Trong giai đoạn 2022–2024, Việt Nam ghi nhận trung bình hơn 90.000 trường hợp bị tạm giam mỗi năm, chủ yếu trong các vụ án hình sự nghiêm trọng – con số này phản ánh vai trò quan trọng của biện pháp tạm giam trong tố tụng hình sự.
Tuy nhiên, không ít người dân và thân nhân vẫn chưa hiểu rõ tạm giam là gì, thời hạn bao lâu, căn cứ áp dụng ra sao và cuộc sống của người bị tạm giam như thế nào.
Bước sang giai đoạn 2025–2030, với xu hướng cải cách tư pháp, quy định về tạm giam được dự báo sẽ siết chặt tính minh bạch, giảm lạm dụng biện pháp ngăn chặn này.
>> Nếu bạn đang có người thân người nhà đạng bị tạm giam mà không biết lý do hoặc không biết tình hình, hãy đặt lịch tư vấn ngay qua form hoặc gọi 1900.7495 để được Luật sư Hình sự Luật Thiên Mã hướng dẫn cách xử lý và bảo vệ an toàn pháp lý.
1. Tạm giam là gì?
Tạm giam là biện pháp ngăn chặn được quy định trong Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, áp dụng nhằm ngăn chặn người bị buộc tội trốn tránh, tiêu hủy chứng cứ, hoặc tiếp tục phạm tội mới trong quá trình điều tra, truy tố hoặc xét xử.
Theo Điều 119 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2021):
“Tạm giam là việc cách ly bị can, bị cáo ra khỏi xã hội trong thời gian nhất định theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.”
✅ Đặc điểm của tạm giam:
- Là biện pháp ngăn chặn nghiêm khắc nhất, chỉ được áp dụng khi có căn cứ và do cơ quan có thẩm quyền ra lệnh.
- Không phải hình phạt, mà chỉ là biện pháp tố tụng để phục vụ quá trình điều tra, xét xử.
- Người bị tạm giam vẫn được coi là chưa có tội cho đến khi có bản án có hiệu lực pháp luật.
2. Căn cứ tạm giam theo quy định pháp luật
Cơ quan tiến hành tố tụng chỉ được ra lệnh tạm giam khi có các căn cứ rõ ràng, nhằm đảm bảo không xâm phạm quyền con người.
Theo khoản 1 Điều 119 Bộ luật Tố tụng hình sự, việc tạm giam được áp dụng đối với:
- Bị can, bị cáo phạm tội nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.
- Có căn cứ cho rằng người đó sẽ trốn, tiêu hủy chứng cứ, gây khó khăn cho quá trình điều tra.
- Người phạm tội ít nghiêm trọng nhưng không có nơi cư trú rõ ràng, hoặc đã bỏ trốn và bị bắt lại.
📌 Căn cứ bổ sung:
- Người vi phạm không chấp hành biện pháp ngăn chặn khác (như cấm đi khỏi nơi cư trú, bảo lĩnh, đặt tiền để bảo đảm).
- Có đề nghị tạm giam của Cơ quan điều tra, được Viện kiểm sát phê chuẩn.
💬 Luật sư Nguyễn V. T. (Đoàn Luật sư TP.HCM) chia sẻ:
“Tạm giam là biện pháp ngăn chặn quan trọng, nhưng phải được sử dụng một cách thận trọng, tránh lạm dụng dẫn đến vi phạm quyền con người.”
>> Nếu bạn đang có người thân người nhà đạng bị tạm giam mà không biết lý do hoặc không biết tình hình, hãy đặt lịch tư vấn ngay qua form hoặc gọi 1900.7495 để được Luật sư Hình sự Luật Thiên Mã hướng dẫn cách xử lý và bảo vệ an toàn pháp lý.
3. Khi nào bị tạm giam?
Tạm giam chỉ được áp dụng trong một số giai đoạn tố tụng hình sự cụ thể:
🔹 1. Giai đoạn điều tra
Khi có quyết định khởi tố bị can và cần ngăn ngừa hành vi trốn tránh hoặc tiêu hủy chứng cứ.
