẵn.
- Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm: Khi cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phát hiện trực tiếp các dấu hiệu vi phạm pháp luật.
- Người phạm tội tự thú: Khi người phạm tội tự thú và cung cấp thông tin về hành vi phạm tội mà họ đã thực hiện.
Những căn cứ này được sử dụng để xác định dấu hiệu tội phạm và quyết định khởi tố vụ án hình sự, đánh dấu sự khởi đầu của quá trình tố tụng và điều tra các tội phạm.
>>> Căn cứ khởi tố vụ án hình sự dựa vào đâu? Gọi ngay: 1900.6174
Căn cứ không khởi tố vụ án hình sự
Theo quy định tại Điều 157 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, có các căn cứ sau đây để không khởi tố vụ án hình sự:
- Không có sự việc phạm tội: Khi không có thông tin, chứng cứ hoặc sự việc nào cho thấy có hành vi vi phạm pháp luật.
- Hành vi không cấu thành tội phạm: Khi hành vi vi phạm không đáp ứng đầy đủ các yếu tố cần thiết để xác định là một tội phạm.
- Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự: Khi người thực hiện hành vi vi phạm chưa đủ tuổi để chịu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật.
- Người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật: Khi người vi phạm đã từng bị xử lý hình sự hoặc có quyết định đình chỉ vụ án đã có hiệu lực pháp luật.
- Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự: Khi đã qua quá trình thời hiệu về truy cứu trách nhiệm hình sự quy định tại pháp luật.
- Tội phạm đã được đại xá: Khi tội phạm đã được miễn xử lý hoặc từ chối khởi tố do các lý do quy định pháp luật.
- Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác: Khi người vi phạm đã qua đời và không cần tiếp tục xử lý hình sự, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với những người khác liên quan.
- Tội phạm quy định tại mục (6) mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố: Khi tội phạm có liên quan đến mục này mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố vụ án.
Các căn cứ trên được sử dụng để quyết định không khởi tố vụ án hình sự, cho phép hạn chế việc tiến hành tố tụng đối với các trường hợp không đáp ứng các điều kiện cần thiết hoặc không có yêu cầu khởi tố từ bên liên quan.
>>> Căn cứ không khởi tố vụ án hình sự là gì? Gọi ngay: 1900.6174
Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Theo Điều 18 Bộ luật Tố tụng hình sự, khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng có trách nhiệm khởi tố vụ án. Cụ thể về thẩm quyền khởi tố vụ án như sau:
Thẩm quyền của cơ quan điều tra:
Theo khoản 1 Điều 153 Bộ luật Tố tụng hình sự, Cơ quan điều tra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả vụ việc có dấu hiệu tội phạm, trừ những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiếm sát, Hội đồng xét xử đang thụ lý, giải quyết.
Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự của các cơ quan điều tra được quy định như sau:
- Cơ quan điều tra thuộc lực lượng Cảnh sát nhân dân và Cơ quan điều tra của lực lượng An ninh nhân dân: Có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các tội phạm nằm trong phạm vi điều tra của họ và thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân. Tuy nhiên, họ không có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự liên quan đến các tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra trong Quân đội nhân dân, và những trường hợp được Viện kiểm sát nhân dân hoặc Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao khởi tố.
- Cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân: Có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các tội phạm nằm trong phạm vi xét xử của Tòa án quân sự, trừ những tội phạm do Viện kiểm sát quân sự hoặc Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát Quân sự Trung ương khởi tố, và những tội phạm mà người thực hiện là sĩ quan, chiến sĩ an ninh nhân dân.
- Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao: Có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự đối với các tội phạm liên quan đến xâm phạm hoạt động tư pháp do người chức vụ quyền hạn trong các cơ quan tư pháp thực hiện và các tội phạm phát sinh trong hoạt động tư pháp. Trường hợp này, Viện kiểm sát Quân sự Trung ương đã khởi tố không thuộc thẩm quyền khởi tố của Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
Thông qua những quy định trên, thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự của các cơ quan điều tra được phân chia rõ ràng, nhằm đảm bảo sự công bằng và hiệu quả trong quá trình tiến hành tố tụng và xử lý các vụ án hình sự.
Thẩm quyền của cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra và quyết định khởi tố vụ án hình sự
Căn cứ tại Điều 164 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015 căn cứ như sau:
- Đơn vị Bộ đội biên phòng, cơ quan Hải quan, cơ quan Kiếm lân, lực lượng cảnh sát biển, kiểm ngư: Có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm trong lĩnh vực thuộc địa bàn quản lý của mình. Trong trường hợp này:
- Đối với tội phạm ít nghiêm trọng bị phát hiện quả tang: Có quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can, tiến hành điều tra và chuyển hồ sơ vụ án cho Viện kiểm sát có thẩm quyền trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.