Lệnh tạm giam do Thủ trưởng Cơ quan điều tra ban hành, được Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn.
🔹 2. Giai đoạn truy tố
Sau khi kết thúc điều tra, nếu Viện kiểm sát thấy cần tiếp tục tạm giam để truy tố, có thể ra lệnh tạm giam bổ sung.
🔹 3. Giai đoạn xét xử
Trong quá trình chuẩn bị xét xử, nếu bị cáo có dấu hiệu bỏ trốn, Tòa án có thể ra quyết định tạm giam để bảo đảm xét xử đúng hạn.
4. Thời hạn tạm giam là bao lâu?
Thời hạn tạm giam phụ thuộc vào tính chất của vụ án và giai đoạn tố tụng.
📘 Theo Điều 173 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015:
| Loại tội phạm | Thời hạn tạm giam lần đầu | Gia hạn tối đa |
|---|---|---|
| Tội ít nghiêm trọng | 02 tháng | Gia hạn 1 lần, tối đa 1 tháng |
| Tội nghiêm trọng | 03 tháng | Gia hạn 1 lần, tối đa 2 tháng |
| Tội rất nghiêm trọng | 04 tháng | Gia hạn 2 lần, mỗi lần 2 tháng |
| Tội đặc biệt nghiêm trọng | 04 tháng | Gia hạn 3 lần, mỗi lần 4 tháng |
⏱ Tổng thời gian tối đa tạm giam:
- Đối với tội ít nghiêm trọng: tối đa 3 tháng
- Đối với tội đặc biệt nghiêm trọng: có thể lên tới 16 tháng
❗ Lưu ý: Nếu hết thời hạn tạm giam mà không có lệnh gia hạn hợp pháp, người bị tạm giam phải được trả tự do ngay lập tức.
>> Nếu bạn đang có người thân người nhà đạng bị tạm giam mà không biết lý do hoặc không biết tình hình, hãy đặt lịch tư vấn ngay qua form hoặc gọi 1900.7495 để được Luật sư Hình sự Luật Thiên Mã hướng dẫn cách xử lý và bảo vệ an toàn pháp lý.
5. Lệnh tạm giam – Ai có thẩm quyền ban hành?
Theo Điều 113 và 119 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, lệnh tạm giam chỉ hợp pháp khi được ban hành bởi các cơ quan có thẩm quyền:
🔹 Cấp điều tra:
Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra các cấp (Công an, Bộ đội Biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm…)
Phải được Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn trước khi thi hành.
🔹 Cấp truy tố:
Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân có quyền ra lệnh tạm giam khi cần thiết.
🔹 Cấp xét xử:
Chánh án, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa có quyền ra lệnh tạm giam bị cáo trong giai đoạn xét xử.
⚖️ Điều kiện có hiệu lực:
Lệnh tạm giam phải có:
- Thông tin rõ ràng về họ tên, hành vi phạm tội, căn cứ pháp lý.
- Chữ ký người có thẩm quyền và dấu của cơ quan ban hành.
- Phải được tống đạt cho người bị tạm giam và gửi cho gia đình họ theo quy định.
6. Tạm giam ở đâu?
Người bị tạm giam được quản lý tại Trại tạm giam hoặc Nhà tạm giữ, thuộc quyền quản lý của Công an nhân dân hoặc Bộ Quốc phòng.
📍 Phân loại nơi tạm giam:
| Loại cơ sở | Cơ quan quản lý | Đối tượng tạm giam |
|---|---|---|
| Trại tạm giam | Bộ Công an, Bộ Quốc phòng | Bị can, bị cáo trong vụ án nghiêm trọng, có yếu tố đặc biệt |
| Nhà tạm giữ | Công an cấp xã | Người bị tạm giam ngắn hạn, chờ chuyển trại hoặc chờ xét xử |
>> Nếu bạn đang có người thân người nhà đạng bị tạm giam mà không biết lý do hoặc không biết tình hình, hãy đặt lịch tư vấn ngay qua form hoặc gọi 1900.7495 để được Luật sư Hình sự Luật Thiên Mã hướng dẫn cách xử lý và bảo vệ an toàn pháp lý.