- Đối với tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng hoặc tội phạm ít nghiêm trọng nhưng phức tạp: Có quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, tiến hành điều tra ban đầu và chuyển hồ sơ vụ án cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.
Qua những quy định trên, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự và quyết định khởi tố tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và phức tạp của tội phạm phát hiện, nhằm đảm bảo quyền công dân và quyền lợi của xã hội trong việc truy cứu và xử lý các tội phạm.
Thẩm quyền của Viện kiểm sát trong việc khởi tố vụ án hình sự được quy định như sau:
- Viện kiểm sát có thẩm quyền hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án hình sự do Cơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra đưa ra.
- Viện kiểm sát có thẩm quyền tiếp nhận và trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, và kiến nghị khởi tố vụ án.
- Viện kiểm sát cũng có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự dựa trên việc phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc theo yêu cầu khởi tố của Hội đồng xét xử.
Đặc biệt, Viện kiểm sát có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các tội phạm xảy ra trong địa phận mà nó quản lý khi tự mình phát hiện có dấu vết tội phạm. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của Viện kiểm sát trong việc đảm bảo tính công bằng và chính xác trong quá trình truy tố và xử lý tội phạm.
Thẩm quyền của Tòa án trong việc khởi tố vụ án hình sự được quy định như sau:
Theo khoản 4 của Điều 153 trong Bộ luật Tố tụng hình sự, Hội đồng xét xử có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố nếu trong quá trình xét xử tại phiên tòa, phát hiện có việc bỏ lỡ một tội phạm.
Điều này có nghĩa là Tòa án có quyền đưa ra quyết định khởi tố vụ án hình sự nếu thông qua quá trình xét xử tại phiên tòa, phát hiện có sự thiếu sót, bỏ lỡ một tội phạm nào đó. Quyền này đảm bảo rằng Tòa án có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm công lý và đảm bảo rằng tất cả các tội phạm đều được xử lý theo quy định của pháp luật
>>> Liên hệ luật sư tư vấn miễn phí về cơ quan có thẩm quyền giải quyết khởi tố vụ án. Gọi ngay: 1900.6174
Quyết định khởi tố vụ án hình sự
Theo Điều 154 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, quyết định khởi tố vụ án hình sự phải đáp ứng các yêu cầu sau:
- Quyết định khởi tố phải ghi rõ căn cứ, điều, khoản của Bộ luật Hình sự áp dụng, cùng với nội dung quy định tại khoản 2 Điều 132 Bộ luật Tố tụng hình sự. Điều này đảm bảo việc lập văn bản tố tụng theo mẫu thống nhất và đầy đủ thông tin quan trọng như số, ngày, tháng, năm, địa điểm ban hành, căn cứ ban hành, nội dung và thông tin của người ban hành văn bản tố tụng.
- Sau khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Viện kiểm sát phải gửi quyết định và các tài liệu liên quan đến Cơ quan điều tra có thẩm quyền trong vòng 24 giờ để tiến hành điều tra.
- Trong cùng thời hạn 24 giờ, Cơ quan điều tra và cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra cũng phải gửi quyết định khởi tố và tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát việc khởi tố.
- Tòa án cũng phải trong 24 giờ gửi quyết định khởi tố và các tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp sau khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.
Việc tuân thủ quy định trên đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp trong quyết định khởi tố vụ án hình sự, đồng thời tạo điều kiện cho việc tiến hành điều tra và xét xử vụ án một cách công bằng và chính xác.
>>> Xem thêm: Mẫu quyết định khởi tố vụ án hình sự mới nhất
Như vậy, đây là toàn bộ bài viết của chúng tôi về các vấn đề liên quan đến việc “thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự” Hy vọng bài viết này của Luật Thiên Mã sẽ cung cấp đầy đủ các thông tin hữu ích, giúp các bạn có thể nắm bắt được quy định của pháp luật. Nhằm trách các trường hợp rủi ro về vấn đề pháp lý. Trong trường hợp cần tư vấn khẩn cấp, hãy gọi ngay cho chúng tôi qua hotline 1900.6174 để được hỗ trợ kịp thời nhất! Với đội ngũ Luật sư giàu kinh nghiệm sẽ hỗ trợ các bạn chính xác nhất về mặt pháp lý.