7. Cuộc sống của người bị tạm giam như thế nào?
Theo Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam năm 2015, người bị tạm giam vẫn được bảo đảm quyền con người cơ bản, nhưng chịu sự quản lý nghiêm ngặt.
⚖️ Quyền của người bị tạm giam:
- Được gặp thân nhân, luật sư, nhận quà, gửi thư theo quy định.
- Được khám bệnh, chữa bệnh trong và ngoài cơ sở giam giữ.
- Được cung cấp thức ăn, đồ dùng sinh hoạt tối thiểu.
- Được đọc sách, báo, xem truyền hình trong phạm vi cho phép.
⛓ Nghĩa vụ của người bị tạm giam:
- Tuân thủ nội quy của cơ sở giam giữ.
- Không được gây rối, vi phạm trật tự hoặc cản trở quá trình tố tụng.
- Chịu kiểm tra, giám sát thường xuyên.
🗣 Một cán bộ trại tạm giam chia sẻ:
“Mỗi buồng giam có từ 5–10 người, chế độ ăn uống và sinh hoạt được quản lý nghiêm ngặt nhưng vẫn đảm bảo sức khỏe, vệ sinh và nhân đạo.”
8. Quy định pháp luật về tạm giam mới nhất
Căn cứ pháp lý chính hiện hành:
- Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi 2021).
- Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015.
- Nghị định 120/2017/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam.
- Thông tư 32/2017/TT-BCA quy định chi tiết về chế độ ăn, ở, sinh hoạt, khám chữa bệnh cho người bị tạm giam.
9. Luật sư hình sự hỗ trợ người bị tạm giam – Vì sao cần thiết?
Người bị tạm giam có thể bị tổn thương tinh thần, thiếu hiểu biết pháp lý. Vì vậy, có luật sư đồng hành ngay từ đầu giúp đảm bảo quyền lợi hợp pháp:
✅ Lợi ích khi có luật sư:
- Bảo vệ quyền lợi hợp pháp trong suốt quá trình điều tra, xét xử.
- Tham gia hỏi cung, thu thập chứng cứ gỡ tội.
- Giải thích quyền và nghĩa vụ, hỗ trợ gia đình liên hệ cơ quan tạm giam.
- Làm đơn khiếu nại khi có dấu hiệu tạm giam trái luật.
>> Nếu bạn đang có người thân người nhà đạng bị tạm giam mà không biết lý do hoặc không biết tình hình, hãy đặt lịch tư vấn ngay qua form hoặc gọi 1900.7495 để được Luật sư Hình sự Luật Thiên Mã hướng dẫn cách xử lý và bảo vệ an toàn pháp lý.
10. Kết luận của Luật sư hình sự của Luật thiên mã về Tạm giam
Tạm giam là một biện pháp tố tụng cần thiết nhưng nhạy cảm, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền con người. Do đó, mỗi lệnh tạm giam cần được xem xét cẩn trọng, đúng căn cứ pháp luật và trong thời hạn hợp lý.
Nếu bạn hoặc người thân đang bị tạm giam, hãy:
- Liên hệ ngay với luật sư để được hướng dẫn thủ tục bảo vệ quyền lợi.
- Theo dõi kỹ lệnh tạm giam và thời hạn để tránh bị giam giữ trái pháp luật.
📞 Số điện thoại Luật Thiên Mã: 1900 7495
📧 Email: info@luatthienma.com.vn
🌐 Website: https://luatthienma.com.vn
Luật Thiên Mã – Đồng hành pháp lý vững chắc trong mọi tình huống hình sự.
